Algemeen verbod op gebruik van asbest

Asbest is een bijzonder schadelijke stof die ondertussen verboden is. Maar door het massale gebruik ervan in de voorbije decennia, is het in onze leefomgeving nog in grote mate aanwezig. Het vormt daardoor nog steeds een risico voor de gezondheid van burgers en werknemers.

Verbod tot gebruik en het op de markt brengen van asbest

Het verbod op het op de markt brengen en het gebruik van asbesthoudende producten wordt gereglementeerd door de REACH verordening en door het koninklijk besluit van 23 oktober 2001 tot beperking van het op de markt brengen en van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest). Daarenboven verbiedt titel 3 van boek VI van de codex over het welzijn op het werk een aantal manipulaties op asbestbevattende materialen.

Meer informatie daarover en de regelgevende teksten staan op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid), in de rubriek Thema’s > Welzijn op het werk > Chemische, kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia > Asbest en asbestverwijderaars.

Bescherming van werknemers

Asbest is een kankerverwekkende stof waarop titel 2 betreffende de kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia van boek VI van de codex van toepassing is. Daarnaast werd er ook een aparte regelgeving voor uitgewerkt in titel 3 van boek VI van de codex. Titel 3 is gebaseerd op dezelfde principes als titel 2, maar bevat ook gedetailleerde bepalingen over preventiemaatregelen, vooral met betrekking tot de verwijdering van asbest.

Werkgevers moeten een inventaris opmaken van alles wat asbest bevat in hun bedrijf. Op basis van die inventaris wordt een beheersplan opgesteld, dat de basis vormt voor de volgende stappen die eventueel genomen moeten worden. Alle werknemers die aan asbest worden blootgesteld, moeten ten minste één maal per jaar medisch onderzocht worden. Er bestaat een strikte reglementering over het omgaan met asbesthoudende producten, zowel voor de verwijdering ervan als voor herstel- en onderhoudswerken. Afhankelijk van de werken moeten de passende preventiemaatregelen worden genomen.

Meer informatie daarover en de regelgevende teksten staan op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de rubriek Thema’s > Welzijn op het werk > Chemische, kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia > Asbest en asbestverwijderaars: De bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest.

Erkenning van asbestverwijderaars

Belangrijke sloop- en verwijderingswerken waarbij belangrijke hoeveelheden asbest kunnen vrijkomen, mogen enkel worden uitgevoerd door ondernemingen die hiervoor erkend zijn door de Minister van Werk. Titel 4 van boek VI van de codex stelt de voorwaarden en de nadere regels betreffende de erkenning van dergelijke ondernemingen vast.

Meer informatie daarover en de regelgevende teksten staan op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de rubriek Thema’s > Welzijn op het werk > Chemische, kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische agentia > Asbest en asbestverwijderaars: De erkenning van ondernemingen en werkgevers die sloop- of verwijderingswerkzaamheden uitvoeren waarbij belangrijke hoeveelheden asbest kunnen vrijkomen.

REACH (Registratie, Evaluatie en Autorisatie van Chemische stoffen)

De Europese REACH verordening legt de industrie verplichtingen op om chemische stoffen:

  • te registreren;
  • het veilig gebruik ervan te beoordelen;
  • in bepaalde gevallen te laten vergunnen;
  • in bepaalde gevallen het gebruik te beperken.

Asbest is opgenomen in bijlage XVII van de REACH verordening (beperkingen op de vervaardiging, het in de handel brengen en het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen, mengsels en voorwerpen). Beperkingen worden ingevoerd om de volksgezondheid en het milieu tegen de onaanvaardbare risico's van chemische stoffen te beschermen. Een beperking kan de vervaardiging, het in de handel brengen of het gebruik van een bepaalde stof inperken of verbieden.

Bescherming van de werknemer

Meer informatie en de reglementering over de bescherming van de werknemer in het kader van REACH zijn beschikbaar op de website van het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA), in de rubriek Chemische stoffen in ons leven > Gebruik chemische stoffen op het werk op een veilige manier.

CLP

CLP-verordening: toepassingsdata

De CLP-verordening werd in december 2008 goedgekeurd door het Europees Parlement en is op 20 januari 2009 in werking getreden. De verplichtingen dienden ten laatste op 1 december 2010 te worden toegepast voor stoffen en ten laatste op 1 juni 2015 voor mengsels.

Wat is CLP?

“CLP” staat voor ‘Classification’, ‘Labelling’ en ‘Packaging’ (indeling, etikettering en verpakking) van stoffen en mengsels. Deze term wordt gebruikt om een onderscheid te maken met het mondiale ‘Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals’ (GHS) dat grotendeels gelijklopend is. De verordening voorziet in indelings-, etiketterings- en verpakkingsregels voor stoffen en mengsels.

Verband met REACH

Waar REACH voornamelijk een grote impact heeft op producenten en importeurs van stoffen, heeft CLP een grote impact op downstreamusers, zoals de formulatoren, die deze stoffen en mengsels op de markt brengen. De nieuwe CLP-indeling diende voor 3 januari 2011 ter kennis gebracht te worden bij het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA).

Nationale helpdesk

CLP voorziet, zoals REACH, dat de lidstaten nationale helpdesks instellen om de producenten, importeurs, gebruikers en overige belanghebbenden informatie te verstrekken. De Belgische nationale helpdesk werd opgericht binnen de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.

Toepassing van CLP op asbest

Meer informatie over de indeling van stoffen is beschikbaar in de databank “CL Inventory” op de website van ECHA, in de rubriek Informatie over chemische stoffen > Inventaris van indelingen en etiketteringen. Ze worden aangevuld door de “Bijzondere bepalingen betreffende de etikettering van voorwerpen die asbest bevatten”, opgenomen in de REACH verordening (bijlage XVII, aanhangsel 7).

Wetgeving in de buurlanden

Meer dan een decennium na het invoeren van een Europees asbestverbod en van strengere regels ter bescherming van de werknemers, werd het duidelijk dat het beheer van de asbestgerelateerde risico’s nog beter zou kunnen worden aangepakt.

Nederland en Frankrijk hebben hun asbestregelgeving al hervormd.

Omwille van het wetenschappelijke bewijs dat de huidige Europese bindende grenswaarde voor asbest te hoog is, hebben beide landen hun nationale asbestgrenswaarde verlaagd. Dit heeft uiteraard ook gevolgen voor de verwijderingsprocedures en de aanpak van metingen.

Verder worden de te nemen preventiemaatregelen afgestemd op het stofniveau van de werken i.p.v. op het onderscheid tussen hechtgebonden en losgebonden asbest. Dit omwille van het feit dat voor steeds meer materialen uit asbestcement de “houdbaarheidsdatum” overschreden is, waardoor het asbest niet meer louter hechtgebonden is en de blootstelling tijdens werken significant vergroot.

Frankrijk:

Meer informatie over de regelgeving over asbest in Frankrijk is beschikbaar op de website van het:

  • Ministère du Travail, de l’Emploi et de l'Insertion, in de rubriek Santé au travail > Prévention des risques pour la santé au travail > Amiante; 
  • Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et des maladies professionnelles’ (INRS), in de rubriek Risques > Amiante > Réglementation;
  • Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail’ (Anses): L’amiante.

Nederland: Meer informatie over de regelgeving over asbest in Nederland is beschikbaar op de website van de Rijksoverheid, in de rubriek Onderwerpen: Asbest.