Op 20 januari 2023 vaardigde de Minister van Binnenlandse zaken Annelies Verlinden een omzendbrief uit betreffende geweld tegen operationele personeelsleden van hulpverleningszones. Deze omzendbrief vervangt de omzendbrief van 30 september 2021 over gevallen van agressie tegen operationele personeelsleden van hulpverleningszones.
De omzendbrief van 20 januari 2023 is beschikbaar op de website van het Belgisch Staatsblad: Omzendbrief betreffende geweld tegen operationele personeelsleden van hulpverleningszones.
De vorige omzendbrief uit 2021 is raadpleegbaar op de website van de Algemene Directie Civiele Veiligheid van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken (FOD IBZ): omzendbrief van 30 september 2021 over gevallen van agressie tegen operationele personeelsleden van hulpverleningszones (PDF, 344 KB).
Dit bericht bevat meer informatie over de inhoud van de omzendbrief en verwijst naar een gelijkaardige omzendbrief rond geweld tegen leden van de geïntegreerde politie. Tenslotte worden enkele andere BeSWIC-berichten over agressie tegen politie, hulpverleners en in het openbaar vervoer aangehaald.
Inhoud omzendbrief 20 januari 2023
De omzendbrief van 30 september 2021 over gevallen van agressie tegen operationele personeelsleden van hulpverleningszones was bedoeld om enerzijds de voorzitters van de hulpverleningszones te informeren over de maatregelen die al bestonden om dit fenomeen te bestrijden, en anderzijds om hun aandacht te vestigen op de noodzaak om bijkomende instrumenten te ontwikkelen, zowel binnen de zone als op federaal niveau.
De omzendbrief van 20 januari 2023 (Belgisch Staatsblad van 20 februari 2023), die de bovengenoemde omzendbrief vervangt, moet de lijst van reeds genomen, te versterken of in te voeren maatregelen bijwerken. Deze omzendbrief is van toepassing op alle operationele personeelsleden van de hulpverleningszones, zowel vrijwillige personeelsleden als beroepspersoneelsleden, en heeft betrekking op alle vormen van geweld.
De aanpak van geweld tegen brandweerlieden en ambulanciers berust op verschillende pijlers: preventie, begeleiding van personeelsleden, het strafrechtelijke en civiele aspect en de administratieve procedures die kunnen worden ingeleid.
In het luik preventie wordt de essentiële rol van een goede risicoanalyse, opleiding en voorlichting benadrukt. Het registreren en melden van feiten, alsook het monitoren en meedelen van gegevens aan de verschillende stakeholders, behoort eveneens tot preventie, aangezien dit richting geeft aan de genomen preventiemaatregelen.
Er is goede begeleiding nodig op verschillende vlakken, waaronder het registreren en het melden van feiten van geweld, de psychosociale ondersteuning, de strafrechtelijke procedure met het indienen van een klacht en burgerlijke partijstelling, de procedure voor arbeidsongevallen met erkenning en vergoeding van de kosten, rechtshulp en re-integratie, met de mogelijkheid van wedertewerkstelling in overleg met het personeelslid. De voorzitter en de zonecommandant spelen een cruciale rol in deze regeling.
Men vindt een gedetailleerde uitleg over de verschillende procedures voor alle operationele leden van de hulpverleningszones op de website van de AD Civiele Veiligheid, met onder andere een FAQ (“Frequently Asked Questions”) rond wat de brandweerman zelf kan doen en de zone kan doen: FAQ "Agressie".
Het document vermeldt daarnaast naar 2 specifieke opleidingen, waarover men meer informatie vindt op de website van de AD Civiele Veiligheid:
- Omgaan met geweld tijdens interventies: Resultaatgericht communiceren met moeilijke burgers en omstaanders tijdens interventies op het terrein voor de operationele brandweerlieden
- First Responder Anti-Agression Training
De omzendbrief verwijst verder naar een toekomstig wetsontwerp over het gebruik van camera's door de operationele diensten van de AD Civiele Veiligheid om daders van agressie tegen leden van hulpverleningsdiensten te kunnen opsporen en een toekomstig wetsontwerp tot wijziging van het Strafwetboek om de straffen voor geweld tegen brandweerlieden en ambulanciers nog te verzwaren en gelijk te trekken met de straffen voor geweld tegen politieagenten.
Tenslotte verwijst de Minister in de omzendbrief expliciet naar artikel 32quinquies van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk voor psychosociale ondersteuning en voor opvang van het slachtoffer door de preventieadviseur of één of meer vertrouwenspersonen die de zoneoverheden aanwijzen.
Meer info
De omzendbrief van 20 januari 2023 is beschikbaar op de website van het Belgisch Staatsblad: Omzendbrief betreffende geweld tegen operationele personeelsleden van hulpverleningszones.
De omzendbrief is ook beschikbaar op:
- op de website van VSOA-SLFP:
- op de website van Minister Verlinden, het persbericht 25 januari 2023: Minister Annelies Verlinden overlegt met vakbonden over geweld tegen hulpverleners.
In dit kader kan ook verwezen worden naar volgende studie van het Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid VIAS uit 2022: Helft hulpverleners werd voorbije jaar slachtoffer van fysiek geweld.
Tenslotte werden op 5 december 2023 (nr. 1555) en op 6 december (nr. 1561) in De Kamer volgende parlementaire vragen gesteld over geweld tegen politie en respectievelijk agressie tegen hulpverleners:
- Bulletin nr. B101 - Schriftelijke vraag en antwoord nr. 1555 - Zittingsperiode 55: Geweld tegen politie
- Bulletin nr. B101 - Schriftelijke vraag en antwoord nr. 1561 - Zittingsperiode 55: Agressie tegen hulpverleners
Eens deze vragen beantwoord zijn, zullen ze opgenomen worden in de rubriek parlementaire vragen.
Omzendbrief 24 november 2022 betreffende het gebruik van geweld tegen leden van de Geïntegreerde Politie
Eind 2022 publiceerde de minister al een soortgelijke omzendbrief betreffende geweld tegen de politie. Lees hierover het perscommuniqué van 27 november 2022 op de website van minister Verlinden: Ministers geven duidelijk signaal: “Aan onze politiemensen wordt niet geraakt”.
De omzendbrief is beschikbaar op de website van het Belgisch Staatsblad:
In 2020 was er al een perscommuniqué van het Openbaar Ministerie rond geweld tegen politie: Geweld tegen politie kan niet getolereerd worden.
Dit communiqué kwam ter sprake in volgend bericht op deze BeSWIC website: Campagne “Stop geweld tegen de politie”.
In dit kader is het tenslotte ook nuttig te verwijzen naar volgende informatiebronnen:
- de studie “Réprimer plus lourdement les violences perpétrées contre les agents du service public”, die beschikbaar is in het Frans op de website van het ‘Centre Jean Gol’: Réprimer plus lourdement les violences perpétrées contre les agents du service public;
- het verslag van 22 oktober 2022 van de hoorzittingen in de Kamer rond de problematiek van het geweld tegen politiemensen en hulpverleners die nog niet waren opgenomen in het bericht op deze BeSWIC rond de Campagne “Stop geweld tegen de politie”.
Andere BeSWIC-berichten rond agressie tegen hulpverlening en politie en op het openbaar vervoer
Naast het hogervermelde bericht Campagne “Stop geweld tegen de politie” verschenen op deze BeSWIC website nog andere relevante berichten:
- Campagne “agressie en geweld tegen hulpverleners en ordediensten is NOOIT ok” uitgebreid naar ordediensten
- Campagne “agressie en geweld tegen hulpverleners is NOOIT ok”
- Preventiecampagne voor wederzijds respect tussen burgers en veiligheidsberoepen
- NMBS, MIVB, De Lijn en TEC willen samen agressie tegen personeel aanpakken
- MIVB vraagt meer respect voor haar personeel
- NMBS lanceert campagne rond agressie tegen spoorwegpersoneel
Ook het Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV) Openbare Diensten klaagde het probleem van agressie in de openbare sector aan in de eerste editie van NT Magazine van 2023. Meer informatie op de website van het ACV: De openbare sector krijgt steeds meer te maken met agressie.