Bij werken in de nabijheid van niet-geïsoleerde elektrische leidingen is het belangrijk om buiten de gevarenzone rond de geleiders te blijven.
Bij werken in de nabijheid van niet-geïsoleerde elektrische leidingen is het belangrijk om buiten de gevarenzone rond de geleiders te blijven. Bij hoogspanning is het ook gevaarlijk om nabij die zone te komen, omdat een elektrische vlamboog altijd mogelijk is. Een goede geleider, zoals metaal, mag dus niet te dicht bij de draden komen. Als er geen andere mogelijkheid is, zorg er dan voor dat tijdelijk de spanning van de lijn wordt afgezet. Neem hiervoor contact op met de elektriciteitsverdeler.
Risico’s bij werken in de nabijheid van elektrische leidingen
Bij werken in de buurt van hoogspanningsleidingen geldt volgens artikel 171 en 192 van het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI) de veiligheidsafstand van 2,5 + 0,01xV (in m), waarbij de V de spanning in kV is. Voor een 70 kV leiding is dat dus 3,2 meter.
Op de website van Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet in België, spreekt men zelfs om minstens 10 meter afstand te houden met elke hoogspanningsinstallatie. De draden van een hoogspanningslijn kunnen bij felle wind zijdelings uitzwaaien; in extreme gevallen tot een twintigtal meter. Bij warm weer en als een lijn sterk belast is, zet die uit en gaat ze soms tot 2 meter dieper doorhangen. De afstand tot een bepaald punt kan daardoor aanzienlijk variëren. Hou daarmee rekening bij het bepalen van de veiligheidsafstand.
Het belang hiervan werd nog eens geïllustreerd door een ongeval op 8 juli 2013. Een fruitplukker had een metalen ladder voor het snoeien van fruitbomen te dicht bij een hoogspanningskabel gezet. Hij kreeg 70 kV door het lichaam en werd in kritieke toestand weggevoerd. Een paar dagen later overleed de persoon. Het verhaal kunt u lezen op de website van Agri Press: Fruitteler Joeri Reniers geëlektrocuteerd in Velm
Mogelijke andere voorbeelden en sectoren met elektrocutierisico’s
Er kunnen zich diverse situaties voordoen waarbij u in de omgeving van elektrische leidingen komt. Hoger vermeld ongeval is zo’n voorbeeld.
Bouwwerkzaamheden in de buurt van huizen met elektrische luchtleidingen of werken met hoge en lange werktuigen geven dikwijls aanleiding tot ongevallen en incidenten.
Dat is ook het geval met werkzaamheden in de nabijheid van hoogspanningslijnen van de spoorweg. Op 26 november 2012 verstoorde een omgevallen kraan het treinverkeer; zie deze nieuwsberichten van:
- de krant ‘Het Nieuwsblad’: Omgevallen werfkraan verstoort treinverkeer
- de Vlaamse commerciële televisiezender VTM: Treinverkeer verstoord door omgevallen kraan
Om elektrocutie te voorkomen, maar ook om niet door de luchtverplaatsing van een voorbijrijdende trein te worden meegezogen, hanteert men bij werken aan spoorwegen het vrije ruimteprofiel, dat is een minimaal te respecteren veiligheidsafstand tegenover de bovenleiding of de rails. Meer info over het vrije ruimteprofiel bij spoorwegen:
- Onderzoeksrapport van het Zwitsers ‘Office federal des transports’ (OFT): Distances sur les quais - Zone de danger – Zone sûre (PDF)
- Toolbox over spoorwerken van de Belgische Vereniging Aannemers Funderingswerken (ABEF): Veiligheidsmaatregelen bij werken naast of in de nabijheid van de sporen (PDF)
- Voorschriften van Infrabel over de beveiligingen van de bovenleiding: Veiligheidsafstanden van toepassing bij werken (PDF)
Op de weg kan ook materiaal van voertuigen dat in de hoogte uitsteekt, met luchtleidingen in contact komen. Op 18 december 2012 raakte een betonpomp een hoogspanningslijn.
Op de website van Elia zijn er ook voorbeelden opgesomd buiten de beroepssfeer, uit het dagdagelijkse leven en de vrijetijdsbeleving, zoals o.a. luchtsporten, hengels of andere lange voorwerpen, het opzetten van feesttenten en ook het aanplanten en onderhouden van bomen:
- Hou afstand!
- Informatieve brochure: Veilig in de nabijheid van hoogspanningsinstallaties (PDF)
Meer info
- Risico’s van luchtlijnen:
- Artikel over vlamoverslag op de blog ‘Au-delà des lignes’ van de beheerder van het Franse elektriciteitsnet, het ‘Réseau du transport de l’électricité (RTE)’ (in het Frans): Arc électrique près d’une ligne, ou éclair dans le ciel : vous savez d’où ça vient ?
- Website van de beheerders van het Franse elektriciteitsnet ‘Electricité réseau distribution France (ERDF)’ en RTE, waarop u ook affiches kunt downloaden (in het Frans): Sous les lignes, prudence : restons à distance
- Website 'Travailler mieux - la santé et la sécurité au travail’ van het Franse ‘Ministère du travail, de l’emploi et de la santé’ (in het Frans): Travaux à proximité d’une ligne électrique
- Artikel op de website van de Canadese ‘Commission de la santé et de la sécurité du travail’ (CSST) (in het Frans): Travaux près des lignes électriques
- Leidraad van het Britse agentschap voor gezondheid en veiligheid ‘Health and Safety Executive (HSE)’ (in het Engels): Avoidance of danger from overhead electric power lines (PDF)
- Leidraad van NFU Mutual: Overhead power lines
- Op de website van het Zwitserse SUVA “Attention, danger électrique! Travaux à proximité de lignes aériennes”
- Franse Website electricité-prudence
- Risico’s van luchtlijnen in de land-, tuin- en bosbouw:
- Nieuwsbericht op de website van het Franse land- en tuinbouw tijdschrift ‘Le Lien Horticole’ (in het Frans): Lignes électriques - Attention dans l'emprise des lignes à haut tension
- Goede praktijken van het Frans technologisch instituut voor bosbouw, papier- , hout- en meubelindustrie, het ‘Institut Technologique Forêt Cellulose Bois-construction Ameublement (FCBA)’, over het kappen van bomen nabij elektrische leidingen (in het Frans): Abattage près des lignes électriques: bonnes pratiques pour opérer en sécurité (PDF)
- Veiligheidsrichtlijnen van de Franse elektriciteitsnetbeheerders RTE en ERDF en de ‘mutualité sociale agricole (MSA)’, de instelling voor verplichte sociale bescherming van landbouwers en hun werknemers in Frankrijk (in het Frans): Travaux d’irrigation sous les lignes électriques: Prudence, restez à distance (PDF)
- Infofiche voor de landbouw van het HSE (in het Engels): Working safely near overhead power lines (PDF)
- Brochure van de CSST over het veilig snoeien van bomen (in het Frans): Guide de prévention - Pratiques de travail sécuritaires en arboriculture-élagage (PDF)
- Nieuwsbericht op terre-net:
- Nieuwsbericht op le Sillon belge “Ne vous approchez pas des lignes à haute tension!”
- Risico’s van luchtlijnen in de bouwsector:
- NAVB Constructiv:
- Fedbeton:
- Preventiefiche van de Canadese paritaire vereniging voor veiligheid en gezondheid op het werk in de bouwsector ‘Association paritaire pour la santé et la sécurité du travail du secteur de la construction (ASP Construction)’ (in het Frans): Les travaux près des lignes électriques aériennes (PDF)
- Aanbeveling van het Franse ‘Comité technique national des industries du bois, de l'ameublement, du papier-carton, du textile, du vêtement, des cuirs et peaux et des pierres et terres à feu’ (in het Frans): Évolution des machines pour le transfert du béton près des lignes électriques aériennes (PDF)
- Artikels op de website van de CSST (in het Frans):
- Brochure van de Canadese elektriciteitsmaatschappij Hydro-Québec (in het Frans): Aide-mémoire pour l’entrepreneur - Travaux à proximité des lignes électriques (PDF)
- Brochure van het Amerikaans onderzoeksinstituut ‘National Institute for Occupational Safety and Health’ (NIOSH) over het voorkomen van electrocutie bij steigerwerk (in het Engels): Preventing Electrocutions During Work with Scaffolds Near Overhead Power Lines
- Arbeidsongevallen met elektriciteit:
- Boek van arbeidsinspecteur P. Van Haecke: Ongevallen met elektrische oorsprong
- Brochure van het Franse ‘Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et des maladies professionnelles’ (INRS) (in het Frans): Accidents d'origine électrique
- Op de website van HSE (in het Engels):
- Op de website van NIOSH (in het Engels):
- Beschrijvingen van enkele ongevallen op de website van de CSST (in het Frans):
- Une échelle près d’une ligne électrique
- Un travailleur électrocuté au contact d’une ligne électrique à Sherbrooke : la CSST identifie des lacunes sur le plan de la planification des travaux
- Jeune couvreur électrocuté à Laval : la CSST identifie des lacunes dans la planification du travail à proximité des lignes électriques
- Un couvreur est électrocuté : la CSST identifie des lacunes dans la planification du travail à proximité des lignes électriques
- Un émondeur est électrocuté : la CSST identifie des méthodes de travail dangereuses
- Une électrisation suivie d’une chute de hauteur, deux travailleurs de Gouttières André Potvin perdent la vie
- Artikels op deze website van het Belgisch kenniscentrum over welzijn op het werk BeSWIC:
- over risico’s van betonpompen met verwijzing naar het ongeval van 18 december 2012: Risico’s betonpomp en betonmixer: FedBeton heeft diverse veiligheidsbrochures
- Risico’s in de land- en tuinbouw en de hovenierssector
- Risico’s van koelkamers in de fruitsector
- Documenten over interventies aan hoogspanning op de website ‘Infopunt Veiligheid’ van het Nederlands Instituut Fysieke Veiligheid (NIFV):
- Protocol over de inzet van de brandweer: Algemeen protocol inzet bij calamiteiten nabij hoogspanningslijnen
- Afstudeerscriptie van Andre van Strien: Brandbestrijding in en nabij hoogspanningsruimten (PDF)
- Artikel op de website van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid: Onderzoek hoogspanning - Gezondheidseffecten
- Arbodossier op de Nederlandse website ‘Arbokennisnet’: Elektrische veiligheid - hoogspanning (PDF)
- Brochure van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg: Elektriciteit - Reeks SOBANE-strategie
- Informatie over het Nederlandse en Belgische hoogspanningsnet: HoogspanningsNet