Geluid is een trilling van de lucht die het trommelvlies raakt en geïnterpreteerd wordt door het oor en de hersenen. Men spreekt in het algemeen van lawaai als men het geluid als onnodig en hinderlijk ervaart.
Het geluid of lawaai wordt gekenmerkt door zijn frequentie, voortplantingssnelheid en amplitude.
Frequentie
Men spreekt van lage tonen bij lage frequenties of scherpe tonen bij hoge frequenties. Het hoorbaar gamma schommelt tussen 20 Hz en 20.000 Hz, anders gezegd tussen 20 en 20.000 trillingen per seconde. Onder 20 Hz spreken we van infrasonen (bijvoorbeeld een windmolen) en boven 20 HZ van ultrasonen.
Voortplantingssnelheid
Zij bedraagt 340 m/s.
Wanneer het geluid op een obstakel (een muur, een bomenrij, …) wordt weerkaatst, spreekt men van een “echo”: men hoort het afgezwakte geluid zoals het was.
Wanneer het op de muren, de grond of het plafond van een lokaal wordt weerkaatst, spreekt men van “nagalm”: men herkent het oorspronkelijke geluid niet meer; men hoort een diffuus lawaai dat stilaan verdwijnt.
Amplitude
Het geluid wordt gemeten in decibels (dB).
Het oor hoort niet alle geluidsfrequenties op dezelfde manier. Het heeft de neiging om lage tonen te verzachten. Om hiermee rekening te houden beschikken de meetapparaten (sonometers) over een elektronische filter die toelaat om lage frequentiegeluiden te verzachten. Als men het geluid niet meer meet zoals het bestaat, maar zoals men het hoort, dan spreken we van dB(A).
De decibelschaal is logaritmisch en derhalve moeilijk te gebruiken: als twee identieke geluiden van bijvoorbeeld 60 dB(A) tegelijkertijd voorkomen, dan is het totaal geen 120 dB(A), maar slechts 63 dB(A). De geluidsintensiteit verdubbelen stemt dus overeen met een niveau dat met 3 dB(A) is verhoogd. Een geluidsniveau verminderen met 3 dB(A) komt neer op een halvering ervan.
Een niveau van 0 dB(A) wil niet zeggen dat het geluid niet bestaat, maar dat het niveau overeenstemt met de gehoordrempel van het gemiddelde van de bevolking.
Men is doorgaans weinig vertrouwd met dB(A). De volgende tabel geeft grootteorden voor vertrouwde geluiden weer.
| Gesprek | Gehoors-indruk |
Geluids-niveau dB(A) |
Voorbeelden |
|---|---|---|---|
|
Fluiterstoon |
Heel rustig | <30 | Flat in een rustige buurt |
|
Normale stem |
Vrij rustig | 50 |
Rustig restaurant Zeer kalme straat |
|
Verheven stem |
Rumoerig, maar draaglijk | 70 |
Lawaaierig restaurant Aanzienlijk vereek |
|
Zeer luide stem |
Onaangenaam | 85 |
Zeer luide radio Druk verkeer |
|
Schreeuwende stem |
Weinig verdraagbaar | 90 |
Smidse Zeer druk verkeer |
|
Extreme stem |
Onuitsaanbaar | 100 |
Cirkelzaag Pneumatische hammer |
|
Onmogelijk |
Pijngrens | 120 |
Proefbank van motoren Vliegtuiglawaai bij opstijgen |
Een zeer snelle manier om het geluidsniveau te evalueren is een gesprek te voeren met de werknemer op 1 m afstand. Als de conversatie mogelijk is zonder de stem te verheffen, gaat het lawaai waarschijnlijk enkel ongemak teweegbrengen. Als het daarentegen noodzakelijk is om de stem te verheffen, is er zeker een risico voor de gezondheid van de werknemer (doofheid, veiligheid). Men kan het probleem dus gemakkelijk vaststellen zonder enige voorafgaande meting.
Opgelet: ongeacht of de omgeving al dan niet lawaaierig is, kunnen zeer intense geluiden ook een groot risico voor de gezondheid teweegbrengen, zelfs als die niet veel voorkomen.