Risico-evaluatie

Evaluatie en, indien nodig, meting

De wetgeving bepaalt dat de niveaus van blootstelling aan lawaai worden geëvalueerd en, indien nodig, gemeten. Het onderscheid tussen evaluatie en meting is zeer belangrijk. In de ondernemingen, ook in KMO’s of bij zelfstandigen, denkt men te vaak ten onrechte dat men het lawaai niet kan bestrijden zonder het te meten.

Door een snelle evaluatie, bijvoorbeeld met behulp van de tabel in de webpagina Kenmerken van lawaai, kan men eerst de problemen van akoestisch ongemak onderscheiden van de mogelijke problemen voor de gezondheid van de werknemers.

Bij problemen van akoestisch ongemak zijn de geluidsniveaus merkelijk lager dan de grenswaarden van de wetgeving. Die niveaus zijn hierbij niet zo belangrijk, het is in elk geval hinderlijk voor de activiteit van de werknemer en het akoestisch comfort moet dus worden nagestreefd.

In geval van mogelijke doofheid bij hoge niveaus, kan men met het meten van het geluidsniveau de omvang van het risico bepalen ten opzichte van de grenswaarden. Die meting zal daarentegen in een eerste fase weinig nut hebben voor het bepalen van concrete acties om het geluidsniveau te verminderen.

Het is dus mogelijk het lawaai te bestrijden zonder het te meten en zelfs zonder de verschillende kenmerken ervan te kennen. In de SOBANE-brochure Lawaai worden er enkele oplossingen voorgesteld.

Meting van geluidsniveaus

Competente personen meten de niveaus van blootstelling aan lawaai met aangepaste methodes en apparaten onder de verantwoordelijkheid van de werkgever en in samenwerking met de werknemers. Dat vraagt tijd, deskundigheid en een budget. Het is dus van groot belang om goed na te denken over de beoogde doelstelling vooraleer men een specialist geluidsmetingen laat uitvoeren.

Volgens de grenswaarden van de wetgeving is het vereist om deze niveaus te meten:

de piekgeluidsdruk in dB(C) om het impactgeluid te meten
het niveau van de dagelijkse blootstelling aan lawaai (LEX, 8u in dB(A)): gewogen gemiddelde in de tijd van de niveaus van blootstelling aan lawaai voor een nominale arbeidsdag van acht uur.

Naargelang de aard van het lawaai (aanhoudend, onderbroken, impact, …), zal de nodige metingsduur verschillen. Het is immers nutteloos om gedurende 8 uur een geluid te meten dat gedurende de hele dag hetzelfde is. Een meting van 15 tot 30 minuten kan dan volstaan. Als het lawaai onderbroken is, zullen er metingen voor verschillende lawaaierige activiteiten nodig zijn. Als het lawaai de hele dag schommelt, zal men toch gedurende 8 uur moeten meten.

Opgelet: men mag nadien de duur van de meting die de specialist in zijn rapport vermeldt, niet verwarren met de duur van blootstelling aan het lawaai die bij de onderneming gekend is.

Het belang van het risico van een lawaaierige activiteit moet dus worden bepaald volgens het gemiddeld geluidsniveau van die activiteit en van de duur ervan. Als de onderneming aan de specialist de duurtijden van blootstelling bij de verschillende activiteiten van de werknemer kan meedelen, dan kan de specialist de niveaus ervan meten en die volgens prioriteit rangschikken.

De gemiddelden over de duurtijden van verschillende activiteiten en het gemiddelde over 8 uur zijn niet eenvoudig te berekenen, want de geluidsniveaus worden op een logaritmische schaal in dB(A) uitgedrukt. U vindt in de module ‘Tools’ de informatica instrumenten waarmee u die berekeningen gemakkelijk kunt uitvoeren.

Goed om weten is dat bij een halvering van de blootstellingsduur aan een lawaaierige activiteit, het gemiddelde blootstellingsniveau met 3 dB(A) vermindert. Zo is bijvoorbeeld in termen van geluidsenergie en dus van risico 8 uur werken aan 90 dB(A) identiek aan 4 uur werken aan 93 dB(A) of 2 uur aan 96 dB(A).

De fiches 7, 16 en 17 van de SOBANE-brochure Lawaai geven u alle nuttige informatie om metingen uit te voeren.

Lawaai - Externe documentatie

Centre d'information et de documentation sur le bruit (CIDB - Frankrijk)

Verschillende tools, publicaties en documentatie over lawaai zijn beschikbaar op de website van het Centre d’information et de documentation sur le bruit, in het Frans.

Rubriek Noise at work (HSE - Verenigd Koninkrijk)

In de rubriek over lawaai op het werk op de website van de ‘Health & Safety Executive’ (HSE) staan er o.a. eenvoudige controles om na te gaan of men een risico loopt, instrumenten om de blootstelling in te schatten, goede praktijken, …

Op de website van het HSE, in het Engels: de rubriek Noise at work 

Dossier Bruit (INRS – Frankrijk)

Dit dossier bevat definities, uitleg over de risico’s, de blootstelling van werknemers, de regelgeving, preventie, realisaties van het INRS over lawaai en een reeks bibliografische referenties.

Het ‘Dossier Bruit’ is beschikbaar op de website van het INRS, in het Frans.

Lawaai - Sensibiliseringsmateriaal

Napo in "Weg met de herrie!"

In de reeks "Weg met de herrie!" tonen de Napo animatiefilms de belangrijkste oorzaken van gehoorschade en leggen ze de nadruk op geluidsbeperking aan de bron, preventieve maatregelen en het dragen van passende gehoorbescherming. De films zijn geschikt voor alle sectoren en werknemerniveaus, maar vooral voor jonge mensen in opleiding of met weinig werkervaring.

Op de Napo-website: de films Napo in "Weg met de herrie!"

 

 

Lawaai - Tools

SOBANE-strategie toegepast op lawaai (FOD Werkgelegenheid - België)

De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier tussenniveaus: Opsporing (Screening), OBservatie, ANalyse, Expertise.

De Sobane-strategie toegepast op lawaai is beschikbaar op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties > Lawaai - Reeks SOBANE-strategie.

Noise calculator (HSE - Verenigd Koninkrijk)

Het 'Health and Safety Executive' (HSE) geeft verschillende tools voor de meting van de blootstelling aan lawaai, van de doeltreffendheid van de gehoorbescherming, …

Die tools zijn beschikbaar op de Engelstalige site van het HSE die gewijd is aan lawaai op het werk: Exposure calculators and ready-reckoners.

Rekeninstrumenten (INRS - Frankrijk)

Het INRS heeft op zijn franstalige site twee rekeninstrumenten in Excelformaat:

  • Rekeninstrument voor de raming van de dagelijkse blootstelling (Bruit: estimation de l'exposition quotidienne): hiermee kan het globaal blootstellingsniveau op een werkdag worden geschat vanaf elke blootstellingsfase.
  • Rekeninstrument ISO 9612 (Bruit: calculette ISO 9612): hiermee kunnen de berekeningen worden uitgevoerd die vereist zijn door de norm NF EN ISO 9612:2009 "Bepaling van de blootstelling aan lawaai op de werkplek - Praktijkmethode" voor drie meetstrategieën.

Noise meter (NIOSH - USA)

Op de site van het 'National Institute for Occupational Safety and Health' (NIOSH) vindt u een sonometer waarmee u kan experimenteren met verschillende geluiden en intensiteiten van voorwerpen uit het dagelijks leven.

De tool is beschikbaar in het Engels op de site van het NIOSH: Noise meter.

Lawaai - Publicaties

Lawaai - Reeks SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid - België - 2005)

De SOBANE-strategie stelt participatieve methodes ter beschikking van de ondernemingen om hen te helpen om de risico’s te analyseren en preventiemaatregelen te bepalen. De specifieke SOBANE-brochure over lawaai bevat Observatie- en Analysemethodes en informatiefiches voor de ondernemingen.

Deze publicatie kunt u gratis downloaden op de site van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties > Lawaai - Reeks SOBANE-strategie.

Weg met de herrie! (EU-OSHA - 2005)

In het kader van de Europese week voor veiligheid en gezondheid op het werk in 2005 met als thema “Weg met de herrie!” heeft het Europees agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) verscheidene documenten gepubliceerd:

Factsheets:

Publicaties in het Frans:

Publicaties in het Engels:

Niet-bindende praktijkgids voor de uitvoering van Richtlijn 2003/10/EG (Europese Commissie - 2009)

De gids geeft eerst uitleg over de geluidsleer en de risicobeoordeling (met o.a. een luik over metingen). Nadien worden voorbeelden gegeven hoe de blootstelling aan lawaai verminderd kan worden (o.a. werkplekinrichting, geluidsarme arbeidsmiddelen). Er is tevens een hoofdstuk over de muziek- en entertainmentsector.

De gids is beschikbaar op de website van de Europese Commissie: Niet-bindende praktijkgids voor de toepassing van Richtlijn 2003/10/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de minimumvoorschriften inzake gezondheid en veiligheid met betrekking tot de blootstelling van werknemers aan de risico's van fysische agentia (lawaai)

Onderzoeken

  • Draagbare spijkermachines – vereenvoudigen van evaluatiemethodes van de blootstelling aan lawaai en trillingen (IRSST – Canada – 2018)

    Het Canadeze onderzoeksinstituut "Institut de recherche Robert-Sauvé en santé et en sécurité de travail" (IRSST) heeft de resultaten gepubliceerd van een onderzoek dat pistes voorstelt om de evaluatiemethodes te vereenvoudigen van lawaai en trillingen die worden veroorzaakt door spijkermachines die frekwent worden gebruikt door timmerlui en dakwerkers, teneinde hun blootstelling hieraan te verminderen in het kader van hun werk. Dit gereedschap veroorzaakt lawaai en trillingen op niveaus waardoor de gebruikers ervan risico lopen op beroepsdoofheid of het hand-armvibratiesyndroom.

Lawaai - Regelgeving

De basis van de Belgische reglementering inzake lawaai is titel 2 van boek V van de codex over het welzijn op het werk.

Die reglementering zet in eerste plaats de werkgever aan om alle maatregelen te nemen voor de bescherming van de werknemers tegen schade door lawaai (gezondheid, gehoor, veiligheid).

Om die doelstelling te bereiken moet de werkgever de risico’s evalueren om preventiemaatregelen te nemen.

Drie grenswaarden van blootstelling laten toe om de omvang van het risico te bepalen en welke acties men dan zou moeten nemen. Telkens heeft men daarbij de grenswaarde van het dagelijkse blootstellingsniveau aan lawaai (dB(A)) en de grenswaarde voor een impactgeluid bij het piekniveau (dB(C)).

  • Onderste actiewaarden voor blootstelling: 80 dB(A) en 135 dB(C): onder die waarden veroorzaakt lawaai ongemak, boven die waarden kan er een risico voor de gezondheid opduiken.
  • Bovenste actiewaarden voor blootstelling: 85 dB(A) en 137 dB(C): een risico voor de gezondheid (doofheid) is mogelijk en een actieplan is verplicht.
  • Grenswaarden voor blootstelling: 87 dB(A) en 140 dB(C): deze waarden mogen nooit worden overschreden.

De actiewaarden houden geen rekening met het eventueel dragen van gehoorbescherming (PBM).

Meer informatie daarover en de reglementaire teksten vindt u op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema's > Welzijn op het werk > Omgevingsfactoren en fysische agentia > Lawaai.

In de praktijk

  • Lawaai / Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) / KMO
    Landbouw, bosbouw en visserij / Industrie / Bouw

    “EarCovered at Work”: inspiratiegids rond gehoorbescherming

    In juni 2023 stelde de Arteveldehogeschool in Gent tijdens een inspiratiedag de onderzoeksresultaten van “EarCovered at work”, het onderzoeksproject rond het gebruik van gehoorbescherming op het werk, voor.

Nieuws en evenementen

Inspiratiedag veilig gedrag op het werk: gehoorbescherming

17.05.2023 11:05
Op 27 juni 2023 organiseert de Arteveldehogeschool in Gent een inspiratiedag rond het gebruik van gehoorbescherming op het werk. Tijdens de dag...
26.01.2022

Op de blog: nieuwe Max-affiche rond de gevaren van kwartsstof en geluidsoverlast bij spooractiviteiten

In 2017 lanceerde de Unie van Aannemers van Spoorwegwerken (UASW) samen met de Federatie van Algemene Bouwaannemers (FABA) en Constructiv de...
nagelen
nagelen
04.01.2019

Nauwkeuriger meten van de blootstelling aan lawaai en trillingen van spijkermachines

Het Canadeze onderzoeksinstituut "Institut de recherche Robert-Sauvé en santé et en sécurité de travail" (IRSST) heeft de resultaten...

Studiedag over lawaai op de werkvloer

17.01.2019 07:01 to 01.02.2019 00:02
Zowel voor het industrieel lawaai als voor de geluidsoverlast in landschapskantoren zijn er nieuwe inzichten die tot betere risicoanalyses en...
campagne
campagne
09.11.2018

Inspectiecampagne bij ondernemingen en openbare besturen die wegmarkeringen aanbrengen

In 2017 heeft de arbeidsinspectie (Toezicht op het Welzijn op het Werk) een inspectiecampagne gehouden bij 39 ondernemingen en openbare besturen die...