Op 7 november 2022 lanceerde de West-Vlaamse gouverneur Carl Decaluwé bij een landbouwer in Deerlijk de campagne “Hoe voorkom ik brand op mijn bedrijf?”.
In dit bericht vindt u meer informatie over de historiek en inhoud van de campagne. Vervolgens wordt er ook verwezen naar andere organisaties en relevante berichten op deze BeSWIC website over brand en de brandweer.
Daarnaast wordt van de gelegenheid gebruik gemaakt om te verwijzen naar enkele BeSWIC-berichten over risico’s in de land- en tuinbouw, die recent zijn bijgewerkt.
Campagne “Hoe voorkom ik brand op mijn bedrijf?”: historiek
In 2019 maakte Radio 2 bekend dat het in West-Vlaamse bedrijven (en woningen) vaker brandt dan elders. Meer informatie hierover is beschikbaar op de website van Radio 2:
- Meest bedrijfsbranden in West-Vlaanderen
- Niet alleen meest bedrijfsbranden, ook meer woningbranden in West-Vlaanderen
Om de problematiek aan te pakken gaf gouverneur Decaluwé de opdracht om de industriebranden in de provincie diepgaand te onderzoeken. De interventieverslagen van de 117 bedrijfsbranden in 2018 en de 123 bedrijfsbranden in 2020, opgesteld door de vier West-Vlaamse hulpverleningszones (Fluvia, Midwest, Westhoek en zone 1), werden onder de loep genomen en dat leverde een aantal interessante conclusies op.
Uit de studie over industriebranden blijkt onder meer dat oververhitting, technisch defect, las- en snijwerken en een kortsluiting de meest voorkomende oorzaken zijn. De meeste bedrijfsbranden gebeuren op maandag en vrijdag en in de maanden mei, september en oktober. Land- en tuinbouw is de meest brandgevoelige sector met ongeveer 20% van de bedrijfsbranden. Ook de houtnijverheid, de afvalverwerking en recyclage zijn brandgevoelige sectoren.
Gouverneur Carl Decaluwé heeft op basis van deze vaststellingen de land- en tuinbouwsector uitgekozen voor enkele bewustmakings- en preventieacties. Eén van deze acties was de publicatie van een folder, die beschikbaar is op de website van Preventagri: Hoe voorkom ik brand op mijn bedrijf? (PDF, 8,71 MB).
De sprekers bij de aftrap van de campagne waren:
- Carl Decaluwé, gouverneur van West-Vlaanderen
- Robin De Sutter, Preventagri Vlaanderen
- Jan Leenknecht, majoor brandweerzone Fluvia
Gouverneur Decaluwé kaderde het project en benadrukte het belang van correcte cijfers van alle brandweerzones, zodat dan correcte beleidsbeslissingen kunnen worden genomen. In volgend BeSWIC-artikel werd al gesproken over de rol van gouverneurs in het kader van branden en rampen: De brandweer van morgen: wetenschappelijk onderzoek en andere documenten. In dit bericht werd verwezen naar enkele openingsredes en naar andere berichten over brand en brandweer.
Robin De Sutter verwees onder andere naar de historiek en de website van Preventagri en benadrukte enkele tips uit de folder, zoals compartimentering (zeker van belang bij nieuwe gebouwen), het gebruiken van de batterijsleutel en een goed “pestcontrol”-plan. Knaagdieren kunnen namelijk kabels beschadigen en op die manier na een tijd zorgen voor kortsluiting met een brand als gevolg. In het tijdschrift Landbouw&Techniek verscheen op 26 januari 2010 een artikel over elektrische circuits op landbouwvoertuigen, waarin ook sprake was van batterijsleutels: Elektrische circuits op landbouwvoertuigen (PDF, 662 KB). Ook volgende publicatie in het Frans op de website van APSAM geeft duiding: Critères de sélection d’un coupe-batterie et directives d’achats pour le cadenassage des équipements mobiles (PDF, 635 KB).
Jan Leenknecht beklemtoonde naast de repressieve rol van de brandweer (namelijk het blussen van branden) ook de belangrijke preventieve rol. Hij riep werkgevers op om de brandweer te betrekken en advies te vragen bij aanpassingen of uitbreidingen van constructies en gebouwen. Hij gaf ook enkele cijfers rond brandoproepen via de 112-centrale voor West-Vlaanderen. Zo is er bij ongeveer 50% van de brandoproepen geen brand meer eens de brandweer ter plaatse is, of gaat het om vals alarm. Bij de resterende 50% van de brandoproepen gaat 40% van de interventies over woning- of gebouwbranden. Jan Leenknecht verwees tenslotte naar het eerste jaarboek “Leren uit branden 2020”, een initiatief van zijn brandweerzone Fluvia. Meer informatie hierover via de website van Fluvia: Leren uit branden 2020.
Dit initiatief heeft in 2021 een Fireforum award gekregen. Meer informatie hierover:
- op de website van Agoria: Fireforum zet 7 projecten rond brandveiligheid in de bloemen;
- op deze BeSWIC website: Winnaars Fireforum Awards 2021.
Meer informatie over de campagne is beschikbaar in volgende berichten:
- Preventagri: Folder: hoe voorkom ik brand op mijn landbouwbedrijf - met handige tips over brandpreventie
- Focus WTV: Nieuwe campagne waarschuwt voor brand op land- en tuinbouwbedrijven
- VRT: West-Vlaanderen geeft folder uit om bedrijfsbranden te voorkomen
- Het Nieuwsblad: Bedrijfsbranden vallen dikwijls voor op landbouwbedrijven en… ongedierte is een grote boosdoener (Deerlijk)
- Vilt: “Met enkele goedkope ingrepen vermijd je veel leed door stalbranden”
- Boerenbond: Land- en tuinbouw met stip brandgevoeligste sector
Lees ook de folder, die beschikbaar is op de website van Preventagri: Hoe voorkom ik brand op mijn bedrijf? (PDF, 8,71 MB).
Dat de campagne zijn nut heeft, bewijzen volgende meer recente berichten over enkele branden in het begin van 2022 en de herfst van 2022:
- KW: Opvallend: nergens meer stalbranden dan in West-Vlaanderen
- VRT: Derde uitslaande brand in week tijd in loods in de streek van Poperinge
Organisaties die sensibiliseren rond brandrisico’s
Er zijn ook andere organisaties die berichten over brandrisico’s in de land- en tuinbouw. Enkele voorbeelden:
- Boerenopeenkruispunt: Brand: hoe kan ik het voorkomen of wat kan ik doen als het gebrand heeft?;
- op de website van varkensloket, de pagina Preventietips om stalbrand te voorkomen;
- Boerenbond: Brandveiligheid in serres;
- ‘Mission wallonne des secteurs verts’ (Preventagri Wallonië):
- CFPA-E Guideline No 17:2015 F: Fire protection in farm buildings (PDF, 676 KB).
In 2009 verscheen reeds de publicatie Preventie van brand in land- en tuinbouw op de website van de FOD Werkgelegenheid.
Rond stalbranden zijn in Nederland dan weer diverse berichten verschenen:
- Onderzoeksraad: Stalbranden
- Universiteit Wageningen (WUR): Stalbranden voorkomen
- Dierenbescherming: Stalbranden
- Verbond van Verzekeraars: Risicomonitor Stalbranden
- Arbo Online: Stalbranden: preventie begint bij elektrische veiligheid
Initiatieven rond veiligheid met landbouwvoertuigen
In het kader van verkeersveiligheid met landbouwvoertuigen zijn ook volgende recente initiatieven vernoemenswaardig:
- over het beperken van verkeersongevallen en valpartijen ten gevolge van modder op de weg:
- op de website van de vzw Verkeersveiligheid West-Vlaanderen: Campagne Modder op de weg,
- op de website van ‘Mission wallonne des secteurs verts’ (in het Frans): routes boueuses;
- over hoffelijkheid in het verkeer, en hoe “Een tractor en een zwakke weggebruiker broederlijk naast elkaar kunnen”, door de gebroeders Lampaert:
Geactualiseerde BeSWIC-berichten
Van de gelegenheid werd gebruik gemaakt om diverse BeSWIC-artikelen over de land-en tuinbouw te actualiseren. De bijgewerkte artikels geven bovenaan de datum van actualisatie weer. Het gaat over volgende artikels:
- Convenant welzijn op het werk in land- en tuinbouw
- Ergonomieposters in de tuinbouw
- Veilig onderhoud in de landbouw
- Europese overeenkomst over waardige werkomstandigheden voor vissers
- Risico’s van koelkamers in de fruitsector
- Het betreden van besloten ruimten en mestgassen in de landbouw
- Waterstofsulfide: een dodelijk gevaar
- Risico’s in de land- en tuinbouw en de hovenierssector
- Diverse initiatieven voor meer veiligheid in de landbouwsector
- Folders “Veilig omgaan met mestgassen” van PreventAgri
- Succesvolle multidisciplinaire studienamiddag rond veilig werken met landbouwmachines
- Resultaten van de campagne “Bescherming van werknemers in de sierteelt”
Ook enkele aanverwante berichten werd geactualiseerd:
- Houtstof, pellets en andere biomassa als energiedrager: gidsen voor veilig ontwerp
- Risico’s composteren en biogasinstallaties
- Het Europees kettingzaag certificaat: verplicht vanaf 1 september 2019 in bossen van de Vlaamse overheid
- Ontploffingsgevaar bij monteren, demonteren en oppompen van banden
Lijst met aanpassingen
Gebroken links van deze BeSWIC-berichten werden hersteld en nieuwe informatiebronnen toegevoegd. In sommige gevallen waren documenten niet meer publiekelijk beschikbaar. Hieronder vindt u een zeer beperkte greep uit de nieuwe documenten of gebroken links die hersteld werden:
- Ecopedia:
- de nieuwe websites van PreventAgri Vlaanderen en PreventAgri Wallonië;
- Ergonomieposters in de tuinbouw;
- EU-OSHA: Bescherming van de gezondheid en de veiligheid op het werk in de landbouw, veehouderij, tuinbouw en bosbouw;
- INMA: Santé et sécurité au travail en agriculture: guide pratique à l'usage des acteurs de la santé et de la sécurité au travail en agriculture (PDF, 3,72 MB);
- op de website van ‘Sozialversicherung für Landwirtschaft, Forsten und Gartenbau’ (SVLFG): Arbeitssicherheit & Gesundheit;
- enkele documenten rond ULO zoals:
- ‘International Mountaineering and Climbing Federation - Union internationale des associations d’alpinisme (UIAA)’: Consensus statement of the UIAA medical commission - UIAA MedCom Standard No.15: Work in hypoxic conditions (PDF, 440 KB),
- ‘DGUV Information’ 205-006: Arbeiten in sauerstoffreduzierter Atmosphäre;
- over chemische agentia
- over mestgassen:
- eindscriptie risico’s mestgassen in de melkveestallen,
- op de website van ILVO (Varkensloket): Verslag van de gevaren van mest- en kuilgassen,
- de Nederlandse website Mestgassen,
- campagne Stigas Pak stof aan,
- op de website van Preventagri Wallonië (in het Frans): biocides;
- over mestgassen:
- enkele Vlaamse parlementaire vragen rond arbeidsongevallen in de Vlaamse landbouw:
- Preventagri: Aan de slag met de zorgboerderij;
- de vele referenties op het Canadese ‘Worksafebc’:
- onder andere met het kernwoord hydrogen sulfide,
- enkele lessen uit ongevallen (kernwoord van de sector is onder ander “Agriculture, Commercial Fishing”, “Forestry”, of andere sectoren);
- in het tijdschrift “West-Vlaanderen werkt”, nr. 4 van 2016, de editie West-Vlaanderen Werkt, 2016, 4: Agro-mechatronica zaait, sproeit, rooit en oogst...;
- op de website van biogas-E: Praktische gids voor biogasprojecten;
- psychosociale risico’s:
- op de website vzw Boeren op een Kruispunt,
- op de website van ILVO, het dossier Stress en welbevinden bij landbouwers;
- op de website van CNESST: André a été enseveli en moins de 10 secondes: éliminez les dangers liés aux silos à grain;
- de website van het voormalige Phytofar, dat vanaf 12 mei 2022 Belplant heet;
- de MPS-certificatie voor de horticultuur;
- op de website van SUVA: Risques d’accidents et règles de sécurité lors de l’abattage des arbres;
- enkele VACO-berichten over banden:
- richtlijnen voor het monteren, demonteren en oppompen van banden, gebruikt in de landbouw, van de ‘Travaux de Normalisation des Pneumatiques pour la France’ (TNPF), de Franse beroepsvereniging van bandenfabrikanten (in het Frans): Pneumatiques utilisés en agriculture.
Daarnaast werden rond besloten ruimten (niet meteen verbonden landbouwsector maar verwerkt in sommige van de hierboven vermelden berichten), ook enkele aanvullingen gedaan, zoals:
- ‘European Industrial Gases Association’ (EIGA) (in het Engels): Campaign against asphyxiation;
- Aquafin: Veilig afdalen op de werf;
- ‘Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung’ (in het Duits): Arbeiten in umschlossenen Räumen von abwassertechnischen Anlagen (PDF, 196 KB).