Om een veilig en gezond arbeidsleven voor iedereen te waarborgen is de participatie van werknemers aan de arbeidsveiligheid en-gezondheid (OSH) van vitaal belang. Recentelijk is deze participatie in Europa afgenomen. Een zorgwekkende trend, met name voor de oudere werknemers.
OSH-vertegenwoordigers kunnen de organisaties helpen om blootstellingen aan gevaren te identificeren en uit te roeien en de risico's terug te dringen voor iedereen vanaf de dag van hun aantreden op een werkplek tot op de dag van hun pensionering. De vertegenwoordigers zijn ook belangrijk om erop toe te zien dat men rekening houdt met de specifieke risico's van oudere werknemers.
Het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) heeft samen met het Europees Verbond van Vakverenigingen in 2012 een handleiding “Werknemersparticipatie op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk” uitgewerkt waarin wordt uitgelegd dat de rol van de werknemersvertegenwoordigers erin bestaat ervoor te zorgen dat de werknemers participeren bij managementbeslissingen over het ontwikkelen van preventieve en beschermende maatregelen, door hun standpunten, bekommernissen en ideeën kenbaar te maken.
Een handleiding van de Britse Vakorganisatie (TUC) “The health and safety of older workers — a guide for workplace representatives” gaat verder en geeft specifieke aanbevelingen met betrekking tot oudere werknemers, die uitgaan van de “kaderrichtlijn” 89/391/EEG van de Europese Unie (EU) inzake OSH. Bijvoorbeeld de verplichting voor werkgevers om aanpassingen aan de werkplek aan te brengen op grond van individuele en zakelijke behoeften en niet van de leeftijd. Werkgevers moeten ook overwegen taken te wijzigen om zo de werknemers langer aan het werk te houden, ze de mogelijkheid te geven om hun werkuren te wijzigen en regelmatige gezondheidschecks aanmoedigen.
Zoals de OSH-kaderrichtlijn bepaalt, moeten werkgevers hun werknemers en/of hun OSH-vertegenwoordigers raadplegen en hen de kans geven om deel te nemen aan discussies over alle veiligheids- en gezondheidsproblemen op het werk en ter zake voorstellen laten doen. Dit creëert een werkomgeving waarin de oudere werknemers zich welkom voelen, zodat de werkgevers kunnen terugvallen op een ervaren, toegewijde pool van werknemers.
De TUC-handleiding bevat ook een handige checklist voor OSH-vertegenwoordigers. De vragenlijst is bedoeld om de vertegenwoordigers te helpen om ervoor te zorgen dat in alle aspecten van OSH rekening wordt gehouden met de bekommernissen van oudere werknemers. Zo wordt er bijvoorbeeld gevraagd: “heeft uw werkgever een beleid om oudere werknemers aan het werk te houden en te ondersteunen?” en “worden alle oudere werknemers vrijgesteld voor regelmatige gezondheids- en oogcontroles?”
Uit een recent rapport van EU-OSHA van een vervolgonderzoek op de ESENER-2 studie, blijkt dat de formele vertegenwoordiging van werknemers in OSH in heel Europa afneemt, terwijl de OSH-participatie van het management toeneemt. De ESENER-2 studie heeft goede voorbeelden gevonden van een arbeidsgerichte vertegenwoordiging in de 7 landen van de Europese Unie waar de kwalitatieve studies plaatsvonden. Ze werden echter slechts gevonden bij een klein aantal organisaties , wat suggereert dat een goede werknemersvertegenwoordiging helemaal geen norm is.
Organisaties hanteren steeds vaker een managementsysteemaanpak voor OSH. Die kan succes kennen, maar de efficiency van werknemersvertegenwoordigers kan er ook door afnemen, zodat zij uiteindelijk nog enkel de 'ogen en oren' van veiligheidsmanagers zijn, in plaats van autonoom te kunnen optreden. De redenen voor die verschuiving zijn complex, maar er zijn aanwijzingen dat in landen die recent een economische neergang hebben gekend, de OSH-middelen zijn teruggeschroefd en de werknemersvertegenwoordiging hooguit een lage prioriteit heeft gekregen.
Gelet op de vergrijzende Europese arbeidsbevolking wordt het onontbeerlijk dat de organisaties ervoor zorgen dat al het mogelijke wordt gedaan om de arbeidskrachten zo lang mogelijk aan het werk te houden en hun vervroegde uittreding wegens een slechte gezondheid te voorkomen. De werknemersvertegenwoordigers kunnen hierbij een belangrijke rol spelen door ervoor te zorgen dat voor alle werknemers wordt gezorgd en dat naar hen wordt geluisterd. Uiteindelijk komt de zorg voor veilige en gelukkige arbeidskrachten niet alleen ten goede aan de werknemers zelf, voor de organisaties kan dat ook bijdragen aan de productiviteit en de terugdringing van de afwezigheden op het werk.
Bezoek de website van de campagne “Gezond werk, voor alle leeftijden” en ontdek meer praktische hulpmiddelen en richtsnoeren, zowel voor werknemers als voor werkgevers.
Bron: nieuwsbericht van de campagne “Gezond werk, voor alle leeftijden”: Worker participation in age & OSH management – ensuring healthy workplaces for all.