Gevolgen voor de gezondheid en medisch toezicht

Gevolgen voor de gezondheid

Geluidshinder kan leiden tot of bijdragen aan:

  • gehoorproblemen;
  • beschadiging van de oren door blootstelling aan gevaarlijke stoffen;
  • arbeidsgerelateerde stress;
  • een verhoogd risico op arbeidsongevallen;
  • beschadiging van een ongeboren kind van een werkneemster.

De gevolgen van akoestisch ongemak en van andere problemen in de arbeidsomgeving kunnen een rol spelen bij het opduiken van psychosociale risico’s. Meer informatie daarover vindt u in het thema Psychosociale risico's (PSR).

Doofheid kan op twee verschillende manieren worden veroorzaakt:

  • Een geluid met een te grote impact. Zelfs als de persoon een goed gehoor had, weinig aan veel lawaai was blootgesteld, jong is, … kan een geluid met een te grote impact volstaan om onmiddellijke schade aan het gehoor te veroorzaken. Daarom moet de preventie zich eerst en vooral richten op het elimineren van het impactgeluid of de vermindering van het impactniveau ervan.
  • Een regelmatige blootstelling aan luid geluid. Een blootstelling aan een hoog geluidsniveau dag na dag, week na week, maand na maand, zal permanent gehoorverlies teweegbrengen. Deze doofheid zal afhangen van:
    • de leeftijd van de betrokkene;
    • het niveau van blootstelling aan het lawaai (dB(A)) tijdens het beroepsleven;
    • het aantal jaren van blootstelling aan dat niveau;
    • de "gevoeligheid" van de werknemer naargelang zijn persoonlijke eigenschappen. Bij twee personen van dezelfde leeftijd die gedurende evenveel jaren aan dezelfde geluidsniveaus werden blootgesteld, kan de ene erg doof worden en de andere weinig gehoorproblemen hebben. Bij het medisch toezicht is het dus belangrijk om de gevoeligste personen te identificeren om hen zo beter te beschermen.

Er is geen verband tussen tijdelijk gehoorverlies ingevolge een korte blootstelling aan hoge niveaus en permanent gehoorverlies of doofheid.

Medisch gezondheidstoezicht

Het gezondheidstoezicht door een arbeidsarts is een wettelijke verplichting als de blootstellingsniveaus de grenswaarden van de wetgeving overschrijden, ongeacht of dat voor een impactgeluid of voor een regelmatige blootstelling aan hoge niveaus is. Men stelt dan vast dat de werknemer aan lawaai is blootgesteld.

Het medisch toezicht zal voornamelijk bestaan uit een gehoormetingsonderzoek om het gehoorverlies van de persoon te meten. Tonen van verschillende frequenties worden op het niveau van het oor van de persoon geproduceerd. Het niveau wordt geleidelijk verhoogd en de persoon moet zeggen wanneer hij de toon hoort. Op die manier kan zijn gehoordrempel worden bepaald voor verschillende frequenties en voor de twee oren.

Als dit in goede omstandigheden gebeurt (Meer info: fiche 19 van de brochure SOBANE Lawaai), kan men het ontstaan van doofheid opsporen of, met andere woorden, kan men beginnende doofheid vaststellen voordat zelfs de persoon dat beseft. Alhoewel het Fonds voor beroepsziekten zich voornamelijk baseert op het verlies van het horen van frequenties bij het spreken (1000, 2000 en 3000 Hz), kan zo het meten op andere frequenties, en met name op 4000 Hz, het mogelijk maken om doofheid op te sporen voordat deze te ver gaat.

Lawaai - Externe documentatie

Centre d'information et de documentation sur le bruit (CIDB - Frankrijk)

Verschillende tools, publicaties en documentatie over lawaai zijn beschikbaar op de website van het Centre d’information et de documentation sur le bruit, in het Frans.

Rubriek Noise at work (HSE - Verenigd Koninkrijk)

In de rubriek over lawaai op het werk op de website van de ‘Health & Safety Executive’ (HSE) staan er o.a. eenvoudige controles om na te gaan of men een risico loopt, instrumenten om de blootstelling in te schatten, goede praktijken, …

Op de website van het HSE, in het Engels: de rubriek Noise at work 

Dossier Bruit (INRS – Frankrijk)

Dit dossier bevat definities, uitleg over de risico’s, de blootstelling van werknemers, de regelgeving, preventie, realisaties van het INRS over lawaai en een reeks bibliografische referenties.

Het ‘Dossier Bruit’ is beschikbaar op de website van het INRS, in het Frans.

Lawaai - Sensibiliseringsmateriaal

Napo in "Weg met de herrie!"

In de reeks "Weg met de herrie!" tonen de Napo animatiefilms de belangrijkste oorzaken van gehoorschade en leggen ze de nadruk op geluidsbeperking aan de bron, preventieve maatregelen en het dragen van passende gehoorbescherming. De films zijn geschikt voor alle sectoren en werknemerniveaus, maar vooral voor jonge mensen in opleiding of met weinig werkervaring.

Op de Napo-website: de films Napo in "Weg met de herrie!"

 

 

Lawaai - Tools

SOBANE-strategie toegepast op lawaai (FOD Werkgelegenheid - België)

De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier tussenniveaus: Opsporing (Screening), OBservatie, ANalyse, Expertise.

De Sobane-strategie toegepast op lawaai is beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties > Lawaai - Reeks SOBANE-strategie.

Noise calculator (HSE - Verenigd Koninkrijk)

Het 'Health and Safety Executive' (HSE) geeft verschillende tools voor de meting van de blootstelling aan lawaai, van de doeltreffendheid van de gehoorbescherming, …

Die tools zijn beschikbaar op de Engelstalige site van het HSE die gewijd is aan lawaai op het werk: Exposure calculators and ready-reckoners.

Rekeninstrumenten (INRS - Frankrijk)

Het INRS heeft op zijn franstalige site twee rekeninstrumenten in Excelformaat:

  • Rekeninstrument voor de raming van de dagelijkse blootstelling (Bruit: estimation de l'exposition quotidienne): hiermee kan het globaal blootstellingsniveau op een werkdag worden geschat vanaf elke blootstellingsfase.
  • Rekeninstrument ISO 9612 (Bruit: calculette ISO 9612): hiermee kunnen de berekeningen worden uitgevoerd die vereist zijn door de norm NF EN ISO 9612:2009 "Bepaling van de blootstelling aan lawaai op de werkplek - Praktijkmethode" voor drie meetstrategieën.

Noise meter (NIOSH - USA)

Op de site van het 'National Institute for Occupational Safety and Health' (NIOSH) vindt u een sonometer waarmee u kan experimenteren met verschillende geluiden en intensiteiten van voorwerpen uit het dagelijks leven.

De tool is beschikbaar in het Engels op de site van het NIOSH: Noise meter.

Lawaai - Publicaties

Lawaai - Reeks SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid - België - 2005)

De SOBANE-strategie stelt participatieve methodes ter beschikking van de ondernemingen om hen te helpen om de risico’s te analyseren en preventiemaatregelen te bepalen. De specifieke SOBANE-brochure over lawaai bevat Observatie- en Analysemethodes en informatiefiches voor de ondernemingen.

Deze publicatie kunt u gratis downloaden op de site van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties > Lawaai - Reeks SOBANE-strategie.

Weg met de herrie! (EU-OSHA - 2005)

In het kader van de Europese week voor veiligheid en gezondheid op het werk in 2005 met als thema “Weg met de herrie!” heeft het Europees agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) verscheidene documenten gepubliceerd:

Factsheets:

Publicaties in het Frans:

Publicaties in het Engels:

Niet-bindende praktijkgids voor de uitvoering van Richtlijn 2003/10/EG (Europese Commissie - 2009)

De gids geeft eerst uitleg over de geluidsleer en de risicobeoordeling (met o.a. een luik over metingen). Nadien worden voorbeelden gegeven hoe de blootstelling aan lawaai verminderd kan worden (o.a. werkplekinrichting, geluidsarme arbeidsmiddelen). Er is tevens een hoofdstuk over de muziek- en entertainmentsector.

De gids is beschikbaar op de website van de Europese Commissie: Niet-bindende praktijkgids voor de toepassing van Richtlijn 2003/10/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de minimumvoorschriften inzake gezondheid en veiligheid met betrekking tot de blootstelling van werknemers aan de risico's van fysische agentia (lawaai)

Onderzoeken

  • Draagbare spijkermachines – vereenvoudigen van evaluatiemethodes van de blootstelling aan lawaai en trillingen (IRSST – Canada – 2018)

    Het Canadeze onderzoeksinstituut "Institut de recherche Robert-Sauvé en santé et en sécurité de travail" (IRSST) heeft de resultaten gepubliceerd van een onderzoek dat pistes voorstelt om de evaluatiemethodes te vereenvoudigen van lawaai en trillingen die worden veroorzaakt door spijkermachines die frekwent worden gebruikt door timmerlui en dakwerkers, teneinde hun blootstelling hieraan te verminderen in het kader van hun werk. Dit gereedschap veroorzaakt lawaai en trillingen op niveaus waardoor de gebruikers ervan risico lopen op beroepsdoofheid of het hand-armvibratiesyndroom.

Lawaai - Regelgeving

De basis van de Belgische reglementering inzake lawaai is titel 2 van boek V van de codex over het welzijn op het werk.

Die reglementering zet in eerste plaats de werkgever aan om alle maatregelen te nemen voor de bescherming van de werknemers tegen schade door lawaai (gezondheid, gehoor, veiligheid).

Om die doelstelling te bereiken moet de werkgever de risico’s evalueren om preventiemaatregelen te nemen.

Drie grenswaarden van blootstelling laten toe om de omvang van het risico te bepalen en welke acties men dan zou moeten nemen. Telkens heeft men daarbij de grenswaarde van het dagelijkse blootstellingsniveau aan lawaai (dB(A)) en de grenswaarde voor een impactgeluid bij het piekniveau (dB(C)).

  • Onderste actiewaarden voor blootstelling: 80 dB(A) en 135 dB(C): onder die waarden veroorzaakt lawaai ongemak, boven die waarden kan er een risico voor de gezondheid opduiken.
  • Bovenste actiewaarden voor blootstelling: 85 dB(A) en 137 dB(C): een risico voor de gezondheid (doofheid) is mogelijk en een actieplan is verplicht.
  • Grenswaarden voor blootstelling: 87 dB(A) en 140 dB(C): deze waarden mogen nooit worden overschreden.

De actiewaarden houden geen rekening met het eventueel dragen van gehoorbescherming (PBM).

Meer informatie daarover en de reglementaire teksten vindt u op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema's > Welzijn op het werk > Omgevingsfactoren en fysische agentia > Lawaai.

In de praktijk

  • Lawaai / Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) / KMO
    Landbouw, bosbouw en visserij / Industrie / Bouw

    “EarCovered at Work”: inspiratiegids rond gehoorbescherming

    In juni 2023 stelde de Arteveldehogeschool in Gent tijdens een inspiratiedag de onderzoeksresultaten van “EarCovered at work”, het onderzoeksproject rond het gebruik van gehoorbescherming op het werk, voor.

Nieuws en evenementen

Inspiratiedag veilig gedrag op het werk: gehoorbescherming

17.05.2023 11:05
Op 27 juni 2023 organiseert de Arteveldehogeschool in Gent een inspiratiedag rond het gebruik van gehoorbescherming op het werk. Tijdens de dag...
26.01.2022

Op de blog: nieuwe Max-affiche rond de gevaren van kwartsstof en geluidsoverlast bij spooractiviteiten

In 2017 lanceerde de Unie van Aannemers van Spoorwegwerken (UASW) samen met de Federatie van Algemene Bouwaannemers (FABA) en Constructiv de...
nagelen
nagelen
04.01.2019

Nauwkeuriger meten van de blootstelling aan lawaai en trillingen van spijkermachines

Het Canadeze onderzoeksinstituut "Institut de recherche Robert-Sauvé en santé et en sécurité de travail" (IRSST) heeft de resultaten...

Studiedag over lawaai op de werkvloer

17.01.2019 07:01 to 01.02.2019 00:02
Zowel voor het industrieel lawaai als voor de geluidsoverlast in landschapskantoren zijn er nieuwe inzichten die tot betere risicoanalyses en...
campagne
campagne
09.11.2018

Inspectiecampagne bij ondernemingen en openbare besturen die wegmarkeringen aanbrengen

In 2017 heeft de arbeidsinspectie (Toezicht op het Welzijn op het Werk) een inspectiecampagne gehouden bij 39 ondernemingen en openbare besturen die...