De problematiek van gassen in containers gaat niet enkel over actief gegaste of begaste containers maar ook over niet-actief gegaste containers. In dit laatste geval is dit een gevolg van uitdampen van producten uit de gebruiksvoorwerpen of uit de verpakkingen waarin deze goederen zitten. Bij het openen en betreden van deze containers kunnen werknemers blootgesteld worden aan waarden boven de grenswaarde.
Wetgeving
De risico’s die te maken hebben met actief gegaste en niet-actief gegaste containers vallen onder het koninklijk besluit van 11 maart 2002. Raadpleeg op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg:
- de toelichting over dit besluit: De bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico's van chemische agentia op het werk
- de tekst van dit besluit: koninklijk besluit van 11 maart 2002 betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van chemische agentia op het werk (PDF).
De voorwaarden en de veiligheidsmaatregelen van actief gegaste containers voor export vallen bovendien onder het koninklijk besluit van 14 januari 1992 houdende reglementering van begassingen. Sedert 19 maart 2010 is ten gevolge van verordening 1005/2009 binnen de Europese Unie methylbromide als begassingsmiddel verboden omdat het de ozonlaag afbreekt. Blauwzuur, magnesium- en aluminiumfosfides, chloropicrine en sulfuryldifluoride worden hiervoor gebruikt. Deze stoffen zijn ook erkend als bestrijdingsmiddel en biocide.
Risico’s
Actief begaste containers worden visueel kenbaar gemaakt door het “doodshoofd”-symbool en het UN-nr 3359. Deze kentekens ontbreken soms doordat men deze niet voorziet (dus illegaal) of doordat gedurende het overzees transport deze kentekens gedeeltelijk of volledig verloren zijn geraakt.
Daarnaast blijven soms nog kleine hoeveelheden van de vaste ongereageerde stof alkalifosfide achter in een container na de zeereis. Bij het openen van de container reageert dit met luchtvochtigheid en komt het zeer toxische fosfine vrij. Deze stof ruikt naar knoflook.
Sulfuryldifluoride dat als nieuw gas wordt ingezet is niet ruikbaar. Methylbromide is ook niet ruikbaar.
Deze risico’s komen voornamelijk voor in de havens.
Bij niet actief gegaste containers is er geen visueel merkbaar teken nodig dat op mogelijke gevaren kan wijzen. Tijdens een lange reis (en bij soms hoge temperaturen) kunnen dampen (solventen) vrijkomen uit de gebruiksvoorwerpen of uit de verpakkingen waarin deze goederen zitten. Men denkt hierbij aan lijm of andere chemische stoffen uit kledij, schoenen en meubels.
Bij het openen en betreden van een container kan men dan soms in contact komen met dampen van solventen boven de grenswaarde. In de periode 2006-2008 werden 3000 containers onderzocht in de haven van Rotterdam en Hamburg. Grote hoeveelheden van benzeen, tolueen, 1,2 dichloorethaan werden teruggevonden in een groot percentage van de gecontroleerde containers.
Op lange termijn kan dit aanleiding geven tot irreversibele effecten van het centrale en perifere zenuwstelsel te vergelijken met het organo psycho-syndroom (OPS).
Deze risico’s komen zowel voor in de havens als bij het transport als in het hinterland bij de logistieke bedrijven.
Achtergrondinformatie
Diverse actoren in voornamelijk Nederland hebben webstekken met informatie over gassen in containers. Het merendeel van de informatie gaat over actief gegaste containers:
- Syndicale organisatie “FNV bondgenoten” in Nederland: Instructions toxic gas containers (PDF)
- Expertisecentra in Nederland, zoals: ECEM, een onafhankelijk expertise centrum voor onderzoek, behandeling en advies betreffende gezondheidseffecten van gevaarlijke stoffen in Ziekenhuis Rijnstate te Arnhem
- Brancheorganisaties in Nederland; zie op de website “Gezond Transport”: Gevaarlijke gassen in zeecontainers
- Een informatieve videotoelichting: Gifcontainers maken duizenden ziek, ook consumenten
- Prevent: fumigatie: ontsmette containers of verborgen gaskamers
- Bundesanstalt für Arbeitsschutz und Arbeitsmedizin (BAuA) in Duitsland Technical Rules for Hazardous Substances TRGS 512 Fumigations (PDF)
- Health and Safety Executive (HSE) in het Verenigd Koninkrijk: Health and safety guidance for employers and technicians carrying out fumigation operations (PDF)
Er is ook een handboek containergassen uitgegeven dat de kennis hierover bundelt voor alle Nederlandse actoren (beschikbaar in het documentatiecentrum SWIC). Sedert februari 2010 is er ook een platform opgericht (www.pgic.nl). Veel informatie is ook verzameld op de website van ‘Toxic gases and vapours in cargo’: Research
Sensibilisatie en inspectiecampagnes
Sedert 2008 zijn er in Nederland diverse inspectiecampagnes opgestart onder de welluidende naam “Tegengas” waarbij diverse overheidsdiensten hun krachten bundelen.
Meer info op de website van de volgende Nederlandse inspectiediensten:
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM): Rapport 'Trendanalyse schadelijke gassen in containers' (PDF)
- Arbeidsinspectie (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid): Project verslag Gegaste Containers 2008 (PDF)
Ook de syndicale organisatie, het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV), heeft een artikel en sensibiliserende folder uitgegeven:
- dossier in ‘De Nieuwe Werker’ nr. 3 van 12 februari 2010, pagina 8 en 9: Giftige gassen in containers
- folder Giftige gassen in containers
In België is er een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) afgesloten in het paritair comité van het vervoer en de logistiek tot inschrijving van het punt "toxische gassen" in het jaarlijks actieplan van de ondernemingen. Deze CAO kunt u raadplegen op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (Nederlandse tekst komt op pagina 5 na de Franse tekst): Collectieve arbeidsovereenkomst van 13 september 2010 (PDF).
De sociale partners van de sector transport en logistiek hebben op 30 november 2011 in het kader van hun preventiecampagne "Toxische gassen, laat je niet verrassen!" een informatiefolder verspreid. Bovendien is er een webstek gelanceerd waar u naast die informatiefolder andere praktische informatie kunt vinden: Toxische gassen - Laat je niet verrassen!
Op Europees vlak worden nog geen campagnes verwacht.
Meer informatie
- Gafta Standard for Fumigation and Pest Control
- Op de website van EU-OSHA “Handling fumigated containers in ports — health risks and prevention practices”
- OSHWiki “Handling fumigated containers in ports — health risks and prevention practices”
- Toxic boxes: a spotlight on dangerous gases in shipping containers
- The International Maritime Fumigation Organisation “Code of Practice on safety and efficacy for marine fumigation”
- Op de website van de Nieuw-Zeelandse douane “report on the outcomes of the fumigant risk study”