De koninklijke besluiten over het gebruik van arbeidsmiddelen en mobiele arbeidsmiddelen en het op de markt brengen van machines zijn bij de preventieadviseur genoegzaam bekend. Minder gekend zijn enkele milieubepalingen, zoals geluid- en emissiebeperkingen, waaraan deze machines tevens onderworpen zijn als gevolg van andere Europese richtlijnen.
Meer in het bijzonder gaat het om deze richtlijnen:
- 97/68/EG inzake maatregelen tegen de uitstoot van verontreinigende gassen en deeltjes door inwendige verbrandingsmotoren die worden gemonteerd in niet voor de weg bestemde mobiele machines (en aanpassingen met richtlijn 2001/63/EG, 2002/88/EG, 2004/26/EG, 2006/105/EG, verordening 596/2009, 2010/26/EU, richtlijn 2011/88/EU en richtlijn 2012/46/EU)
- 2000/14/EG betreffende de geluidsemissie in het milieu door materieel voor gebruik buitenshuis (en aanpassingen 2005/88/EG en verordening 219/2009).
Deze richtlijnen zijn omgezet door koninklijk besluiten op basis van de wet van 21 december 1998 betreffende productnormen.
Met verordening 2016/1628 wordt richtlijn 97/68/EG vanaf 1/1/2017 ingetrokken.
Een gelijksoortig regelgevend kader voor landbouw- en bosbouwvoertuigen wordt geregeld in verordening 167/2013.
Richtlijn 97/68/EG
Deze richtlijn is eerst omgezet door het koninklijk besluit (KB) van 3 februari 1999 betreffende de bescherming van de atmosfeer tegen de uitstoot van gassen en deeltjes door niet voor de weg bestemde mobiele machines. Dat KB werd vervangen door het KB van 5 december 2004 houdende vaststelling van productnormen voor inwendige verbrandingsmotoren in niet voor de weg bestemde mobiele machines. Dat besluit werd achtereenvolgens gewijzigd op 10 augustus 2005, 10 april 2010 en 7 mei 2011.
Niet voor de weg bestemde mobiele machines zijn mobiele werktuigen die niet bestemd zijn voor personen- of goederenverkeer en waarin een inwendige verbrandingsmotor is gemonteerd. Voorbeelden van die machines zijn compressoren, bouwmachines, landbouwmachines, vorkheftrucks, wegenonderhoudsmachines, luchthavenvoertuigen, mobiele kranen, schepen, treinlocomotieven, vliegtuigen, generatoraggregaten, enz. Het vermogen varieert van 18 kW tot 560 kW.
Er is een typegoedkeuringsprocedure voorzien en keuringsinstanties worden gedefinieerd. Volgens een aantal criteria, zoals vermogen, motorcategorieën, enz., zijn er tijdsschema’s (fase I tot IV) met reductie van verontreinigende gassen en deeltjes uit de motoren met vastgelegde grenswaarden. Er zijn ook overgangsmaatregelen vastgelegd. Er zijn zeer gedetailleerde testmethoden bepaald voor de verschillende gasvormige bestanddelen, zoals CO en NOx.
De uitstoot van gassen is ook een agens dat onder het KB van 11 maart 2002 betreffende chemische agentia valt.
Richtlijn 2000/14/EG
Deze richtlijn is omgezet door het KB van 6 maart 2002 betreffende het geluidsvermogen van materieel voor gebruik buitenshuis. Dat KB werd achtereenvolgens gewijzigd door de KB’s van 5 december 2004 en 14 februari 2006.
Materieel voor gebruik buitenshuis zijn alle machines, zoals bepaald in de machinerichtlijn, die zijn bedoeld om naar gelang van hun type buitenshuis te worden gebruikt en geluidshinder kunnen veroorzaken. In bijlage I worden 57 verschillende materieeldefinities gegeven, gaande van hoogtewerker tot lasaggregaat. Per type worden ook geluidsmetingen gelinkt aan internationale voorgeschreven normen.
Zoals bij andere nieuwe aanpakrichtlijnen zijn er bepalingen voor het vermoeden van overeenstemming, de EG-verklaring en aangemelde instanties.
Volgens het type materieel zijn er geluidsgrenswaarden bepaald in de bijlagen en moet ook het geluidvermogensniveau worden gemarkeerd.
Naast deze Europese richtlijn kunnen ook aanknopingspunten van geluid gevonden worden in de machinerichtlijn zelf en in normen zoals EN 12053 en ISO 3744. Ook in het document FEM 4.003 kan meer informatie gevonden worden.
Meer informatie
- Over Europese richtlijnen
- Emissie (op de website van de Europese Commissie):
- Geluid (op de website van de Europese Commissie):
- Overzicht van alle nieuwe aanpakrichtlijnen (in het Engels): New Approach Standardisation in the Internal Market - Directives or Regulations and Standards
- Over het KB van 6 maart 2002 betreffende het geluidsvermogen van materieel voor gebruik buitenshuis (op de website van de federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu): Machines voor gebruik buitenshuis
- Over het KB van 3 februari 1999 betreffende de bescherming van de atmosfeer tegen de uitstoot van gassen en deeltjes door niet voor de weg bestemde mobiele machines (op de website van de federale overheidsdienst volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu): emissies voor machines buitenshuis
- Toelichting vanuit de gewesten (op de website van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid):
- Vlaanderen (met overzicht emissie per fase): Emissienormen voor niet voor de weg bestemde mobiele machines
- Studie van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO): Eindrapport OFFREM Model voor emissies door niet voor de weg bestemde mobiele machines (PDF)
- Gidsen over emissies en flexibiliteitsmechanisme (in het Engels):
- Publicaties over dieselrook:
- In het Frans op de website Hygiène & Sécurité du Travail:
- In het Frans op de website van INRS “Réduction des émissions des moteurs diesel sur les chantiers en espace confiné”
- Arbowijzer 24: Werken zonder dieseluitlaatgassen (PDF)
- Roetfilters op werkmaterieel (PDF)
- Publicaties over machinegeluid:
- Onderzoeksrapport van de Europese Commissie (in het Engels): NOMEVAL - Noise of machinery – Evaluation of Directive 2000/14/EC (PDF)
- Vervolgonderzoeksrapport van de Europese Commissie (in het Engels): ODELIA (OutDoor Equipment Noise Limit Assessment): Study on the suitability of the current scope and limit values of Directive 2000/14/EC relating to the noise emission in the environment by equipment for use outdoors: final report
- Onderzoeksrapport van de Europese markttoezichtsautoriteiten (in het Frans): Rapport sur le projet "NOMAD". Enquête sur l'application des exigences essentielles de la Directive Machines relatives à l'information sur le risque bruit fournie dans les notices d'instructions par les fabricants
- Op de website van Sirris, het collectief centrum van de Belgische technologische industrie: Beheersen van trillingen en geluid
- Infobulletin van Federauto, de Belgische Confederatie voor de autohandel en reparatie en voor de aanverwante sectoren: Geluidsemissies van materieel voor gebruik buitenshuis: fase II uitgesteld voor bepaalde machines (PDF)
- Technisch document in het Engels van de ‘Fédération européenne de la manutention’ (FEM) over geluid van heftrucks: FEM 4.003 - Information of the application of the EC Regulation on the noise of forklifts (PDF)
- Onderzoeksrapport van het Britse ‘Health & Safety Executive’ (HSE) (in het Engels): RR962 - Survey of noise emission and risk information supplied with a range of work machinery
- Gidsen over materieel dat niet in overeenstemming is met Europese richtlijnen:
- Een leidraad voor identificatie van niet-conforme mobiele hoogwerkers (PDF)
- Over heftrucks:
- Een leidraad voor identificatie van niet-conforme industriële trucks - Emissie van uitlaatgassen (PDF)
- Een leidraad voor identificatie van niet-conforme industriële trucks - Geluidsemissie in het milieu (PDF)
- Een leidraad voor identificatie van niet-conforme industriële trucks - markering van machines, documenten, gebruiksaanwijzingen (PDF)
- Wat riskeert u wanneer u een niet-conforme bouwmachine gebruikt, koopt of verkoopt ? (PDF)
- Over grondverzetmachines:
- Markttoezicht:
- Nationaal programma voor markttoezicht
- In het Engels: Joint Position Paper - Market surveillance of machinery (PDF)
- Webplatform inzake markttoezicht voor de Europese machine industrie (in het Engels): Market Surveillance - Industy's Support Platform
- Europese conferentie van 24 november 2011 (in het Engels): Mechanical engineering - Conference on Market Surveillance and Machinery, 24 November 2011, Brussels
- Thema geluid en trillingen op Euroshnet (in het Engels)
- VN/ECE-reglement 132 over emissiecontrole (in het Engels)