09.06.2022

Op 12 mei 2022 organiseerde het Antigifcentrum een avondsymposium met als titel “Intoxications versus antidotes: are we prepared?” Dit wetenschappelijk event richtte zich tot iedereen die als hulpverlener met vergiftigingen in aanraking komt, zoals (spoed)artsen, (klinisch) toxicologen, apothekers, verpleegkundigen, brandweerdiensten, enzovoort.

In dit bericht vindt u een korte samenvatting van dit symposium, informatie over antidota (of tegengif) in het algemeen en andere berichten van het Antigifcentrum. Tenslotte belicht dit artikel een specifiek antidotum voor het behandelen van accidenteel contact met waterstoffluoride (HF), een veelgebruikte chemische stof in diverse sectoren.

Symposium Antigifcentrum: “intoxications versus antidotes: are we prepared?”

Indien de toediening van antidota nodig is voor de behandeling van vergiftigingen, zijn ze vaak van levensbelang. Het is dan ook cruciaal dat het juiste antidotum snel bij een patiënt met een ernstige vergiftiging, opgelopen in het dagelijks leven of tijdens het uitvoeren van bepaalde activiteiten op het werk, geraakt en vervolgens correct wordt toegediend. Toch blijkt de snelle beschikbaarheid van antidota niet altijd evident.

Het symposium was een succes met ruim 140 inschrijvingen. Alle sprekers waren het eens over de noodzaak om te evolueren richting een eenduidig antidotumbeleid, meer (permanente) opleiding en training, en het belang van samenwerking over sectoren heen, onder andere door de uitbouw van een multidisciplinair netwerk.

De aankondiging van dit symposium gebeurde via volgende berichten:

Een korte impressie van dit symposium is te vinden in de nieuwsbrief van het Antigifcentrum van mei 2022: Nieuwsbrief mei 2022.

De presentaties en sfeerbeelden zijn beschikbaar op de website van het Antigifcentrum: Symposium: Intoxications vs. Antidotes: Are we prepared?

Sprekers en onderwerpen

Jonas Moens (Antigifcentrum) – “Antidotes and the Belgian Poison Centre”

Jonas Moens gaf eerst een algemene inleiding. Hij verwees ook naar de studie “Towards an optimization of the availability of antidotes in belgian hospitals” uit 2018. Volgende poster biedt wat meer informatie over deze studie: Towards an optimization of the availability of antidotes in belgian hospitals (PDF, 247 KB).

Prof. dr. Peter De Paepe (UZ Gent) – “Cyanide poisoning: case studies”

Peter De Paepe stelde een aantal gevalsstudies van vergiftiging met cyanide voor. Hij verwees op het einde van zijn presentatie naar het treinincident met de cyanideverbinding acrylonitrille in Wetteren in 2013. Over dit incident verscheen volgend artikel op deze BeSWIC website: Resultaten blootstellingsonderzoek acrylonitril bij treinramp in Wetteren.

In dit kader is het ook nuttig te verwijzen naar volgend eindwerk van Veronique Eechaut in het kader van de opleiding rampenmanagement: Is het aangewezen om per sector een referentie-MUG te voorzien met een strategische stock aan hydroxocobalamine in geval van grootschalige cyanidevergifting?.

Dr. Kurt Anseeuw (ZNA) – “Are Belgian emergency departments prepared to manage CBRN-victims?”

De presentatie van Kurt Anseeuw ging dieper in op de paraatheid van spoedafdelingen in het behandelen van CBRN-slachtoffers. Op het wereldcongres van rampengeneeskunde in april 2015 gaf hij samen met andere collega’s een lezing over chemische, biologische, radiologische en nucleaire dreigingen (CBRN) en ambulancediensten. Meer informatie over deze lezing is beschikbaar op de website van de Katholieke Universiteit Leuven: CBRN preparedness in Dutch ambulance teams: effect of training.

In volgende studie, die beschikbaar is in het Engels via PubMed, werd ook verwezen naar deze lezing: Are Dutch Hospitals Prepared for Chemical, Biological, or Radionuclear Incidents? A Survey Study. In 2018 gaf Kurt Anseeuw voor de ‘European Society for Emergency Medicine’ (EUSEM) een soortgelijke presentatie, die in het Engels beschikbaar is via de website van EUSEM: Expect the unexpected: Chemical warfare in the ED (PDF, 3,52 MB). 

Hij had het ook even over de CBRN-ziekenhuisnoodplannen van 2018. Deze CBRN-leidraad kan via de website van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD Volksgezondheid) worden gedownload: leidraad CBRN.

Prof. dr. Philippe Hantson (UCL) – “Methanol outbreaks, triage and medical resources”

Philippe Hantson had het over uitbraken van methanol. In de literatuur is er over deze persoon volgende zaken te vinden:

Prof. dr. Marc Sabbe (UZ Leuven) – “Towards a streamlined antidote policy in Belgium”

Marc Sabbe had het als laatste spreker over het toekomstig beleid inzake antidota in België. In de literatuur is er over deze persoon (naast de reeds vermelde referenties bij Kurt Anseeuw) volgende zaken te vinden:

Andere gerelateerde symposia

Een overzicht van evenementen van het Antigifcentrum vanaf 2014 kan gevonden worden op hun evenementenwebpagina. Een aantal van deze evenementen vonden plaats in het kader van de European Association of Poisons Centres and Clinical Toxicologists (EAPCCT).

Op 2 februari 2017 vond een symposium over ziekenhuisnoodplannen plaats, gevolgd op 3 en 4 oktober 2018 door een symposium over de CBRN-noodplannen. De presentaties van beide symposia zijn beschikbaar via de website van de FOD Volksgezondheid: Ziekenhuisnoodplan: symposia.

Het is nuttig om in dit kader ook te verwijzen naar advies 9552 van de Belgische Hoge Gezondheidsraad (HGR) van 4 september 2019 over Farmaceutische producten in het kader van de dreiging terrorisme.

Informatie van het Antigifcentrum over antidota

De kernopdrachten van het Antigifcentrum zijn:

  • telefonisch informatie verstrekken bij acute vergiftigingen;
  • het beheer van wetenschappelijke documentatie;
  • het beschikbaar stellen van antidota en toxicovigilantie.

Velen kennen ook het telefoonnummer 070/245.245 waarop het centrum bereikbaar is.

Onder de rubriek vergiftigingen A-Z op de website van het Antigifcentrum kan men informatie vinden over antidota, zoals over:

Andere informatie kan je via het nieuws en via de nieuwsbrieven vinden.

Het Antigifcentrum is ook gekend voor zijn informatie rond CO-intoxicatie. Ieder jaar zijn er namelijk tientallen doden door CO-intoxicatie. In volgende berichten op deze BeSWIC website worden een aantal activiteiten vermeld met risico’s over CO-intoxicatie met verwijzing naar Antigifcentrum:

Daarnaast verschenen op BeSWIC nog andere berichten over het Antigifcentrum:

Antidotum voor waterstoffluoride (HF)

Waterstoffluoride wordt in redelijk wat sectoren en activiteiten gebruikt: reinigen van metalen en elektronische circuits, in het alkylatieproces van benzines, het etsen van glas, productie van fluorzouten, diverse labotoepassingen, enzovoort. Waterstoffluoride is ook een stof die valt onder de Sevesorichtlijn, waarvoor de Afdeling van het toezicht op de chemische risico’s van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) een checklist voor dit risicoveld heeft opgesteld, die beschikbaar is via de website van de FOD Werkgelegenheid: Checklist ‘Waterstoffluoride’.

Waterstoffluoride veroorzaakt brandwonden en tast de beenderen aan bij een contact, met een uitgestelde werking. Als antidotum wordt calciumgluconaat gebruikt, wat vermeld staat in de hierboven vermelde checklist. Informatie over dit antidotum kan ook gevonden worden op de website van het Antigifcentrum: Fluorwaterstofzuur.

Verder biedt de website van Eurofluor, de vereniging van grote producenten en gebruikers van HF, zeer veel informatie over waterstoffluoride, in de rubriek Safety & Health.

Eurofluor heeft een brochure over eerste hulp in 6 talen en richtlijnen in geval contact met HF in 5 talen. De documenten zijn beschikbaar op de website van Eurofluor, in de rubriek Publications & Recommendations. Hieronder vindt u de rechtstreekse links naar de desbetreffende documenten:

Men voorziet in dezelfde rubriek tenslotte ook een lijst met do's-and-don'ts in 11 talen, waaronder het Nederlands: Te doen en te laten bij het werken met HF (PDF, 55,1 KB).