Inspectiecampagne rond chemische agentia in de sector van de oppervlaktebehandeling van metalen

In het najaar van 2015 heeft de arbeidsinspectie (Toezicht op het Welzijn op het Werk) een inspectiecampagne gehouden bij 83 bedrijven in de metaalsector die oppervlaktebehandeling van metalen als activiteit uitvoeren.

Focus op kankerverwekkende stoffen

De aandacht van de campagne ging vooral uit naar het gebruik van kankerverwekkende stoffen, zoals hexavalente chroomverbindingen. Die stoffen kennen een zeer breed gebruiksveld, onder andere bij de oppervlaktebehandeling van metalen, zoals chromeren.

De belangrijkste verplichtingen waarop werd gecontroleerd hielden verband met gezond en veilig werken met die gevaarlijke stoffen en mengsels conform de regelgeving. Bij de oppervlaktebehandeling van metalen gebruikt men vaak gevaarlijke stoffen en mengsels die aanleiding kunnen geven tot arbeidsongevallen en beroepsziekten.

Dat de blootstelling aan gevaarlijke stoffen en mengsels een belangrijk risico is binnen de sector blijkt uit het feit dat 80 % van de bezochte ondernemingen kankerverwekkende stoffen gebruiken. Bovendien werkt de helft van de ondernemingen nog met hexavalente chroomverbindingen.

Voor een aantal stoffen die binnen de sector worden gebruikt, waaronder hexavalente chroomverbindingen, zal wegens de Europese REACH-verordening (Registratie, Evaluatie, Autorisatie van Chemische Stoffen) het gebruik in de toekomst verboden zijn, tenzij een autorisatie of vergunning van het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) werd verkregen.

REACH verplicht ondernemingen die chemische stoffen produceren, importeren en gebruiken, om informatie te verzamelen over de eigenschappen van die stoffen. Ook moeten de aan het gebruik verbonden risico’s worden beoordeeld. Tevens moeten de ondernemingen de nodige maatregelen nemen om de risico’s te beheersen.

Verloop van de campagne

De campagne werd ruim toegelicht in samenwerking met de organisatie Agoria.

De arbeidsinspectie heeft nagegaan in hoeverre de bezochte ondernemingen die gebruik maken van deze stoffen, op de hoogte zijn van de Europese verplichtingen en al de nodige maatregelen hebben getroffen, zoals het overschakelen op minder gevaarlijke methoden of producten. Voor een groot deel van de toepassingen zijn er immers reeds geschikte alternatieven beschikbaar.

Vaststellingen van de inspectie

Uit de bevindingen van de campagne blijkt dat de leverancier of sectororganisatie het merendeel van de bezochte ondernemingen over de nieuwe reglementering had ingelicht.

Positief is dat er binnen de bezochte bedrijven meer dan 80 % conformiteit was op het vlak van de hygiënische maatregelen (beschikbaarheid aparte kleedkamer, douches, werkkledij,…), EHBO-maatregelen, gezondheidstoezicht en beschikbaarheid en gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen.

Op het vlak van veilig en gezond werken is de voornaamste vaststelling dat slechts 50 % van de bezochte ondernemingen een schriftelijke risicoanalyse heeft op het vlak gevaarlijke producten en dat er te weinig metingen gebeuren om het blootstellingsrisico te evalueren, in het bijzonder van kankerverwekkende stoffen. Ook de opslag van gevaarlijke stoffen en mengsels bleek in 1 op 4 van de bezochte ondernemingen niet in orde te zijn.

Uit een meetcampagne van het Laboratorium voor industriële Toxicologie naar de blootstelling van werknemers aan hexavalente chroomverbindingen, uitgevoerd in 12 bedrijven, blijkt echter dat de genomen preventiemaatregelen voldoende zijn om de blootstelling te beheersen.

Nergens werd er een overschrijding van de huidige grenswaarde vastgesteld en blijkt de gemeten concentratie ruim onder de grenswaarde te liggen.

De betrokkenheid van de externe preventiediensten bij KMO’s is ondermaats. In slechts 36 % van gevallen werd advies gegeven over de gebruikte persoonlijke beschermingsmiddelen.

Veiligheidsinformatiebladen

Een veiligheidsinformatieblad (Safety Data Sheet-SDS in het Engels) bevat informatie over het product: zijn gevaren, instructies voor behandeling, verwijdering en transport alsook eerste hulp, brandbestrijding en maatregelen ter beperking van de blootstelling.

Meestal zijn de verplichte veiligheidsinformatiebladen voor chemische producten aanwezig en toegankelijk voor werknemers. De inspectie stelde vast dat het veelal om verouderde versies gaat. De nieuwe Europese wetgeving voorziet sinds 2010 uitgebreide veiligheidsinformatiebladen die onder andere het voorziene gebruik van de stof met inbegrip van de blootstellingsbeoordeling, moet bevatten.

Uit de campagne blijkt dat slechts 1 op de 4 van de bezochte werkgevers op de hoogte is van zijn verplichtingen bij ontvangst van een uitgebreid veiligheidsinformatieblad met de blootstellingsscenario’s in bijlage. De kwaliteit en bruikbaarheid van die uitgebreide veiligheidsinformatiebladen voor de hoofdzakelijk bezochte KMO’s blijft een groot vraagteken.

Acties van de inspectie

De inspectie beschikt over een aantal bevoegdheden om op te treden gaande van waarschuwing tot stopzetting van werken of nog proces-verbaal naar de gerechtelijke overheden. Naar aanleiding van deze campagne werden enkel waarschuwingen uitgevaardigd, dit in 80% van de bezochte ondernemingen.

De inspectie plant de volgende vervolgacties:

  • de sector aanzetten om meer in te zetten op informatie en sensibilisering van werkgevers over de nieuwe verplichtingen bij ontvangst van uitgebreide veiligheidsinformatiebladen;
  • een verbeterd toezicht op de werking van externe preventiediensten;
  • vanaf 2018: aftoetsen van de naleving van de autorisatievoorwaarden voor gebruiken van hexavalente chroomverbindingen, waarvoor in de toekomst mogelijks een autorisatie wordt verleend door ECHA.

Meer informatie

Documenten op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg: