• Is deze informatiefiche voor u bestemd?
• Loopt u een risico?
• Welke gezondheidsschade kan blootstelling aan trillingen veroorzaken?
• Hoe beschermt u zich?

Is deze informatiefiche voor u bestemd?

Dit advies is bestemd voor:

• werknemers die een risico lopen op schade aan armen en handen (bloedvaten, zenuwen, botten en pezen van de handen en de pols) omdat ze werken met toestellen die trillingen overdragen via de handen;
• werknemers die een risico lopen op schade aan hun rug omdat ze zitten of staan op trillende machines of voertuigen.

Loopt u een risico?

U loopt het risico op gezondheidsschade door hand-arm trillingen als u tijdens een belangrijk deel van de dag werkt met boormachines, slijpmachines, moeraanzetters, schuurmachines, bikhamers, stampers, kettingzagen, bosmaaiers, heggenscharen, grasmachines, enz.

U loopt het risico op schade door lichaamstrillingen als u tijdens een belangrijk deel van de dag werkt met heftrucks, bulldozers, nivelleer machines, graafmachines, tractors, vrachtwagens, enz. of op triltafels staat.

De grootte van het risico is afhankelijk van:

• de duur dat men effectief aan trillingen is blootgesteld;
• de trillingsoverdracht van de gebruikte toestellen en machines.

Sommige toestellen die men met de hand bedient, zoals bikhamers, stampers en rotsboormachines, veroorzaken zeer veel trillingen. Bij andere toestellen is de trillingsoverdracht lager. Doorgaans veroorzaken oude en niet goed onderhouden toestellen veel meer trillingen dan nieuwe toestellen. Men zal voor elk toestel moeten nagaan hoeveel trillingen het voortbrengt.

Voor lichaamstrillingen bij voertuigen, zoals bij heftrucks en vrachtwagens, zijn vooral de ondergrond waarop men rijdt en de trillingsdempende eigenschappen van de zetel bepalend voor de grootte van de blootstelling. Ook de banden, de vering en de wegligging spelen hierbij een belangrijke rol.

Aangezien de schade afhankelijk is van de hoeveelheid trillingen die u op een werkdag krijgt, zal de effectieve blootstellingsduur een grote rol spelen. Een vuistregel: u kan een risico lopen vanaf een dagelijkse blootstellingsduur van 15 minuten voor hand-arm trillingen afkomstig van hamerende toestellen en 60 minuten voor trillingen afkomstig van draaiende toestellen.

Naast de trillingen zullen ook uw werkomstandigheden een rol spelen in het ontstaan van trillingsziektes. U zal sneller last hebben van gezondheidsproblemen als u bovenop de blootstelling aan trillingen ook zware lasten moet optillen, zware karren moet duwen of trekken of in oncomfortabele en onaangepaste omstandigheden moet werken.

Welke gezondheidsschade kan blootstelling aan trillingen veroorzaken?

De eerste tekenen van schade door hand-arm trillingen zijn:

• tintelingen of ongevoeligheid (doofheid) in de vingers;
• verlies van tast: het niet goed kunnen voelen van kleine voorwerpen;
• krachtverlies in de handen;
• vingers die, als gevolg van een vasculair probleem, plots wit worden en nadien rood met daarbij stekende pijn.

Bij sommige personen treden deze symptomen al op na enkele maanden blootstelling, bij anderen pas na tientallen jaren. De klachten nemen bij een verdere blootstelling toe en zijn meestal onomkeerbaar.

Door dit hand-armvibratiesyndroom:

• moet u regelmatig stoppen met werken;
• kan u niet meer tegen koude en vochtige werkomstandigheden, omdat hierdoor aanvallen worden uitgelokt;
• kan u geen fijn werk meer doen;
• heeft u minder grijpkracht, waardoor u fouten maakt en zo ongevallen kunt veroorzaken;
• moet u ziekteverlof nemen;
• heeft u ook pijn buiten het werk met een verstoorde slaap tot gevolg.

Regelmatige blootstelling aan lichaamstrillingen veroorzaakt schade aan de rug. De rug verslijt veel sneller dan normaal. Daarom hebben werknemers die gedurende verscheidene jaren aan lichaamstrillingen waren blootgesteld, vaker lage rugpijn, rug artrose, lumbago en ischias.

Die gezondheidsproblemen leiden tot het trager uitvoeren van het werk en regelmatige ziekteperiodes. Als de schade aan de rug aanzienlijk is, kan een operatie nodig zijn, wat tot langdurige afwezigheid kan leiden. In het slechtste geval kunt u uw werk niet meer verder zetten.

In België zijn er meer dan 30.000 werknemers bij wie het Fonds voor de Beroepsziekten een beroepsziekte door trillingen heeft vastgesteld en die hiervoor een uitkering krijgen.

Hoe beschermt u zich?

De werkgever is wettelijk verplicht om zijn werknemers tegen schade door trillingen te beschermen. Hiervoor moet hij een beoordeling van de blootstelling opmaken en maatregelen nemen om de blootstelling te verminderen. Als er werknemers zijn waarbij de blootstelling hoger is dan de wettelijke actiewaarde, moet hij die jaarlijks voor medisch onderzoek naar de arbeidsarts sturen.

U kunt uw werkgever bij de preventie van gezondheidsschade wegens trillingen helpen door:

• te vragen of het werk niet kan worden uitgevoerd zonder trillende toestellen;
• te vragen naar aangepaste trillingarme toestellen;
• na te kijken of de toestellen goed onderhouden en zo nodig hersteld zijn;
• de toestellen enkel volgens de gebruiksvoorschriften te gebruiken;
• het werk met trillende toestellen regelmatig met andere taken af te wisselen. Een lange periode van blootstelling aan trillingen is schadelijker dan verschillende korte periodes met daartussen periodes zonder blootstelling;
• te zorgen voor een goede bloedcirculatie door het dragen van voldoende warme kledij en handschoenen en niet te roken;
• te vragen de ondergrond waarop de heftruck rijdt zo effen mogelijk te maken;
• voorzichtig met de heftruck te rijden;
• te vragen voor een trillingsdempende zetel in uw machine en die correct te gebruiken;
• aan uw werkgever te vragen hoe groot uw blootstelling aan trillingen is volgens de risicobeoordeling;
• elk teken van trillingsziekte te melden aan uw werkgever, uw arbeidsarts en uw vakbondsafgevaardigde.