De welzijnsreglementering legt de werkgever de verplichting op de nodige maatregelen te nemen om het welzijn van zijn werknemers te bevorderen. Hij moet de algemene preventiebeginselen toepassen zoals risico’s voorkomen of risico’s bestrijden aan de bron. Dit geldt ook voor de risico’s verbonden aan het gebruik van alcohol en drugs op de werkvloer.

Het invoeren van een preventiebeleid op dit vlak komt de gezondheid en de veiligheid van de werknemers maar ook de veiligheid van derden ten goede: klanten, werknemers van andere bedrijven, gebruikers. Een preventiebeleid kan bovendien gunstig zijn voor het imago van het bedrijf.

Elke werkgever moet nagaan of het risico bestaat dat het gebruik van alcohol of drugs, kort voor of tijdens de werkuren, negatieve gevolgen heeft voor de veiligheid of de gezondheid van de werknemers. Wanneer de risicoanalyse dit aantoont, moet hij de nodige preventiemaatregelen nemen om deze negatieve impact te voorkomen of te beperken.

Voorbeelden van preventiemaatregelen:

• het ter beschikking stellen van informatie over de potentiële risico’s voor de gezondheid en de veiligheid en over de reglementering;
• het opstellen van voorschriften i.v.m. de beschikbaarheid van alcohol op het werk, het meebrengen van alcohol en drugs naar het bedrijf, gebruik tijdens de werkuren;
• het toepassen van een procedure bij incidenten.

Een specifiek kader

Collectieve arbeidsovereenkomst 100 (CAO 100) voorziet in een specifiek kader om problemen in verband met alcohol- en drugsgebruik op de werkvloer te voorkomen. De CAO geldt enkel voor de privésector, maar de openbare sector wordt sterk aangemoedigd om er inspiratie uit te putten. We wijzen erop dat de welzijnswet ook geldt voor de openbare sector: een preventiebeleid inzake alcohol en drugs moet dus eveneens deel uitmaken van het dynamisch risicobeheersingssysteem van de werkgevers van deze sector.

CAO 100 legt de klemtoon op functioneringsproblemen bij de werknemers. Het alcohol- en drugspreventiebeleid van de werkgever moet dus aansluiten op het algemeen personeelsbeleid in het kader waarvan het functioneren van de werknemers wordt opgevolgd, besproken en geëvalueerd.

Minimum

Elke werkgever moet de uitgangspunten en de doelstellingen van zijn preventiebeleid in de onderneming bepalen en deze concretiseren in een « beleids- of een intentieverklaring » Dit is de verplichte eerste stap van elk preventiebeleid op het vlak van alcohol en drugs.

Verder gaan

De werkgever kan die eerste fase concreet vorm geven door regels en procedures vast te stellen en door informatie- en opleidingsactiviteiten op te zetten. Het uitdiepen van het beleid hangt af van de concrete situatie in het bedrijf en van de consensus die bereikt kan worden over het in te voeren beleid.

Dit is de tweede fase van een preventiebeleid inzake alcohol en drugs. Deze is facultatief.

De tweede fase omvat:

• Het opstellen van regels voor alle personeelsleden over:
  • de beschikbaarheid van alcohol op het werk;
  • het meebrengen van alcohol en drugs naar het werk;
  • het gebruik van alcohol en drugs op het werk.
• Het bepalen van procedures wanneer er functioneringsproblemen worden vastgesteld die toe te schrijven zijn aan het eventueel gebruik van alcohol of drugs, of wanneer de regels werden overtreden.
• Het vaststellen van de te volgen regels en procedures wanneer wordt vastgesteld dat een werknemer arbeidsongeschikt is (vervoer, begeleiding en regeling van de kosten).

Inspraak van de sociale partners

De werkgever moet het preventiebeleid inzake alcohol en drugs opnemen in het arbeidsreglement. Over het beleid moet worden overlegd met het comité voor preventie en bescherming op het werk of met de ondernemingsraad.

De brochure « Een preventief alcohol- en drugsbeleid in de onderneming – In overleg werken aan preventie » van de Nationale Arbeidsraad (NAR) geeft praktisch advies voor de concrete uitwerking van een dergelijk beleid (met name door het opzetten van een stuurgroep die doelstellingen voor het beleid moet voorbereiden en aanreiken). Deze brochure is beschikbaar op de website van de NAR, rubriek Brochures.