19.07.2018

Update 12/07/2023

Op 13 mei 2018 raakten uitbaters van een café bewusteloos bij het aansluiten van een biervat, waarbij koolstofdioxide is vrijgekomen. De klanten vonden hen, raakten ook licht bedwelmd, maar slaagden erin de hulpdiensten te verwittigen.

Lees het bericht op de website van:

Op 23 maart 2018 werd in Frankrijk een dodelijk slachtoffer gevonden in een fermentatiekuip bij de productie van azijn.

Lees het bericht in het Frans op de website van:

Dat zijn 2 voorbeelden uit de horeca en voedingsindustrie waarbij de principes van en de beheersmaatregelen bij het betreden van besloten ruimten, nl. meerdere personen inzetten bij het uitvoeren van deze activiteiten (buddy systeem), meten, ventileren, …. een oplossing kunnen bieden om die risico’s te beheersen.

In de loop van de laatste jaren hebben er zich nog meer dodelijke ongevallen voorgedaan in de voedingssector ten gevolge van besloten ruimten.

In dit artikel wordt er hieronder meer informatie gegeven over het veilig omgaan met CO2 in de horeca, de maatregelen en sensibilisatie uit het buitenland, de risico’s van CO2, de andere risico’s in de horeca en diverse andere ongevallen in besloten ruimten in de voedingssector en daarbuiten.

Veilig omgaan met CO2 in de horeca

Kooldioxide wordt in de horeca o.a. gebruikt om het bier te doen schuimen. Hierbij wordt een gasfles mee aangesloten op het biervat. Bij het verwisselen van een nieuw vat moet dan ook de gasfles op een correcte manier worden dichtgedraaid. Die activiteit gebeurt vaak in de kelder van een gebouw, met een beperkte manoeuvreerruimte en ook een beperkte ventilatie. Bij een lek kunnen de personen vlug bedwelmd raken en is de evacuatiemogelijkheid ook minder snel.

Om te wijzen op de risico’s bij het aansluiten en dat men daarbij de juiste maatregelen moet nemen, heeft de Federatie van Belgische Drankenhandelaars (FeBeD) deze veiligheidsinformatiekaart uitgebracht: Voor uw veiligheid - Veilig werken met koolstofdioxide in de horeca (PDF, 283 kB).

De laatste jaren worden er in de horeca tevens toestellen gebruikt om bruisend water te maken. Vergeet in dit geval zeker niet de handleiding te lezen om correct om te gaan met de koolzuurcilinder in het apparaat. Meer info op de website van Sodastream: Cilinders.

Bij grote volumes bier is geen CO2 meer nodig. Lees volgend artikel hierover op de website van het Nieuwsblad: In cafés met een grote omzet wordt niet meer met vaten gezeuld - Biertanks rukken op.

Maatregelen en sensibilisatie uit het buitenland in de horeca en de brouwerijsector

De Amerikaanse ‘Brewers Association’ heeft deze goede praktijk in het Engels ontwikkeld voor het beheer van besloten ruimten in brouwerijen: Best Practice for the Management of Confined Spaces in Breweries. Zij hebben daarover ook deze presentatie in het Engels: Confined Spaces in Breweries (PDF, 1,03 MB).

De ‘British Compressed Gas Association’ (BGCA) heeft deze leidraad in het Engels over de toepassing van de voorschriften over besloten ruimtes in de drankendistributiesector gepubliceerd: Guidance note 9 - The application of the confined spaces regulations to the drinks dispense industry (PDF, 633 kB). De BGCA heeft bovendien een volledige webpagina gewijd aan Gases for beverage dispense, waar nog veel meer informatie en documenten kunnen gevonden worden.

De Duitse beroepsfederatie van de voedingssector “Berufsgenossenschaft Nahrungsmittel und Gastgewerbe” (BGN) heeft deze richtlijn in het Duits gepubliceerd rond de gevaren van CO2: CO2 in der Getränkeindustrie (PDF, 1,66 MB).

Hieronder enkele specifieke ontwikkelingen in een aantal landen.

Nederland

Sinds 1 maart 2001 moet in Nederland bij moeilijk of onvoldoende ventileerbare opslagruimtes of bierkelders waarin meer dan 3 kg koolzuurgas wordt opgeslagen, een vast opgesteld CO2-detector worden geïnstalleerd. Lees het bericht hierover op de website website van de Koninklijke Horeca Nederland (KHN): Arbo-regels voor opslag van koolzuur.

In het algemeen en zeker ten gevolge van de nieuwe federale Belgische wetgeving rond ventilatie in 2016, kan het nuttig zijn de ventilatie te controleren door een CO2-meter. Lees het artikel rond ventileren en de CO2-meter op de website van het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid: Is het interessant om een CO2-meter te kopen om te controleren of we voldoende ventileren?

Angelsaksische landen

In de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Canada zijn er ook webpagina’s, documenten en sensibilisatievideo’s rond deze problematiek.

Raadpleeg o.a.:

Frankrijk

Document in het Frans, op de website van de ‘Association Française des Gaz Comprimés’ (AFGC): Industrie Agro-alimentaire: Prévention des risques azote et gaz carbonique (PDF, 522 kB).

Duitsland en Oostenrijk

In het Duits zijn er ook documenten en webpagina’s rond deze problematiek beschikbaar op de website van:

Zwitserland

In 3 talen (Duits, Frans, Italiaans) is er op de website Safeatwork een thema over wijnkelders:

Italië

In het Italiaans zijn er ook documenten en webpagina’s rond deze problematiek beschikbaar op de website van:

Risico’s van CO2

Een overzicht van de risico’s van kooldioxide wordt gegeven in deze publicatie van het ‘Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et de maladies professionnelles’ (INRS), in het Frans: Intoxication par inhalation de dioxyde de carbone.

Ook de ‘European Industrial Gases Association’ (EIGA) heeft diverse publicaties hierover, o.a.:

Wat kooldioxidevergiftiging is, wordt voor het grote publiek uitgelegd op de website ‘Gezondheid’: Wat is Carbon Dioxide vergiftiging?

Er zijn ook diverse eerder populaire websites waarbij de generatie van CO2 in het brouwproces of het bewust toevoegen van CO2 in het latere product worden beschreven, zoals in:

Vermeldenswaardig zijn ook:

Andere risico’s in de horeca

De CO2-risico’s en andere risico’s in de horeca komen aan bod in:

Het sleuren van vaten zijn niet onbelangrijke ergonomische risico’s. Raadplaag o.a.:

Enkele publicaties rond risico’s in de brouwerij, wijnbouw en voedingssector:

Ongevallen in besloten ruimten

Hieronder worden enkele ongevallen in de omringende landen van België vermeld die te maken hebben met besloten ruimte in de voedingssector. Hierbij zal de subsector van de wijnmakerij, de productie van azijn en het bierbrouwen aan bod komen. Daaronder staat er ook nog een beperkte opsomming van blogpagina’s van andere sectoren.

a) Wijnmakerij

Berichten in het Frans over ongevallen in Frankrijk, op de website van deze kranten:

De precaire toestand van seizoenarbeiders werd bovendien aangekaart bij het dodelijk ongeval op 19 oktober 2015 (bericht in het Frans op de website ‘Révolution Permanente': Une ouvrière agricole meurt dans une cuve. Elle avait 23 ans). Twee jaar later was er een uitspraak met veroordeling in dit ongeval (bericht in het Frans op de website van "Le Progrès”: Bully: peine d’amende pour une cave coopérative après la mort d’une saisonnière).

Hierboven werd er ook al verwezen naar enkele artikels in het Duits over incidenten in wijnkelders.

b) Azijnproductie

Berichten in het Engels over ongevallen in de Verenigde Staten van Amerika en Canada, op de website van:

In de Amerikaanse azijnindustrie is er ook een code rond het reinigen van tankwagens en het betreden van die tankwagens. Die code is beschikbaar in het Engels op de website van “The Vinegar Institute”: Model Tanker Guidelines for the Vinegar Industry (PDF, 101 kB).

c) Bierbrouwen

Berichten in het Duits over enkele ongevallen in Duitsland op de website van de BGN:

Daarnaast kwamen in Oostenrijk in 2014 ook 3 personen om het leven in een bronschacht; lees dit bericht in het Duits op de nieuwswebsite ‘kurier.at’: Tod im Brunnen: Obduktion ergab CO2-Vergiftung.

d) Algemeen overzicht

Door diverse organisaties worden soms overzichten gegeven of zijn er blogpagina’s. Hieronder enkele algemene voorbeelden:

Meer informatie

Diverse berichten op de blog van BeSWIC:

Op de ILO Encyclopaedia: