Silicose in opmars?

Update 06/04/2023

Silicose is een vorm van stoflong (een longaandoening) die veroorzaakt wordt door het inademen van kwartsstof. Het is sedert 1963 als beroepsziekte in België erkend. Omdat het aantal mijnwerkers, steenhouwers en werknemers in gieterijen en de keramische industrie over de jaren heen daalde en welzijn belangrijker wordt in de bedrijfsvoering (en dus veiligheidsmaatregelen genomen worden), zijn het aantal gevallen van silicose ook sterk gedaald.

Evenwel zijn de laatste jaren in bepaalde specifieke sectoren, zoals het verwerken van composietstenen keukenbladen, nieuwe gevallen van silicose opgetreden. Deze “engineered” stenen bevatten tot 90% kwarts. Bij het bewerken van deze composietstenen keukenbladen met sneldraaiend gereedschap komt zeer fijn inhaleerbaar kristallijn silica vrij (deeltjesgrootte 0,1 micrometer) die op termijn aanleiding kan geven tot stoflong. Voor de eindconsument stellen zich geen gezondheidsproblemen.

Op 14 augustus 2019 gaf Graeme Edwards in de faculteit geneeskunde van de universiteit Leuven een uiteenzetting daarover, die in het Engels beschikbaar is op de website van Katholieke Universiteit Leuven: Seminar - Old hazards in new places: the emergence of silicosis in artificial stone workers.

Hieronder volgt:

  • een samenvatting van de uiteenzetting van Graeme Edwards;
  • het productieproces van composietstenen keukenbladen;
  • de vergoeding van stoflong;
  • berichtgeving in de Belgische pers;
  • een overzicht van de literatuur;
  • enkele campagnes rond stofvrij werken.

Uiteenzetting Graeme Edwards

In zijn uiteenzetting kwamen volgende aspecten aan bod:

  • cases met stoflong wereldwijd en recente cases in Australië;
  • vergelijking van silicose, die al optreedt enkele jaren na blootstelling in een arbeidscontext, met aandoeningen door blootstelling aan asbest, zoals asbestose, die na een latentieperiode van ca. 30 jaar gaan optreden;
  • de detectie van stoflong kan beter gebeuren met een CT-scan dan met röntgenstralen (X-straal) van de borstkas als medische beeldvormingstechniek;
  • bij droge processen komt inhaleerbaar kristallijn silica vele keren boven de grenswaarde vrij; natte processen kunnen dit reduceren, maar is als veiligheidsmaatregel onvoldoende omdat men boven de grenswaarde blijft;
  • producenten van deze “engineered” stenen;
  • de 3 vormen van silicose, zoals chronische (latentieperiode van 10 jaar), versnelde (tussen 1 en 10 jaar) en acute (binnen 1 jaar).

Voor de classificatie van radiografieën van pneumoconiose (stoflong) verwees hij naar een document van de Internationale Arbeidsorganisatie: ILO International Classification of Radiographs of Pneumoconioses.

Hij verwees ook naar 2 websites waar informatie over de risico’s van kristallijn silica en versnelde silicose beschikbaar is:

Hij beëindigde zijn uiteenzetting met 5 beleidsadviezen.

De presentatie van de uiteenzetting is beschikbaar in het Engels via deze BeSWIC-link.

Productieproces composietstenen keukenbladen

Het productieproces van de kwartscomposiet keukenbladen, het verzagen en de opslag van het afgewerkte product wordt uitgelegd in de gouden regels van Diresco nv: Golden rules (PDF, 3,88 MB).

Stoflong

Meer uitleg over stoflong en de vergoeding door het Federaal agentschap voor beroepsrisico's (Fedris) op deze websites:

Berichtgeving in de Belgische pers

De gezondheidsrisico’s van het bewerken van deze composietstenen keukenbladen was tot 2018 in België niet of nauwelijks gekend. Twee gevallen werden toen door Steven Ronsmans beschreven in de publicatie “Occupational en Environmental Medicine” (in het Engels): Artificial stone-associated silicosis in Belgium. Later volgde ook nog deze publicatie in Chestnet: Outbreak of Silicosis in Workers Producing Artificial Stone Skirting Boards: A Novel Application of Silica-Based Composites.

Op 6 februari 2019 gaf Steven Ronsmans een presentatie voor de sociale partners over deze problematiek: Composietsteensilicose (PDF, 2,01 MB).

De Confederatie Bouw heeft in het magazine ‘Bouwbedrijf’ van mei 2019 dit artikel gepubliceerd: Bewerken van composietsteen houdt ernstig risico in op silicose! (PDF, 440 kB).

Het Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV) heeft deze specifieke webpagina daarover: Silicose: terug van weggeweest?

Ook ‘Woodwize’ heeft eind juli 2019 dit bericht gepubliceerd: Niet enkel houtstof is een vijand!

Het artikel “Composietstaansilicose: terug van nooit helemaal weggeweest” is gepubliceerd op pagina 14 van het nummer 26 van constructiv info (PDF, 2,77 MB).

In Visie van 17 januari 2020 verscheen op pag. 3 het artikel “Kwartsstof vormt gevaar voor 70 000 werknemers”.

Overzicht literatuur

Op websites van producenten van composietsteen keukenbladen en uit landen waar productiesites gevestigd zijn, kan men literatuur over deze risico’s vinden.

Bedrijven

In het Engels, op de website van:

Frankrijk

In het Frans, op de website van:

Duitsland

In het Duits, op de website van:

Italië

In het Engels, op de website van:

Australië

In het Engels, op de website van:

Verenigde Staten van Amerika

In het Engels, op de website van:

Israël

In het Engels, op de website van:

Spanje

In het Engels, op de website van Europe PMC: Outbreak of silicosis in Spanish quartz conglomerate workers.

EU-OSHA

Diverse presentaties met cases uit Israël, Italië en Spanje op de EU-Israël Workshop “Issues Associated with Silica and Artificial Stone” op 28 januari 2015.

Campagnes Stofvrij

Diverse landen en organisaties hebben campagnes en websites opgezet om stofvrij te werken in allerlei processen en materialen. Hieronder enkele voorbeelden:

Nederland

Verenigd-Koninkrijk

Duitsland

  • De website staub-war-gestern waar 13 gidsen van verschillende toepassingen kunnen gedownload worden (in het Duits).

België

Ook rond het slijpen en polijsten van andere steenmaterialen zijn er publicaties, zoals volgende voorbeelden op de website van:

Meer info

Rond blootstelling en nieuwe beroepsrisico’s: