Op 2 februari 2023 keurde het Europees Parlement een besluit goed om onderhandelingen met de lidstaten te starten over nieuwe maatregelen om de voorwaarden voor werknemers op digitale arbeidsplatforms te verbeteren. De kans is hierdoor groot dat hierover nog dit jaar een Europese richtlijn wordt goedgekeurd.
Dit bericht geeft een historiek van enkel voorstellen rond platformwerk en verwijst naar enkele studies en berichten op deze BeSWIC website over platformwerkers. Daarnaast worden een aantal ongevallen uit de actualiteit aangehaald en parlementaire vragen rond het thema opgelijst.
Voorstellen rond platformwerk: historiek
Op 9 december 2021 publiceerde de Europese Commissie een voorstel over de verbetering van de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk. Dit voorstel is beschikbaar op EUR-Lex: Voorstel voor een Richtlijn van het Europees Parlement en de Raad betreffende de verbetering van de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk.
Op 12 december 2022 heeft de parlementaire Commissie werkgelegenheid en sociale zaken (EMPL) de compromistekst goedgekeurd. De tekst legt de nadruk op "de bescherming van werknemers, de bescherming van goede werkgevers en de bescherming van ‘echte’ zelfstandigen.”
En op 2 februari 2023 stemde het Europees Parlement positief, waardoor de onderhandelingen met de lidstaten kunnen starten.
Over de verschillende laatste stappen kan men volgende Europese communicatie terugvinden:
- 8 december 2022, Raad van de Europese Unie: Platformwerk: ministers bespreken betere arbeidsomstandigheden;
- Europees Parlement:
- 12 december 2022 (in het Engels): Digital workers: better working conditions and protection of rights,
- 26 januari 2023: Digitale werknemers: Europarlementariërs stemmen over onderhandelingspositie,
- Europees Parlement: agenda van 2 februari 2023.
Ook andere stakeholders zoals het Europees Verbond van Vakverenigingen (ETUC) en Het Europees vakbondsinstituut (ETUI) volgen de situatie van deze doelgroep op en hebben hierover ook herhaaldelijk gecommuniceerd:
- ETUC: MEPs support full rights for platform workers
- ETUI: EU Parliament adopts position on platform workers directive
Op de website van ETUC vindt men een rubriek in het Engels over platformeconomie. Ook de website van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) biedt een rubriek over platformwerk.
ETUI heeft op 17 februari 2022 een webinar gehouden over de werkomstandigheden van platformwerkers. Meer informatie hierover is beschikbaar op de website van ETUI: Working conditions in the platform economy.
Volgende artikels in het Engels geven een mooi overzicht van de historiek rond het onderwerp:
- Europees Parlement: Initiative to improve the working conditions of people working in the platform economy: In “A Europe Fit for the Digital Age”
- ‘International Politics and Society’: Platform workers need stronger legal protection
Studies en andere berichtgeving op BeSWIC
De Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven) deed in 2022 onderzoek naar de arbeidsomstandigheden van Belgisch platformwerkers. Lees hierover volgend bericht op de website van:
- KULeuven: Onderzoek stelt schrijnende werkomstandigheden vast bij Belgische platformwerkers.
- Myscience: Onderzoek stelt schrijnende werkomstandigheden vast bij Belgische platformwerkers
‘Delivery Platforms Europe’ (DPE), een organisatie die enkele belangrijke werkgevers van platformen van Europa vertegenwoordigt, publiceerde in 2021 een studie rond het onderwerp. Lees hierover volgend bericht op de website van DPE: A Study on the value of flexible platform work to European economies and citizens.
De Engelse ‘Royal Society for the Prevention of Accidents’ (ROSPA) publiceerde de gids Driving and Riding for Work in the Gig Economy (PDF, 1,71 MB).
Fairwork heeft een aantal ratings van dienstverleners per lidstaat gegeven, inclusief over dienstverleners in België, met achterliggende studies per lidstaat: Fairwork: Belgium.
Daarnaast roept het “Belofte”-initiatief (“pledge”) van Fairwork organisaties op om hun consumentenmacht te gebruiken voor het bevorderen van eerlijker werk in de “gig-economie”. De beoordeling gebeurt op basis van de vijf beginselen van fatsoenlijk werk, namelijk eerlijk loon, eerlijke (arbeids)voorwaarden, eerlijke contracten, eerlijk management en eerlijke vertegenwoordiging. De “pledge” is beschikbaar in 7 talen: Join the Pledge: Together for Fair Platform Work.
In Nederland was er ook berichtgeving over maaltijd- en flitsbezorgers. Lees hierover volgende berichten:
- Op de website van de Nederlandse arbeidsinspectie: Rapportage maaltijd- en flitsbezorging
- NOS nieuws: Inspectie: flitsbedrijven overtreden regels en ontwijken verplichtingen
- Op de website van FNV: Positie maaltijdbezorgers verslechterd
Tenslotte verschenen de voorbije 5 jaar volgende BeSWIC-berichten over platformwerk:
- Diverse initiatieven rond platformwerkers
- Beleidslijnen vanuit toekomstscenario's voor platformwerk
- Databank over de platformeconomie
- De arbeidsomstandigheden van platformwerkers verbeteren
- Podcast van Eurofound over platformwerk
- Literatuuronderzoek van EU-OSHA over platformwerkers
- Beleidsnota van EU-OSHA over platformwerk in de EU: regelgeving, beleid en initiatieven
- Rapport van EU-OSHA over digitale arbeidsplatforms en de uitdagingen op het gebied van VGW
- Arbeidsomstandigheden van pakjesbezorgers
- Bescherming van werknemers in de online economie
Ongevallen met platformwerkers
Op 2 februari 2023 kwam een dodelijk ongeval van een fietskoerier onder de aandacht in de pers. Lees hierover volgende nieuwsberichten:
- Algemeen Christelijk Vakverbond (ACV): Fietskoerier overleden na aanrijding. Zullen de platformen nu eindelijk de regels naleven en zal de regering daarop toezien?
- Visie: Overleden fietskoerier niet gedekt door verzekering
- VRT: Vrienden en familie houden wake voor overleden fietskoerier in Brussel: "Gepassioneerde vader van vijf kinderen"
- De Wereld Morgen: United freelancers en Koerierscollectief hekelen laksheid overheid tegenover platformbedrijven na overlijden fietskoerier
- Bruzz: Collega's en vrienden herdenken overleden fietskoerier
- RTBF (in het Frans): Une veillée ce lundi en hommage à Sultan Zadran, cycliste décédé après avoir été écrasé par un car
- BX1 (in het Frans): Un rassemblement en hommage au livreur décédé jeudi : "Les travailleurs ne sont pas respectés"
- RTL (in het Frans): Un livreur à vélo décède dans un accident avec un bus à Bruxelles: une enquête est ouverte
Maar ook in Frankrijk vielen op korte termijn enkele verkeersdoden te betreuren:
- Op 1 en 2 februari 2023 kwam telkens één koerier om bij een verkeersongeval. Lees hierover volgend nieuwsbericht in het Frans op de website van ‘Ouest France’: Gennevilliers. Deux collisions mortelles en 24 heures, un cycliste et un livreur à scooter décédés.
- Op 11 januari 2022 vond in Rijsel een dodelijk ongeval plaats. Meer informatie hierover in het Frans op de website ‘Urban City’: Un livreur de 16 ans décédé à Lille.
- Een woordenwisseling tussen 2 leveraars eindigde met een dodelijke messteek op 20 februari 2023 in Villiers-sur-Marne (Frankrijk). Lees hierover meer in het Frans op de website Actu: Val-de-Marne : un livreur poignardé à mort lors d'une altercation avec un collègue.
Vermeldenswaardig is ook de dood ten gevolge van lange werkuren van een koerier op 24 november 2022 in het Verenigd Koninkrijk. Meer informatie hierover in het Engels op de website van ‘The Daily Mail’: A courier has died after working seven days a week in the run-up to Black Friday.
Aanknopend op de hierboven vermelde verkeersongevallen, worden enkele risico’s bij het gebruik van tweewielers goed verwoord in volgend BeSWIC-bericht: Risico’s bij levering op tweewielers.
De Wet van 3 oktober 2022 houdende diverse arbeidsbepalingen, genomen in het kader van de arbeidsdeal, nam enkele bepalingen op rond platformwerknemers. Er geldt een weerlegbaar vermoeden van het bestaan van een arbeidsovereenkomst in het geval van werk via een digitaal platform dat opdrachten geeft. Daarenboven moeten zelfstandige platformwerknemers verzekerd zijn tegen arbeidsongevallen. Lees hierover volgend bericht op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid): Arbeidsdeal: publicatie van de maatregelen.
Film “Sorry we missed you”
Het leven van een pakketbezorger wordt mooi geïllustreerd in de film “Sorry we missed you” van regisseur Ken Loach uit 2019. De filmt vertelt het verhaal van Ricky, die zijn baan in de bouw verloren heeft en bijverdient met verschillende klussen.
In een poging zijn financiële situatie te verbeteren en opnieuw stabiliteit in het gezin te krijgen, besluit Ricky een franchisedeal te sluiten met een groot postorderbedrijf. Als eigen baas gaat hij aan de slag als pakketbezorger. Maar al snel is de werkdruk torenhoog en raakt hij verstrikt in regels en protocollen. Wat een kans op een betere toekomst had moeten zijn, hangt als een molensteen om de nek van het gezin.
Meer informatie over de film, met onder ander een trailer, is beschikbaar op volgende websites:
- Cinéart: Sorry We Missed You
- RTBF (in het Frans): 'Sorry We Missed You' : la terrible réalité du monde du travail dans le dernier film de Ken Loach
- ‘Écran et toile’ (in het Frans): Sorry we missed you
Sinds 2006 biedt de website ‘Zérodeconduite’ educatief materiaal om leerkrachten (van basisschool tot universiteit) te helpen bij het gebruik van film in de klas. Van deze film is er ook een pedagogisch dossier gemaakt, dat beschikbaar is op de website van de ‘Académie de Versailles’ (in het Frans): Dossier pédagogique Zéro de conduite : « Sorry we missed you ».
Meer informatie is ook beschikbaar op de website ‘Zéro de conduite’: Sorry we missed you.
Parlementaire vragen
In het verleden werden er al verschillende parlementaire vragen gesteld over platformwerkers. Hieronder vindt u twee vragen die werden opgenomen op deze BeSWIC website: