Tijdens zijn seminarie op 22 september 2015 heeft de federatie van de technologische industrie Agoria zijn nieuwe code van goede praktijk “Werken in besloten ruimten” voorgesteld. Tevens heeft Agoria toen de prijs “Preventieadviseur van het jaar 2015” uitgereikt. Hieronder volgt het relaas van het seminarie met een toelichting over die nieuwe code, de uitreiking van de preventieadviseur van het jaar en een overzicht van dergelijke codes in andere landen en andere sectoren.
Seminarie over de code van goede praktijk
Om deze code wat glans te geven en om de auteurs te bedanken, waren er tijdens het seminarie diverse sprekers. Er was een zeer grote opkomst met 180 ingeschrevenen uit 120 verschillende bedrijven.
Inleiding
Geert De Prez, expert Sociaal Departement bij Agoria, gaf een inleiding.
Het belang van codes van goede praktijk
Nadien gaf Paul Tousseyn, directeur-generaal van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het Werk en van de Algemene Directie Humanisering, een toelichting over het belang van codes van goede praktijk.
Hij benadrukte dat codes van goede praktijk geen nieuw fenomeen zijn. De welzijnsmaterie als doelstellingenregelgeving leent zich hier voor. Codes hebben het voordeel dat ze aan een minder stringente validatie onderworpen zijn door de sector, al of niet in ruggenspraak met de overheid. Het blijft evenwel arbeidsintensief, waar de overheid in periodes van budgettaire beperkingen niet altijd bij betrokken kan zijn.
Een zwak punt is dat codes hun eigen leven leiden en niet altijd worden geactualiseerd. Daarnaast beklemtoonde hij dat codes geen afbreuk doen aan de regelgeving met betrekking tot de risicoanalyse en het nemen van preventiemaatregelen.
Voorstelling van de code
Jo De Jonghe, expert Sociaal Departement bij Agoria, gaf een voorstelling van de code met zijn 7 hoofdstukken.
Hij beklemtoonde dat men met deze code een bewustmaking wil teweegbrengen. Een definitie geven zou al een valkuil zijn. In besloten ruimten kunnen zich 15 risico’s al of niet gecombineerd voordoen, zoals de gekende risico’s verstikking en intoxicatie (zie pagina 12 tot 20 van de code).
De code maakt een onderscheid tussen permanente en niet-permanente besloten ruimten. Hoofdstuk 5 van de code omschrijft het traject voor en tijdens de betreding met de respectievelijke maatregelen. Hoofdstuk 6 gaat over de praktische uitvoering van die maatregelen. Tenslotte eindigt de code met het toezicht en de redding in 1e en 2e lijn met verwijzing naar de literatuur daarover:
- Brochure van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg: Toezicht en redding bij het betreden van besloten ruimten (PDF, 144 KB)
- Praktische handleiding van het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen: Praktische handleiding voor de uitvoering van het toezicht en de eerstelijnsredding bij het werken in besloten ruimten (PDF, 373 KB)
In de bijlage van de code zijn er modellen van werkvergunning en ‘laatste minuut risicoanalyse’ (LMRA) opgenomen.
U kan de code downloaden via de website van Agoria: Codes van goede praktijk.
De heer De Jonghe beëindigde zijn voordracht met het belang van het TEA-principe:
- Trained
- Equipped
- Authorized
Elektronisch toezicht
Peter Vansina, adviseur bij de Afdeling van het toezicht op de chemische risico’s, gaf een toelichting over elektronisch toezicht.
Hij schetste de historiek waarbij initieel de arbeidsinspectie dit verbood op basis van artikel 53 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB). Vanaf 2012 boog zich een interne werkgroep over de nieuwe technologische middelen, waarbij een demo-opstelling en shutdowns werden bezocht. Bij dit onderzoek waren er zowel overwegingen pro en contra.
Men maakte tenslotte een onderscheid tussen ruimten met actieve bronnen en zonder actieve bronnen. Aanknopingspunten vond men bij artikel 53 of artikel 54ter van het ARAB. Men stelde 5 randvoorwaarden vast waarbij een elektronisch toezicht mogelijk is. Meer info in rubriek 5.2.13 op pagina 34 tot 36 van de code.
3 praktische voorbeelden
Nadien volgden praktische voorbeelden van:
- Aldo Swolfs, preventieadviseur bij de Group Victor Peeters
- Xavier Deleu, Corporate Health & Safety Manager van Cofely Fabricom
- Christian Depue, Verantwoordelijke van de afdeling Onderzoek & Ontwikeling bij het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en Hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB).
Preventieadviseur van het jaar
Mark De Locht van BASF werd verkozen tot preventieadviseur van het jaar 2015. Marc De Baets van het medisch laboratorium CRI kreeg een eervolle vermelding.
De vorige winnaars van die award waren respectievelijk:
- 2007: Marc Peeters, Janssen Pharmaceutica
- 2008: Raf Thierens, BASF
- 2009: Bart De Maeyer, Electrabel Doel
- 2010: Willy Wuyts, Total
- 2011: Despina Efentzoglou, Caterpillar
- 2012: Gregory Declercq, AW Europe
Meer info in dit bericht op de website van Agoria: Marc De Locht van BASF is Preventieadviseur van het jaar 2015
Codes van goede praktijk over besloten ruimten in verschillende landen
In vele Angelsaksische landen worden gidsen al of niet per sector uitgegeven. Via de zoektermen “besloten ruimte”, “espace confiné”, “confined space” en “enge Räume” kan u al veel informatie op het internet vinden. Hierbij een overzicht van voorbeelden in welke sectoren en bij welke toestellen het risico van besloten ruimten bestaat: Examples of Confined Spaces
Wel moet men opletten tussen de cultuurverschillen en het rechtssysteem in de Angelsaksische en de Europese continentale landen.
Hieronder een onderverdeling naar sector, opleidingen of algemene codes, ongevallen en interventiestrategieën:
Codes van goede praktijk over besloten ruimten in verschillende sectoren
Er zijn diverse sectoren waar dit risicoveld aanwezig is. Hieronder een beperkt overzicht van sectoren of situaties met dit risicoveld:
Riolen
- Nederland:
- Arbocatalogus sector Waterschappen - Deel 2: Besloten ruimte (PDF)
- Arbo catalogus van de Nederlandse provincies: Werken in besloten ruimtes
- Werken in riolen - Arbouw-advies voor de bouwnijverheid (PDF)
- Frankrijk:
- USA: Occupational Safety and Health Administration (OSHA): Confined Spaces in Construction: Sewer Systems (PDF)
Afvalbedrijven
Bouw
- België: NAVB dossier Werken in besloten ruimten
- Nederland:
- Arbouw: Werken in besloten ruimten
- Arbocatalogus voor de Bouw en Infra: Besloten ruimten
- Abomafoon: 6.01 Werken in besloten ruimte (PDF)
- USA:
- Federal register: Confined Spaces in Construction: A Rule by the Occupational Safety and Health Administration on 05/04/2015
- Occupational Safety & Health Administration (OSHA): Confined spaces
- The Oregon OSHA Confined Space Rule Applicable to General Industry and Construction (PDF)
- Frankrijk: Génie Civil de l’Eau et de l’Environnement: Fiche 8: Prévention des risques lors de la réhabilitation d’un château d’eau ou réservoir - Conditionnement de la cuve (PDF)
Papier en karton
- Nederland: Arbocatalogus Verbond Papier & Karton: Besloten ruimten
Scheepvaart
- Nederland:
- Arbocatalogus binnenvaart: Besloten ruimten
- Arbopraktijkboek Scheepsbouw (PDF): hoofdstuk 3.3: Werken in besloten ruimten
- Canada: Workers’ Compensation Board of British Columbia (WorkSafeBC): Hazards of Confined Spaces for Shipping and Transportation Industries (PDF)
- International Association of Classification Societies ltd.: IACS confined space safe practice (PDF)
- Verenigd Koninkrijk:
- The Standard Club:
- The Shipowners’ Protection Limited:
Spoorwegen
- Nederland: Stichting Arbeidsomstandigheden en Spoorwegveiligheid: Werken in besloten ruimten
- Europese raad voor de chemische industrie (CEFIC): Guidelines for Safe Degassing of Rail Tank Cars (PDF)
Transport en logistiek
- België: Website “Toxische gassen - Laat je niet verrassen!” naar aanleiding van de collectieve arbeidsovereenkomst van 10 september 2010 in de sector Transport en Logistiek
- Nederland: Sectorinstituut Transport en logistiek: Werkinstructies over betreden melktank
- USA:
- National Fire Protection Association : NFPA 326: Standard for the Safeguarding of Tanks and Containers for Entry, Cleaning, or Repair
- Occupational Safety & Health Administration (OSHA): Major Work Activities for Tank Cleaning Operations
- Seaco SRL: Tank Container Inspection Handbook 2011Rev 1 (PDF)
- Steel Tank Institute (STI) / Steel Plate Fabricators Association (SPFA): Safe tank entry (PDF)
Landbouw
- Nederland: Arbocatalogus agrarische en groene sectoren: Bijlage Werken in een besloten ruimte
- Canada:
- WorkSafeBC:
- Ontario Ministry of Agriculture and Food and the Ministry of Rural Affairs: Hazardous Gases on Agricultural Operations (PDF)
- Farm and Ranch Safety and Health Association:
- Flyer: confined spaces = deadly spaces
- Confined Space Safety in BC Agriculture: A Resource Guide (PDF)
- USA:
- Penn State College of Agricultural Sciences: Manure Pit Standards and Regulations
- Perdue University: agricultural confined spaces: Yearly Injury and Fatality Summary Report
- Perdue University: research and extension agenda for agricultural confined spaces
Drank en voeding
- Canada: WorkSafeBC: Hazards of Confined Spaces for Food and Beverage Industries (PDF)
- Brewers Association: Best management practice for the management of confined spaces in breweries (PDF)
Opleidingen en sensibilisering rond besloten ruimten
Bedrijven en opleidingsinstituten geven diverse opleidingen:
- e-learning pakket van Aquafin: Veilig putten inspecteren
- Safety TV van Prevent: Werken in besloten ruimte
- VCA: Veiligheidswacht besloten ruimte (IS-007) (PDF)
- ArcellorMittal: Formation aux espaces confinés (PPT)
- Harvard Campus Services: Toolbox Talk #29: Confined space entry procedures (PDF)
- California State Fire Training: Confined space rescue technician - Instructor Guide (PDF)
- CATEC®: dispositif de formation: Certificat d’aptitude à travailler dans le domaine de l’eau potable et de l’assainissement
- R472: Document de référence CATEC®
- Mise en oeuvre du dispositif CATEC®
- Réseaux d'eau et d'assainissement: un certificat d'aptitude pour travailler en espaces confines
Ook in het kader van vraag 3.4 van de VCA is betreden van besloten ruimten een risicovolle taak.
Sensibilisering:
- Napo filmpje: Gevaar in een afgesloten ruimte
- You tube-film: Einsteigen in Schächte mit Seilsicherung
- European Industrial Gases Association (EIGA): Campaign against Asphyxiation
Publicaties:
- Boeken, video’s, publicaties over besloten ruimten (Canada): My Confined Spaces - Resource Library
- UnionSafe (Australië): Fact Sheet: Confined spaces (PDF)
- Berufsgenossenschaft Rohstoffe und chemische Industrie (Duitsland): Erstickungsgefahr durch Gase - Sicherheitskurzgespräche (PDF)
Risico’s besloten ruimten
Er zijn diverse risicovelden verbonden met werkzaamheden in besloten ruimten. In de meeste gevallen wijst men enkel op de verstikkings- of intoxicatierisico’s die aanleiding hebben gegeven tot dodelijke ongevallen.
Niet-limitatieve lijst van publicaties die op de algemene problematiek inzoemen:
- Arbodossier (Nederland): Dossier Verstikkingsgevaar in besloten ruimtes (PDF)
- Arboportaal (Nederland): Storybuilder: Contact met gevaarlijke atmosfeer in besloten ruimte
- 5xbeter (Nederland): Procedure Werken in besloten ruimten (PDF)
- Vandeputte Safety: Travailler dans des espaces confinés (PDF)
- Officiel Prévention (Frankrijk):La prévention des risques des travaux en milieu confiné
- Travailler Mieux (Frankrijk):
- Institut National de Recherche et de Sécurité (INRS) (Frankrijk):
- Canadese publicaties rond besloten ruimten: Publications sur le thème : Espace clos
- Australische publicaties rond atmosfeer monitoring: Search results - Atmospheric monitoring
- Tissot éditions (Frankrijk): Les travaux en espaces confinés : quelle prévention mettre en place ?
- Service de santé au travail multisectoriel Luxembourgeois: Travail en espace confiné (PDF)
- Health and Safety Authority (Ierland): Code of Practice for Working in Confined Spaces (PDF)
- University of Florida: Environmental Health & Safety (USA): Confined Space Entry Policy
- Workplace Safety and Health Council (Singapore): Technical Advisory on Working Safely in Confined Spaces (PDF)
- WorkSafeBC (Canada) Confined space entry
- Health and Safety Executive (Verenigd Koninkrijk): Lack of oxygen in confined spaces
- Occupational Safety & Health Administration (USA):
- Occupational Hazards: Common Mistakes in confined space monitoring (PDF)
- Labour Department - Occupational Safety and Health Branch (Hong Kong): Safe Work in Confined spaces (PDF)
- National Fire Protection Association (USA):
- Normen van de American Petroleum Institute (USA):
- Welding Information Center: Weld Inspection in Confined Spaces
- WorkSafe Victoria (Australië): Confined Spaces - Shafts, Tunnels & Trenches (PDF)
- North Carolina Department of Labor (USA): A Guide to Safety in Confined Spaces (PDF)
- Government of Alberta - Jobs, Skills, Training and Labour (Canada):Occupational Health and Safety Code 2009 - Explanation Guide: Part 5 Confined Spaces (PDF)
- Vereinigung der Metall-Berufsgenossenschaften (Duitsland): DGUV Information 213-001 - Arbeiten in engen Räumen (bisher: BGI 534)
- Deutsche Gesetzliche Unfallversicherung(Duitsland): Behälter, Silos und enge Räume: Teil 1: Arbeiten in Behältern, Silos und engen Räumen (PDF)
- Allgemeinen Unfallversicherungsanstalt (Oostenrijk): Arbeiten in und an Behältern (PDF)
- Safe Work Australia: Safe Working in a Confined Space - Australian Standard AS2865-1995
- University of Arkansas, Division of Agriculture (USA): Suffocation Hazards in Grain Bins (PDF)
Dodelijke ongevallen
Niet-limitatieve lijst van publicaties die inzoemen op dodelijke ongevallen en lessen daaruit:
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Nederland): Factsheets Storybuilder - Oorzaken per type ongeval: gevaarlijk atmosfeer
- Onderzoeksraad voor veiligheid (Nederland): Verstikking door betreden ladingruim, 12 maart 2014 Noordzee
- U.S. Chemical Safety and Hazard Investigation Board (USA):
- Safety Bulletin: Hazards of Nitrogen Asphyxiation (PDF)
- Dodelijk ongeval op 27 maart 1998 bij Union Carbide in Louisiana: Summary report: Nitrogen Asphyxiation (PDF)
- Dodelijk ongeval op 5 november 2005: Confined Space Entry - Worker and Would-be Rescuer Asphyxiated (PDF)
- The Center to Protect Workers’ Rights (CPWR) (USA): Explosion and Asphyxiation Deaths Among Contract Employees in Industrial Plants (PDF)
- Stubbe bv: toolbox voor het betreden van tanks naar aanleiding van een dodelijk ongeval (Nederland): Toolbox: Besloten ruimtes (PDF)
- National Institute for Occupational Safety and Health (USA):
- Worker deaths in confined spaces (PDF)
- Fatality Assessment and Control Evaluation (FACE) Program:
- Maritime Accident Casebook: SafeSpace: Argon/Inert Gas Fatality
- WorkSafeBC (Canada): Hazard Alerts by Topic - Confined Space
- Thesis van Ciaran MacCarron, Edith Cowan University (Australië): Confined space fatalities (PDF)
- Elsevier, artikel in het tijdschrift ‘Safety and Health at Work’: Low-Oxygen Atmosphere and its Predictors among Agricultural Shallow Wells in Northern Thailand
- Industrial Safety & Hygiene News (USA): California worker fatality shows need for confined space in construction rule
- National Center for Biotechnology Information, US National Library of Medicine – National Institutes of Health (USA): Summary of documented fatalities in livestock manure storage and handling facilities--1975-2004
- Iowa ‘Fatality Assessment Control and Evaluation’ (FACE) Program, The University of Iowa Department of Occupational and Environmental Health (USA):
- North Dakota Workforce Safety & Insurance (USA):Buried alive: grain suffocation hazards (PDF)
- Sewer Gas Poisoning: A Report of Two Cases, J Indian Acad Forensic Med.
Specifieke reddingcodes
Niet-limitatieve lijst van publicaties die inzoemen op reddingstrategieën:
- Service Départemental d’Incendie et de Secours du Var (Frankrijk): Lettre d’information: Utilisation des ARI en milieu Confiné (PDF)
- Department for Communities and Local Government (Verenigd Koninkrijk): Fire and Rescue Authorities Operational Guidance: Generic Risk Assessments (GRAs): GRA 2.1 - Rescues from confined spaces:
- National Institute for Occupational Safety and Health (USA): Storm, Flood and Hurricane Response: Working Safely in Confined Spaces
- Kommission Arbeitsschutz und Normung (KAN) (Duitsland): Rescue from vessels and confined spaces: an underestimated problem
Meer informatie
Berichten op deze website van het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk BeSWIC (Belgian Safe Work Information Center) met betrekking tot besloten ruimten:
- Waterstofsulfide: een dodelijk gevaar
- Risico’s van koelkamers in de fruitsector
- Dodelijke ongevallen in besloten ruimten op schepen
- CO2-risico’s en besloten ruimten in de brouwerijsector
- Het betreden van besloten ruimten en mestgassen in de landbouw
Berichten op deze BeSWIC website in indirect verband met besloten ruimten of zijn risico’s: