De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) roepen in een gezamenlijke beleidsnota, die eind september 2022 werd gepubliceerd, op tot concrete actie om de geestelijke gezondheidsproblemen van de beroepsbevolking aan te pakken. De recente WHO-richtlijnen over geestelijke gezondheid op het werk worden op die manier versterkt door praktische strategieën die zijn uiteengezet in deze gezamenlijke beleidsnota.

Jaarlijks gaan naar schatting 12 miljard werkdagen verloren als gevolg van depressie en angst, wat de wereldeconomie bijna een biljoen dollar kost. Eind september verschenen er twee nieuwe publicaties die dit probleem willen aanpakken: de WHO-richtlijnen voor geestelijke gezondheid op het werk en een afgeleide WHO/IAO-beleidsnota.

In dit artikel vindt u meer informatie over:

De WHO-richtlijnen en de WHO/IAO-beleidsnota

De wereldwijde richtlijnen van de WHO over geestelijke gezondheid op het werk bevelen maatregelen aan om risicofactoren voor de geestelijke gezondheid aan te pakken, zoals zware werkdruk, negatief gedrag en andere factoren die stress op het werk veroorzaken. Voor het eerst beveelt de WHO opleiding aan voor managers, om op die manier hun capaciteit op te bouwen om stressvolle werkomgevingen te voorkomen en om te gaan met werknemers in nood.

Uit het ‘World mental health report’ van de WHO (beschikbaar in het Engels via de website van de WHO: World mental health report: Transforming mental health for all), gepubliceerd in juni 2022, blijkt dat van het miljard mensen die in 2019 met een psychische stoornis leefden, 15 procent van de volwassenen in de werkende leeftijd te kampen had met een psychische stoornis.

Werk zet bredere maatschappelijke problemen die een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid in de kijker, waaronder discriminatie en ongelijkheid. Pesten en psychologisch geweld (ook bekend als 'mobbing') horen tot de belangrijkste klachten van intimidatie op het werk die een negatieve invloed hebben op de geestelijke gezondheid. Toch blijft het bespreken of toegeven van geestelijke gezondheidsproblemen een taboe in werksituaties wereldwijd.

De richtlijnen van de WHO bevelen ook betere manieren aan om tegemoet te komen aan de behoeften van werknemers met psychische aandoeningen, stellen interventies voor die hun terugkeer naar het werk ondersteunen en voorzien, voor mensen met ernstige psychische aandoeningen, ingrepen die de toegang tot betaald werk vergemakkelijken. Tenslotte roepen de richtlijnen op tot interventies gericht op de bescherming van gezondheidswerkers en (humanitaire) hulpverleners.

Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO, verwoordt het als volgt: "Het is tijd om ons te concentreren op het nadelige effect dat werk kan hebben op onze geestelijke gezondheid. Het welzijn van het individu is reden genoeg om te handelen, maar een slechte geestelijke gezondheid kan ook een slopende impact hebben op iemands prestaties en productiviteit. Deze nieuwe richtlijnen kunnen helpen om negatieve werksituaties en culturen te voorkomen en bieden de broodnodige bescherming en ondersteuning van de geestelijke gezondheid aan werkende mensen.”

Een gemeenschappelijke WHO/IAO-beleidsnota legt de WHO-richtlijnen uit in termen van praktische strategieën voor regeringen, werkgevers en werknemers en hun organisaties, in de publieke en private sector. De nota is beschikbaar in het Engels op de website van de IAO: Mental health at work: Policy brief (PDF, 3,75 MB).

De nota heeft als doel de preventie van risico's voor de geestelijke gezondheid te ondersteunen, de geestelijke gezondheid op het werk te beschermen en te bevorderen, en mensen met geestelijke gezondheidsproblemen te ondersteunen, zodat ze kunnen deelnemen en bloeien in de wereld van het werk. Investeringen en leiderschap zullen van cruciaal belang zijn voor de implementatie van de strategieën.

Guy Ryder, directeur-generaal van de IAO, verklaart hierover het volgende: “Omdat mensen een groot deel van hun leven op het werk doorbrengen, is een veilige en gezonde werkomgeving van cruciaal belang. We moeten investeren om een ​​preventiecultuur rond geestelijke gezondheid op het werk uit te bouwen, de werkomgeving opnieuw vorm te geven om het stigma en de sociale uitsluiting te stoppen, en ervoor te zorgen dat werknemers met geestelijke gezondheidsproblemen zich beschermd en ondersteund voelen”.

Het IAO-verdrag inzake veiligheid en gezondheid op het werk (nr. 155) en de bijhorende aanbeveling (nr. 164) bieden een wettelijk kader om de gezondheid en veiligheid van werknemers te beschermen. Uit de ‘Mental Health Atlas’ van de WHO bleek echter dat slechts 35 procent van de landen aangaf nationale programma's te hebben voor werkgerelateerde bevordering en preventie van geestelijke gezondheid. Meer informatie hierover is beschikbaar in het Engels en het Frans:

COVID-19 veroorzaakte wereldwijd een toename van 25 procent van het algemeen angstgevoel en depressie, wat aantoont hoe onvoorbereid regeringen waren op de impact ervan op de geestelijke gezondheid. Het bracht ook een chronisch wereldwijd tekort aan middelen voor geestelijke gezondheidszorg aan het licht. In 2020 besteedden overheden wereldwijd gemiddeld slechts twee procent van het gezondheidsbudget aan geestelijke gezondheid, terwijl lage-middeninkomenslanden minder dan één procent investeerden.

(Bron: ILO News – september 2022: Mental health at work: WHO and ILO call for new measures to tackle mental health issues at work)

Federaal actieplan rond mentaal welzijn op het werk

Sinds 22 november 2021 verspreidt de federale overheid een informatie- en sensibiliseringscampagne om het onderwerp van mentaal welzijn op het werk bespreekbaarder te maken. De campagne maakt deel uit van het Nationaal actieplan ter verbetering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Meer informatie is beschikbaar in volgend bericht op deze BeSWIC website:

Op 3 oktober 2022 werden tijdens een Kick-offmeeting in Résidence Palace in Brussel 11 subsidieprojecten rond de preventie van psychosociale risico’s op het werk voorgesteld. Meer informatie hierover in volgend nieuwsbericht op deze BeSWIC website: Kick-off Sectorprojecten Preventie van psychosociale risico’s op het werk.

Bovendien was er op 5 juli 2022 een resolutie van het Europees Parlement om van 2023 het Europees jaar van de geestelijke gezondheid te maken. Meer informatie hierover in volgend nieuwsbericht op deze BeSWIC website: Europees Parlement wil van 2023 het Europees jaar van de geestelijke gezondheidszorg maken.