26.07.2021

Uit diverse bevragingen in het verleden blijkt dat de arbeidsomstandigheden bij artsen-specialisten in opleiding nogal precair zijn en dit ondanks de wet van 12 december 2010 tot vaststelling van de arbeidsduur.

In dit blogartikel wordt er meer informatie gegeven over:

Bevragingen arbeidsomstandigheden

Op 12 maart 2020 was er een persbericht van de Vlaamse vereniging voor arts-specialisten in opleiding (VASO) en werd het rapport en de bevraging omtrent de arbeidsomstandigheden ter beschikking gesteld.

Volgende 8 conclusies konden uit de bevraging worden gedestilleerd:

  • Artsen-specialisten in opleiding zijn niet goed op de hoogte van hun arbeidsvoorwaarden en rechten.
  • Voor alle types van vergoedingen zijn er enorme verschillen.
  • De regelgeving is niet duidelijk.
  • Ziekenhuizen hebben enorme heterogeniteit in arbeidsvoorwaarden.
  • Inbreuken op de verschillende wetten die arbeidsvoorwaarden definiëren, zijn alomtegenwoordig.
  • Door het Sui Generis statuut is er arbeidsrechtelijk geen duidelijkheid.
  • De werkgevers vullen het statuut van artsen-specialisten in naar believen.
  • De Hoge Raad Artsen is opvallend weinig gekend.

Al de documenten kunnen via dit bericht op de website van VASO worden gedownload: Bevraging.

De conclusies werden ook in volgende berichten opgenomen, op de website van:

De Franstalige artsen-specialisten in opleiding, ondertussen gekend onder de naam ‘Comité Interuniversitaire des Médecins Assistants Candidats Spécialistes’ (CIMACS), publiceerden in 2019 en 2021 de resultaten van hun bevraging in volgende artikels:

Over de Franstalige resultaten in 2019 was er ook dit persbericht en korte fragmenten van de RTBF: Les conditions de travail des jeunes médecins dangereuses pour eux-mêmes et leurs patients.

De Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS) heeft op 4 mei 2021 zijn steun betuigd aan de artsen-specialisten in opleiding in hun strijd voor billijke arbeidsvoorwaarden. Lees dit bericht hierover: Artsensyndicaten roepen op tot solidariteit met ASO’s.

Ook het verbond der Belgische beroepsverenigingen van artsen-specialisten (VBS), die 9000 artsen-specialisten vertegenwoordigt, heeft op 4 mei 2021 met een persbericht de eis van de artsen-specialisten in opleiding ondersteund. Lees dit bericht hierover: e-specialist nr. 889: VBS steunt artsen-specialisten in opleiding.

Sinds 2019 is er zowel een Vlaamse vleugel van artsen-specialisten in opleiding, nl. VASO, als een Franstalige vleugel, nl. CIMACS, die elk ongeveer 3000 leden artsen-specialisten in opleiding vertegenwoordigen.

Begin 2023 verscheen er op de website FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu het bericht “Taskforce kwaliteit van de stages van artsen-specialisten in opleiding” waarbij er ook werd verwezen naar het “Rapport over de kwaliteit van de stages van artsen-specialisten in opleiding in België”.

Psychosociale risico’s

Psychosociale risico’s spelen eveneens een rol in deze precaire arbeidsomstandigheden. Artsen generalisten en artsen-specialisten (al of niet in opleiding) kunnen ook geconfronteerd worden met burn-out, agressie en ongewenst seksueel gedrag.

In 2011 was er al dit rapport over burn-out bij artsen beschikbaar op het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE): Burnout bij huisartsen: preventie en aanpak.

De organisaties zoals “Arts in nood“,“Doctors4Docters“ en “Réseau Burn Out” kunnen een belangrijke rol spelen om artsen bij te staan om aan diverse soorten psychosociale risico’s het hoofd te bieden.

De website van “Arts in nood” heeft zelfs deze specifieke preventiepagina voor artsen in opleiding: Preventie voor artsen in opleiding.

Op de website van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) is er een deze webpagina rond welzijnsaanbod voor zorgverleners: Onze steun aan het welzijnsaanbod voor zorgverleners.

Op de website van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu is er deze specifieke pagina voor één van de 51 beroepstitels van artsen-specialisten: Artsen-specialisten.

Daarnaast zijn er ook een 3-tal recente initiatieven in 2021 te vermelden.

Met de nationale ”POWER TO CARE” enquête wil Sciensano objectieve informatie verzamelen over het welzijn van zorgverleners, hulpverleners en mantelzorgers en over hun nood aan ondersteuning. Meer info over de resultaten van de tweede enquête op de website van Sciensano: 1 jaar COVID-19-crisis: chronische stress blijft pieken bij zorg- en hulpverleners.

Het RIZIV heeft 200.000 euro vrijgemaakt om psychosociale risico’s te ondersteunen en de permanente werkgroep “Gezondheid van artsen” werd opgericht.

Lees volgende berichten op de website van:

Ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Verpleegkundige (12 mei 2021) werd bovendien het digitaal portaal “Ik laad me op” gelanceerd ter ondersteuning van het mentale welzijn van zorgverleners. Lees volgend bericht hierover: Een digitaal portaal ter ondersteuning van het mentaal welzijn van zorgverleners.

Het artikel “Malaise bij de artsen?” van Dr Caroline Depuydt op de website van BVAS is een eerste opiniestuk over burn-out in een reeks van 4 die een aanzet moet vormen tot reflecties.

Arbeidsduurwet van 12 december 2010

De wet van 12 december 2010 tot vaststelling van de arbeidsduur van de geneesheren, tandartsen, dierenartsen, kandidaat-geneesheren in opleiding, kandidaat-tandartsen in opleiding en studenten-stagiairs die zich voorbereiden op de uitoefening van deze beroepen, bepaalt voor deze werknemers de grenzen die van toepassing zijn inzake arbeidsduur. Deze groep was immers uitgesloten van de arbeidswet van 16 maart 1971, maar door de Europese richtlijn 2003/88/EG werd deze groep niet meer uitgesloten, waardoor de wetgeving moest worden aangepast.

Meer uitleg op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg over:

Wetsvoorstel houdende een verbetering en verfijning van het sui generis-statuut van de artsen-specialisten in opleiding

Op 24 juni 2021 hebben M. De Block, N. Muylle en D. Bacquelaine dit wetsvoorstel in de Kamer ingediend: Wetsvoorstel houdende een verbetering en verfijning van het sui generis-statuut van de artsen-specialisten in opleiding, zowel op het vlak van sociale bescherming als inzake arbeidsrechtelijke regels.

Dit wetsvoorstel komt tegemoet aan het akkoord van 19 mei 2021, dat zo nipt de geplande staking van artsen in opleiding voorkwam. Daarnaast voorziet het ook oplossingen voor het recht op pensioenopbouw en werkloosheidsuitkering en de problematiek van de ‘dubbele pet’, waarbij hun stagemeester tegelijk hun werkgever is.

Lees er meer hierover op de website van:

Op 9 december 2021 werd een Wetsontwerp betreffende de artsen-specialisten in opleiding en de artsen in opleiding in De Kamer ingediend. Ondertussen verscheen de Wet van 19 december 2021 betreffende de artsen-specialisten in opleiding en de artsen in opleiding. Daarnaast heeft de FOD Volksgezondheid een nieuwe e-brochure gelanceerd die alle informatie bundelt over de opleiding specialistische geneeskunde. Dit is te lezen in dit bericht van de FOD Volksgezondheid.

Coronacommissie

De bijzondere commissie belast met het onderzoek naar de aanpak van de COVID-19 crisis heeft in zijn hoorzitting van 5 februari 2021 ook VASO en CIMACS gehoord.

Ze getuigden o.a. over hun bevragingen en de impact van de coronapandemie. Twee op drie arts-specialisten in opleiding in Vlaanderen zijn ingeschakeld tijdens de pandemie. Bij de Franstaligen is dit zelfs 97%. Zij zijn aan het werk in alle ziekenhuizen en werden door de crisis ook ingeschakeld op andere diensten dan voorzien in hun wettelijk vastgelegd stageplan. Ze hebben ook bijkomende overuren en wachtdiensten georganiseerd. De ondermaatse arbeidsomstandigheden zijn tijdens de crisis op scherp gesteld. Die problematiek brachten ze niet voor de eerste keer ter sprake.

Ook de drop-out, het aantal specialisten dat eraan twijfelt om te stoppen met de opleiding, is zelfs verdubbeld, naar 2 op 10 bij de Nederlandstaligen. Bij de Franstaligen is dit zelfs 1 op 3. Opvallend was dat 4 op 100 assistenten professionele hulp hebben gezocht.

Het integrale verslag van deze hoorzitting is beschikbaar op de website van de Kamer van volksvertegenwoordigers: Bijzondere commissie belast met het onderzoek naar de aanpak van de COVID-19-epidemie door België van vrijdag 5 februari 2021 (PDF, 679 KB).

Op 1 maart 2021 werd tevens VASO gehoord in een hoorzitting van het Vlaams Parlement: Hoorzitting over homogene bevoegdheidspakketten met betrekking tot het gezondheidsbeleid.

Arbeidsomstandigheden bij andere beroepen of in andere sectoren

Op deze BeSWIC website werden er deze berichten gepubliceerd over de arbeidsomstandigheden bij andere beroepen of in andere sectoren: