Update 23/01/2024
De “International Bar Association” (IBA) heeft in 2019 een studie uitgevoerd over pesterijen en seksueel grensoverschrijdend gedrag. 6980 advocaten, bedrijfsjuristen, magistraten en overheidsjuristen in 135 landen hebben geantwoord. De organisatie doet 10 aanbevelingen om misbruiken tegen te gaan.
Het onderzoeksrapport in het Engels en de samenvatting ervan in 14 talen zijn beschikbaar op de website van de IBA: Us Too? Bullying and Sexual Harassment in the Legal Profession.
Lees de samenvatting in het Nederlands: Wij ook? Pesten en seksuele intimidatie in de juridische beroepsgroep (PDF, 2,91 MB).
Ook andere organisaties, zoals de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), hebben dit bericht overgenomen: Pesten en seksuele intimidatie in de juridische sector.
In haar bericht verwees de IAO naar het verdrag 190 en de aanbeveling 206 tegen geweld en intimidatie op de werkvloer. Verneem er meer hierover in dit bericht op BeSWIC: De IAO heeft een verdrag en een aanbeveling aangenomen tegen geweld en intimidatie op de werkvloer.
Studie
De vragenlijst was beschikbaar in 6 talen en 6980 respondenten (2/3 vrouwen en 1/3 mannen) uit 135 landen hebben geantwoord. 75% was werkzaam in advocatenkantoren, 9% waren bedrijfsjuristen en 5% waren juristen bij de overheid. Per werelddeel kwamen de antwoorden voor meer dan 50% uit Europa en 25% uit Amerika. Als men naar de antwoorden per land keek, kwamen er 13% uit Australië, 10% uit het Verenigd Koninkrijk, 9% uit Zweden en ook 2% uit het kleine Luxemburg. 53% van de respondenten was jonger dan 40 jaar.
Volgende vaststellingen worden in de studie vermeld (en de conclusies in de 14 talen):
- Pesten in de juridische werkomgeving komt voor bij 1 op 2 vrouwelijke respondenten en bij 1 op 3 mannelijke respondenten.
- Seksuele intimidatie komt voor bij 1 op 3 vrouwelijke en 1 op 14 mannelijke respondenten.
- In 57% van de pestgevallen en in 75% van de gevallen van seksuele intimidatie is het incident niet gemeld.
- 65% van de respondenten die zijn gepest en 37% van de respondenten die seksueel geïntimideerd zijn, hebben hun werkomgeving verlaten of overwegen om hun werkomgeving te verlaten.
Voor België rapporteert de IBA percentages tussen 15 en 28% van de respondenten die gepest waren en tussen 24 tot 35% van de respondenten die met ongewenst seksueel gedrag waren geconfronteerd. Omtrent dat laatste percentage scoorde België het hoogste in Europa.
Volgende 10 aanbevelingen worden gegeven:
- Creëer bewustzijn.
- Implementeer en herzie het beleid en de normen.
- Introduceer regelmatige en aangepaste training.
- Verhoog de (sociale) dialoog en deel de goede praktijken.
- Erken het (probleem).
- Verzamel gegevens en verbeter de transparantie.
- Verken flexibele modellen voor melding.
- Betrek de jongere leden in de juridische beroepsgroep.
- Let op het bredere verband.
- Hou vol.
Op 34 locaties zijn er nadien studiemomenten gehouden.
Er is ook een video daarover beschikbaar op de vimeo website: Bullying and sexual harassment in the legal profession.
Andere beroepen, sectoren en civiele samenleving
In alle delen van de samenleving kan pesten en ongewenst seksueel gedrag voorkomen. De meest erge gedragingen worden in België ook gepenaliseerd door het (gemeen) strafrecht.
In een werkgever-werknemersrelatie is de regelgeving met betrekking tot psychosociale risico’s opgenomen in de welzijnswet en ook in titel 3 van boek I van de codex op het welzijn op het werk.
Meer informatie over die regelgeving en de reglementaire teksten zijn beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema’s > Welzijn op het werk > Psychosociale risico's op het werk.
Diverse instrumenten zijn ontwikkeld en zijn beschikbaar op de BeSWIC website in het thema Psychosociale risico’s (PSR).
Daarnaast zijn er andere beroepen, omstandigheden in de vrije tijd, scholen en andere dan de klassieke sectoren waar deze risico’s voorkomen, waarover al of niet in de pers wordt bericht:
- in de kunst- en cultuursector, lees hierover dit bericht op de BeSWIC website: Grensoverschrijdend gedrag in de cultuur- en mediasector;
- in de universiteit, lees hierover dit artikel op de website van het onafhankelijk studentenblad “Veto”: Seksueel geweld aan de universiteit;
- in de zorgsector, lees hierover dit bericht op de website van Zorgnet-Icuro vzw, een Vlaams netwerk van zorgorganisaties: SERV publiceert nieuwe cijfers over grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer: zorgmedewerkers zijn een kwetsbare groep;
- in de sportwereld: zie verder hieronder.
Sport
In de jaren 2000 zijn er door enkele internationale organisaties verklaringen afgelegd om grensoverschrijdend gedrag in de sport aan te kaarten. Enkele voorbeelden:
- Women Sport International: WSI Position Statement – Sexual Harassment;
- het Internationaal Olympisch Comité: IOC adopts Consensus Statement on sexual harassment and abuse in sport;
- de Raad van Europa: Start to talk
Die verklaringen konden niet alles voorkomen. Ook in België kwamen vanaf 2010 enkele gevallen in de pers en duidingsprogramma’s van niet gewenst gedrag in de sport. Hieronder enkele voorbeelden:
- Gazet van Antwerpen: Twintigtal nieuwe getuigenissen over seksueel geweld in sportwereld opgedoken
- De Standaard: Ex-coach Aagje Vanwalleghem: ‘Ik mishandelde en vernederde jonge turnsters’
- de Vlaamse openbare omroepzender VRT:
- Pano: Vuil spel
- Judocoach die jaar geleden in opspraak kwam, is nog steeds actief
- Ophef over docu Turn!: het (huilende) gezicht achter de topsportdroom
- Sportjournalistes getuigen over seksisme en grensoverschrijdend gedrag: "Seksisme zit in de sportwereld ingebakken"
- Ex-turntopper Gaelle Mys getuigt: "Gestopt door pesterijen, niet omdat lichaam op was"
- de Franstalige openbare omroepzender RTBF:
Enkele van deze voorvallen beroerden ook de politiek en gaven aanleiding tot parlementaire vragen en onderzoekscommissies in het Vlaams Parlement:
- Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media - Vergadering van 27/10/2011: Vraag om uitleg van mevrouw Katrien Schryvers tot de heer Philippe Muyters, Vlaams minister van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke Ordening en Sport, over de aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de sportsector
- Commissie inzake het grensoverschrijdend gedrag in de sport: Verslag van de hoorzitting over grensoverschrijdend gedrag in de sport
Deze voorvallen hebben aanleiding gegeven tot onderzoeken, boeken, artikels, instrumenten, voordrachten en actieplannen om het niet gewenst gedrag te beperken en om de problematiek bespreekbaar te maken:
- Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer, 2014, nr. 243: Seksueel grensoverschrijdend gedrag, niet in mijn sportomgeving? (PDF, 557 KB)
- Ortho-Rheumato, 2016, Vol. 14:
- VUB Press: Spelbedervers in Vlaanderen: seksueel grensoverschrijdend gedrag in de sport
- deMens.nu: Seksueel misbruik in de sport
- Centrum Ethiek in de Sport vzw (ICES):
- teambelgium: grensoverschrijdend gedrag in de sport
- het Europees VOICE-project en het Belgisch VOICE-project (website niet meer beschikbaar):
- eindrapport van het Europees project: Final report Voices for truth and dignity - Combatting sexual violence in European Sport through the voices of those affected (PDF, 14,51 MB)
- goede praktijkgids van het Europees project: Good practice guide - Supporting individuals affected by sexual violence in sport – a guide for sport organizations (PDF, 1.009 KB)
- artikels over die projecten op de website van:
In 2020 verscheen er op Netflix de documentairefilm 'Athlete A' die over niet gewenste gedragingen in de sport ging. Hierover enkele berichten:
- RTL Boulevard: Netflix-docu legt misbruik in gymnastiekteam bloot
- Netflix: Film Athlete A
Op 8 juni 2020 tenslotte werd het Vlaams Dopingtribunaal omgevormd tot het Vlaams Sporttribunaal, dat in de toekomst ook onderzoek en sanctionering inzake grensoverschrijdend gedrag zal uitvoeren. Op de website van de Vlaamse Sportfederatie is ook informatie te vinden zoals Toolboxen 'Sport met Grenzen'.
Meer info
Op de BeSWIC website: