Musculoskeletale aandoeningen (MSA) verschijnen niet van de ene dag op de andere. De symptomen worden beetje bij beetje merkbaar en bovendien steeds erger. De lange tussentijd die verstrijkt tussen oorzaak en gevolg maakt het vaak moeilijk om de precieze oorzaak te achterhalen. Om te begrijpen hoe MSA ontstaan, is het van belang de onderdelen van de musculoskeletale structuren van ons lichaam te kennen.
Enkele basisonderdelen
Enkele basisonderdelen (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg )
- Gewrichtsbeenderen
- Kraakbeen
- Gewrichtskapsel
- Synoviale Holte
- Synoviale membraan
- Spier
- Pees
- Peesschacht
- Bursa mucosa
- Ligament
Botten en gewrichten
Gewrichten vormen de schakel tussen twee bewegende beenderen. De gewrichten bestaan uit meerdere elementen die bewegingen mogelijk maken. Het oppervlak van de beenderen is bedekt met een laagje kraakbeen dat zorgt voor de nodige glijding en schokdemping. De beenderstructuren worden samengehouden door een gewrichtskapsel waarin synoviale vloeistof wordt geproduceerd die dient als smeermiddel voor het gewricht.
Spieren en pezen
Spieren zijn samengesteld uit vezels die zich kunnen samentrekken en kunnen uitrekken in functie van de gewenste beweging en de fysieke belasting die wordt uitgeoefend op het lichaam.
De hersenen veroorzaken via een zenuwimpuls een spiercontractie die ervoor zorgt dat het lichaam zich in beweging kan zetten, maar ook dat het gewricht zich kan stabiliseren en zo een bepaalde positie kan aanhouden. Het overbrengen van spierkracht naar de beenderen om beweging mogelijk te maken gebeurt via de pezen.
Een pees functioneert als een elastische 'kabel' en vormt de verbinding tussen spier en bot. Andere structuren omheen de gewrichten (bv. de bursa mucosa) bevorderen het glijden van de pezen op de beenderen.
Ligamenten
De stabiliteit van de gewrichten wordt verzorgd door de aanwezigheid van ligamenten die de beenderen van een gewricht met elkaar verbinden. Zij bevatten veel zenuwvezels en geven een signaal aan het lichaam wanneer de gewrichten te veel worden uitgerekt.
De wervelkolom: steunpilaar van ons lichaam
Vorm en segmenten
De wervelkolom is opgebouwd uit 5 delen, die elk op hun beurt uit wervels zijn samengesteld:
- de 7 nekwervels (C1 tot C7)
- de 12 rugwervels (D1 tot D12) waaraan de 12 ribbenparen zijn vastgehecht
- de 5 lumbale wervels (L1 tot L5)
- het sacrum of heiligbeen (5 versmolten wervels, S1 tot S5)
- het stuitbeen (3 of 4 versmolten wervels)
Segmenten van de wervelkolom (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg )
De wervels zijn voorzien van een centrale opening, die men het 'ruggenmergkanaal' noemt.
Tussen de wervels zit er telkens een tussenwervelschijf. Elke schijf draagt een naam die aangeeft tussen welke twee wervels de schijf zich bevindt (L5/S1).
De wervelkolom is niet recht en heeft van nature een aantal krommingen:
- de cervicale en lumbale lordose (1 en 3): de delen die naar voren gekromd zijn;
- de dorsale kyfose (2): het deel dat naar achteren gekromd is.
Onderdelen van de wervelkolom
Onderstaande figuren illustreren de verschillende onderdelen van de wervelkolom.
Twee wervels (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg )
De tussenwervelschijf (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
- Tussenwervelschijven (B) dienen als schokdempers. Dankzij de elasticiteit van de componenten, de kern (B1) en ring (B2), is beweging mogelijk. De kern is hoofdzakelijk samengesteld uit water (90%). De ring lijkt op een traliewerk van gekruiste vezels, die dienen om de kern op zijn plaats te houden (zie figuur 5). Afgezien van enkele zenuwvezels aan de buitenste rand van de ring, hebben de tussenwervelschijven geen zenuwen. De eerste letsels ontstaan dan ook zonder pijn. De tussenwervelschijven bevatten geen bloedvaten, maar worden gevoed door drukvariaties opgewekt door bewegingen en veranderingen in de lichaamshouding.
- De achterste gewrichten (C): de wervels komen samen ter hoogte van de achterste gewrichten. Deze zijn bedekt met kraakbeen, dat dient als schokdemper.
- De ligamenten (D): zijn bezenuwd en daardoor is elke beschadiging voelbaar. Bovendien houden ligamenten de wervelkolom recht.
- Het ruggenmerg (E): verbindt elke wervel met de hersenen. Het ruggenmerg vertakt zich in zenuwwortels (F) die uitlopen in verschillende types zenuwen die de gevoeligheid (gevoelszenuwen) en de beweging (motorische zenuwen) stimuleren. Dit zijn onder andere de heupzenuw, de brachiale plexus, de elleboogzenuw en de mediaanzenuw.
- De paravertebrale spieren (G): verbinden de wervels met elkaar. Zij verzekeren de stabiliteit en de bewegingen van de wervelkolom.
De kern en de ring (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
De schouder
De schouder is een gewricht dat drie beenderen verbindt: het schouderblad (scapula), het sleutelbeen (clavicula) en het uiteinde van de humerus (opperarmbeen). Vanaf het schouderblad tot op de humerus zijn spieren vastgehecht. Deze houden het schoudergewricht samen en maken bewegingen mogelijk.
De schouder (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
De elleboog
De elleboog is een gewricht dat drie beenderen verbindt : het opperarmbeen (de humerus), de ellepijp (ulna) en het spaakbeen (radius).Twee benige uitsteeksels dienen als aanhechtingspunten voor de spieren van de onderarm. Deze spieren zorgen voor de bewegingen van pols en vingers.
De elleboog (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg )
Pols en hand
De pols bestaat uit 8 beenderen en 33 ligamenten en wordt doorkruist door een hele reeks pezen. Aan de binnenkant van de pols bevindt zich de 'carpale tunnel', die is samengesteld uit het voorste ligament en de beenderen van de pols. Hierdoor passeren de zenuwen.
De pols en de hand (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
De heup
De heup verbindt het bekkenbeen, het heupbeen (meer bepaald een deel ervan, nl. het darmbeen) en het dijbeen. Het is een uiterst beweeglijk bolvormig gewricht.
De heup (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
De knie
De knie wordt gevormd door het gewricht tussen het femur en de tibia enerzijds en door het gewricht tussen femur en knieschijf (medische naam: patella) anderzijds. Krachtige ligamenten houden de beenderen op hun plaats. Meniscussen (kraakbeenachtige segmenten) vervolledigen het gewricht.
De knie (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
De enkel
De enkel bestaat uit de onderste delen van het scheenbeen (tibia) en het kuitbeen (fibula) en het sprongbeen in de voet. Het geheel wordt bij elkaar gehouden door ligamenten en pezen.
De enkel (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)