Musculoskeletale aandoeningen kunnen te maken hebben met het gebruik van bepaalde gereedschappen. Bij de keuze van de gereedschappen moet daarom rekening gehouden worden met meerdere parameters om te vermijden dat ze MSA’s kunnen veroorzaken.

Gewicht

Om MSA te voorkomen, moet het gewicht van het gereedschap zoveel mogelijk beperkt worden en het gereedschap zo vervaardigd zijn dat het met één hand kan gebruikt worden.

• 1kg: voor repetitieve taken mag het gewicht van het gereedschap niet groter zijn dan 1kg.
• Rol van het gewicht: voor bepaalde elektrische gereedschappen, zorgt het gewicht ervoor dat het toestel makkelijker te hanteren is (b.v. slijpschijven).
• Steun: om het gewicht van het gereedschap te beperken, moet men voorzien in een systeem van ondersteuning, ophanging of tegengewicht voor het gereedschap.
• Uitbalancering: het zwaartepunt moet zich bevinden in het verlengde van de as van de pols en moet zorgen voor een gevoel van gebruiksgemak
• Vermindering van de kracht: het gebruik van elektrisch of pneumatisch gereedschap bij repetitieve taken laat toe om de uitgeoefende kracht te beperken.

Handvatten en knoppen

De gebruiker moet het gereedschap kunnen vastgrijpen, vasthouden en gebruiken met een rechte pols (in neutrale positie). Het ontwerp is dus bijzonder belangrijk.

• Vorm van het handvat: bij voorkeur een ovalen of cilindrische vorm.

Een cilindrisch gevormd handvat (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

• Diameter: tussen 30 en 45 mm voor grepen waar kracht voor nodig is, en een diameter van 5 tot 12 mm voor precisietaken.
• Contact met handpalm/vingers: een zo groot mogelijk deel van de handgreep moet in contact komen met de handpalm en de vingers, zonder dat er verhoogde druk ontstaat.
• Volle hand: het handvat moet toelaten dat het voorwerp met de volle hand kan worden gegrepen en met alle vingers. Een antisliplaag (b.v. gegroefd rubber) zal leiden tot een nog betere grip.
• Lengte: meer dan 100mm (idealiter tussen 150 en 200mm) om het risico op overmatige compressie ter hoogte van de holte van de handpalm te verkleinen.

 
Lengte van de handvatten (Copyright Prevent/ FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Opening tussen de handgrepen: Een onderlinge afstand van 50 à 65 mm tussen de twee handgrepen wordt aanbevolen (b.v. bij een tang). Zo wordt voorkomen dat de strekspieren van de vingers een te grote inspanning moeten leveren.

Opening tussen de handgrepen (Copyright Prevent/ FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Snoeischaar met instelbare afstand, in functie van de afmetingen van de hand (Copyright Prevent/ FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Spanhendels

Het is aangewezen om te kiezen voor toestellen met een ontspanningshendel (door de hand bediend), eerder dan voor toestellen uitgerust met een ontspanningsknop (bediend met de vingers). Een handgreep laat toe om meer kracht te zetten op een groter oppervlak, wat leidt tot minder spiermoeheid.
De spanhendel moet kunnen worden bediend met twee of drie vingers, en heeft een minimale lengte van 50 mm.

Ontspanningshendel (Copyright Prevent/ FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Een handgreep met een minimale lengte van 50mm (Copyright Prevent/ FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Machines die trillingen veroorzaken

Sommige gereedschappen produceren heel veel trillingen en zijn bovendien moeilijk te hanteren. In dat geval is het beter om het gereedschap te vervangen door een ander of om het werk te mechaniseren/automatiseren.

Machines die trillingen veroorzaken moeten uitgerust zijn met een geïntegreerd schokdempend systeem dat geregistreerd werd door de fabrikant. Het aanbrengen van een elastische laag op het handvat is niet echt nuttig, behalve dan voor het verhogen van het comfort. Dit mag echter de diameter van het handvat niet verbreden want dat bemoeilijkt de manipulatie van het toestel. Bovendien kan het aanbrengen van een laag uit onaangepast elastisch materiaal de trillingen binnen bepaalde frequenties verhogen en zo de blootstelling aan trillingen verhogen.

Een onaangepaste elastische laag kan ook een hogere spiercontractie vereisen om het werkstuk of gereedschap vast te houden en te bewegen en zo de impact van de trillingen verergeren.

Dit kan worden opgelost door het werkstuk te ondersteunen (bv. tijdens het  gebruik van een slijpschijf op een sokkel) of door het gereedschap te ondersteunen (bv. een zware boormachine) met een steun of een grijparm.

Kenmerken van het voertuig

Keuze van het voertuig
Bij de aankoop moet men rekening houden met de trillingswaarden van het voertuig (informatie beschikbaar bij de verkoper). Daarnaast zijn ook volgende criteria van belang:

• de afmetingen van de cabine stemmen overeen met de lichaamslengte van de bestuurder;
• de afstand tussen het dak van de cabine en het zitvlak van de stoel is voldoende groot; de bestuurder mag niet tegen het plafond stoten (figuur hieronder toont een fout voorbeeld);
• een goed zicht vanuit de bestuurdersstoel (dit vermijdt dat men het lichaam moet draaien om goed te kunnen zien);
• de hendels en bedieningsknoppen zijn goed bereikbaar;
• de waarschuwingslichtjes en schermpjes zijn duidelijk zichtbaar;
• de mechanische 'lage-frequentie'-ophanging van de cabine moet afdoende zijn (vermijd elastomeren, deze zijn over het algemeen weinig performant).

Onvoldoende afstand tussen het hoofd van de persoon en het plafond van de cabine (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Keuze van de stoel
Bestuurderszetels met pneumatische of mechanische ophanging (zie foto – stoel met pneumatische ophanging en foto – stoel met mechanische ophanging) verminderen de trillingen. De ophanging en de zetel moeten aangepast zijn aan het voertuig anders kunnen ze de trillingen vergroten. Bijkomende aandachtspunten:

• voldoende ruimte onder het stuur (een vuistlengte tussen stuur en dijbenen);
• een voldoende ruim zitvlak om op de stoel te kunnen bewegen;
• een antislipbekleding om wegglijden te voorkomen;
• de hoogte van de rugleuning in functie van de taak (bv. niet te hoog als men zich vaak moet omdraaien);
• de vulling (schuim) van de rugleuning moet zacht genoeg zijn om trillingen te absorberen;
• de in de hoogte verstelbare en inklapbare armsteunen vormen geen belemmering voor de toegang tot de bestuurderspost;
• het instellen van de zetel is eenvoudig en de bedieningsknoppen zijn bereikbaar (hellingshoek van de rugleuning, lendensteun, positie naar voren/naar achteren van de stoel, hoogte van de stoel, in functie van het lichaamsgewicht voor mechanische stoelen).

Stoel met pneumatische ophanging (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Stoel met mechanische ophanging (Copyright Prevent/FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)

Het gereedschap moet gekozen worden in functie van de aard van de werkomgeving, de taken die moeten uitgevoerd worden en de gebruiker. Zo kan men bijvoorbeeld gereedschap kiezen dat zonder problemen met de linker of rechterhand kan worden gebruikt.

Versleten gereedschap is vaak moeilijker te gebruiken en vergt een grotere krachtinspanning. Daarom is het belangrijk om gereedschap regelmatig te onderhouden. Defecte of versleten toestellen moeten tijdig vervangen worden (b.v. het slijpen van de ketting van een kettingzaag vermindert de blootstelling aan trillingen tijdens het gebruik en beperkt de krachtinspanningen om het gereedschap vast te houden).

Het voertuig moet regelmatig worden onderhouden:

• smeer onderdelen zoals de zetel, de ophanging van de bestuurderscabine en het chassis;
• vervang versleten zetels (de levensduur van een zetel is meestal korter dan die van het voertuig zelf).