Update 13/01/2023
Bij werken in de nabijheid van niet-geïsoleerde elektrische leidingen is het belangrijk om buiten de gevarenzone rond de geleiders te blijven. Bij hoogspanning is het ook gevaarlijk om nabij die zone te komen, omdat een elektrische vlamboog altijd mogelijk is. Een goede geleider, zoals metaal, mag dus niet te dicht bij de draden komen. Als er geen andere mogelijkheid is, zorg er dan voor dat tijdelijk de spanning van de lijn wordt afgezet. Neem hiervoor contact op met de elektriciteitsverdeler.
Risico’s bij werken in de nabijheid van elektrische leidingen
Bij werken in de buurt van hoogspanningsleidingen geldt volgens artikel 171 en 192 van het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) de veiligheidsafstand van 2,5 + 0,01xV (in m), waarbij de V de spanning in kV is. Voor een 70 kV leiding is dat dus 3,2 meter. In het (nieuwe) AREI met zijn 3 boeken is dit artikel 7.1.6.6 en 9.3.6.1 van boek 3.
Op de website van Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet in België, spreekt men zelfs om minstens 10 meter afstand te houden met elke hoogspanningsinstallatie. De draden van een hoogspanningslijn kunnen bij felle wind zijdelings uitzwaaien; in extreme gevallen tot een twintigtal meter. Bij warm weer en als een lijn sterk belast is, zet die uit en gaat ze soms tot 2 meter dieper doorhangen. De afstand tot een bepaald punt kan daardoor aanzienlijk variëren. Hou daarmee rekening bij het bepalen van de veiligheidsafstand.
Het belang hiervan werd nog eens geïllustreerd door een ongeval op 8 juli 2013. Een fruitplukker had een metalen ladder voor het snoeien van fruitbomen te dicht bij een hoogspanningskabel gezet. Hij kreeg 70 kV door het lichaam en werd in kritieke toestand weggevoerd. Een paar dagen later overleed de persoon. Het verhaal kunt u lezen op de website van Het belang van Limburg: Fruitteler Joeri Reniers overleden.
In 2019 raakten ook 20 personen gewond tijdens een kampioenenviering van een hockeyploeg. Tijdens de viering werden slingers de lucht in geschoten die de hoogspanningskabels boven het terrein raakten. Op die manier werd de elektriciteit naar beneden geleid. Mensen die in de buurt van de ijzeren omheining stonden, werden getroffen door de stroominslag. Lees het artikel op de website van de VRT.
Mogelijke andere voorbeelden en sectoren met elektrocutierisico’s
Er kunnen zich diverse situaties voordoen waarbij u in de omgeving van elektrische leidingen komt. Hoger vermeld ongeval is zo’n voorbeeld.
Bouwwerkzaamheden in de buurt van huizen met elektrische luchtleidingen of werken met hoge en lange werktuigen geven dikwijls aanleiding tot ongevallen en incidenten.
Dat is ook het geval met werkzaamheden in de nabijheid van hoogspanningslijnen van de spoorweg. Op 26 november 2012 verstoorde een omgevallen kraan het treinverkeer;
Zie dit nieuwsbericht van de krant ‘Het Nieuwsblad’: Omgevallen werfkraan verstoort treinverkeer.
Om elektrocutie te voorkomen, maar ook om niet door de luchtverplaatsing van een voorbijrijdende trein te worden meegezogen, hanteert men bij werken aan spoorwegen het vrije ruimteprofiel, dat is een minimaal te respecteren veiligheidsafstand tegenover de bovenleiding of de rails. Meer info over het vrije ruimteprofiel bij spoorwegen:
- Onderzoeksrapport van het Zwitsers ‘Office federal des transports’ (OFT): Distances sur les quais - Zone de danger – Zone sûre (PDF)
- Voorschriften van Infrabel
- Hoofdstuk 9 van bundel 63
- Punt 2.5 van bundel 35.1
- Max affiche: Veilig met de rail-route!
De toolbox “Veiligheidsmaatregelen bij werken naast of in de nabijheid van de sporen” van Belgische Vereniging Aannemers Funderingswerken (ABEF) is niet meer beschikbaar.
Op de weg kan ook materiaal van voertuigen dat in de hoogte uitsteekt, met luchtleidingen in contact komen. Op 18 december 2012 raakte een betonpomp een hoogspanningslijn. Zie dit bericht van de krant ‘Het Nieuwsblad’: Vonk van 150.000 volt zet tiental woningen zonder stroom.
Op de website van Elia zijn er verschillende webpagina’s die wijzen op de risico’s zowel voor professionelen als andere personen:
Tenslotte waarschuwt IPAF met een affiche voor vonkoverslag van elektriciteit op hoogtewerkers indien ze te dicht in de buurt komen van elektrische leidingen: Andy Access: Blijf uit de buurt van hoogspanningskabels
Meer info
- Risico’s van luchtlijnen:
- Op de website van Réseau de Transport d’Electricité français (RTE) de rubriek : Nos conseils de sécurité à proximité d'ouvrages électriques
- Leidraad van het Britse agentschap voor gezondheid en veiligheid ‘Health and Safety Executive (HSE)’ (in het Engels): Avoidance of danger from overhead electric power lines (PDF)
- Leidraad van NFU Mutual: Overhead power lines
- Op de website van het Zwitserse SUVA:
- Franse Website electricité-prudence
- De website preventionbtp de rubriek : Je travaille à proximité de réseaux électriques
- Risico’s van luchtlijnen in de land-, tuin- en bosbouw:
- Goede praktijken van het Frans technologisch instituut voor bosbouw, papier- , hout- en meubelindustrie, het ‘Institut Technologique Forêt Cellulose Bois-construction Ameublement (FCBA)’, over het kappen van bomen nabij elektrische leidingen (in het Frans): Abattage près des lignes électriques: bonnes pratiques pour opérer en sécurité (PDF)
- Veiligheidsrichtlijnen van de Franse elektriciteitsnetbeheerders (in het Frans)
- Infofiche voor de landbouw van het HSE (in het Engels): Working safely near overhead power lines (PDF)
- Brochure van de CSST over het veilig snoeien van bomen (in het Frans): Guide de prévention - Pratiques de travail sécuritaires en arboriculture-élagage (PDF)
- Nieuwsbericht op terre-net:
- Nieuwsbericht op le Sillon belge “Ne vous approchez pas des lignes à haute tension!”
- Risico’s van luchtlijnen in de bouwsector:
- Constructiv (voorheen NAVB):
- Fedbeton:
- Punt 5 “Hoogspanningslijnen” van veiligheidsvoorschriften op de bouwplaats
- Preventiefiche van de Canadese paritaire vereniging voor veiligheid en gezondheid op het werk in de bouwsector ‘Association paritaire pour la santé et la sécurité du travail du secteur de la construction (ASP Construction)’ (in het Frans): Les travaux près des lignes électriques aériennes
- Aanbeveling R453 van het Franse ‘Comité technique national des industries du bois, de l'ameublement, du papier-carton, du textile, du vêtement, des cuirs et peaux et des pierres et terres à feu’ (in het Frans): Évolution des machines pour le transfert du béton près des lignes électriques aériennes (PDF)
- Op de website van de Commission des normes, de l'équité, de la santé et de la sécurité du travail (CNESST) de rubriek “électricité”
- Brochure van de Canadese elektriciteitsmaatschappij Hydro-Québec (in het Frans): Aide-mémoire pour l’entrepreneur - Travaux à proximité des lignes électriques (PDF)
- Brochure van het Amerikaans onderzoeksinstituut ‘National Institute for Occupational Safety and Health’ (NIOSH) over het voorkomen van electrocutie bij steigerwerk (in het Engels): Preventing Electrocutions During Work with Scaffolds Near Overhead Power Lines
- Arbeidsongevallen met elektriciteit:
- Boek van arbeidsinspecteur P. Van Haecke: Veilig werken aan elektrische installaties
- Brochure van het Franse ‘Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et des maladies professionnelles’ (INRS) (in het Frans): Accidents d'origine électrique
- Op de website van HSE (in het Engels):
- Op de website van NIOSH (in het Engels):
- Beschrijvingen van ongevallen op de website van de CNESST (in het Frans):
- Une échelle près d’une ligne électrique
- Alle analyses elektrische ongevallen sedert 1990 tot heden via deze link (ook te bekomen via de knop “accident électrique” van het thema “rapports d’enquête”)
- Enkele documenten in het Duits
- DGUV Regel 103-011: Arbeiten unter Spannung an elektrischen Anlagen und Betriebsmitteln
- Op de website BG Holz und Metal het thema Elektrotechnik
- Op de website van BG Energie Textil Elektro Medienerzeugnisse (ETEM) het thema Elektrische Gefährdungen
- Artikels op deze website van het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk BeSWIC:
- over risico’s van betonpompen met verwijzing naar het ongeval van 18 december 2012: Risico’s betonpomp en betonmixer: FedBeton heeft diverse veiligheidsbrochures
- Risico’s in de land- en tuinbouw en de hovenierssector
- Risico’s van koelkamers in de fruitsector
- Documenten over interventies aan elektriciteit op de website van het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV):
- Van het Departement Omgeving de webpagina: hoogspanning
- Arbodossier op de Nederlandse website ‘Arbokennisnet’: Elektrische veiligheid - hoogspanning (PDF)
- Brochure van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg: Elektriciteit - Reeks SOBANE-strategie
- Informatie over het Nederlandse en Belgische hoogspanningsnet: HoogspanningsNet