Het is een steeds toenemende bekommernis van het Europees beleid, maar ook in België, om oudere werknemers aan het werk houden. Dat probleem moet men op diverse manieren aanpakken door acties op verschillende niveaus te voeren:
- door beleid op Europees vlak;
- door beleid op nationaal vlak;
- in de ondernemingen;
- met de werknemers zelf.
Als men wil voorkomen dat werknemers het werk vroegtijdig verlaten en zo tekorten in bepaalde sectoren of bepaalde beroepen kunnen teweegbrengen, moet men de arbeidsomstandigheden aanpassen om zo ervoor te zorgen dat de fysieke en mentale gezondheidstoestand van de werknemer op peil blijft.
Ondernemingen en werknemers zijn zich niet altijd bewust van de manoeuvreerruimte waarover zij beschikken om de uitdaging aan te gaan. De stereotypes blijven eveneens voortbestaan. Hoe kan men op ondernemingsvlak een beleid voeren zodat oudere werknemers actief op de arbeidsmarkt kunnen blijven en in de beste omstandigheden?
Om vroegtijdig vertrek tegen te gaan moet men de redenen en de impact van de arbeidsomstandigheden en van stress voor dat vertrek inschatten. De preventie moet bij de werknemers van alle leeftijden aanvangen om hen voor professionele risico's te behoeden.
Het is ook belangrijk om de terugkeer naar het werk te vergemakkelijken van werknemers die langdurig wegens ziekte of ongeval afwezig waren, ongeacht of die afwezigheid al dan niet verband hield met hun werk. Meer informatie hierover is beschikbaar in het thema Terug aan het werk.
Werkbaarheid
Wat betekent voor de werknemer "oud worden" in de gegeven arbeidssituatie? "Werkbaarheid" kan men omschrijven als het evenwicht tussen de karakteristieken eigen aan de werknemer (zijn gezondheidstoestand, doeltreffendheid, blijfintentie, kennis en capaciteiten, …) en de eisen van zijn werkomgeving (mentale en fysieke belasting, veiligheid, functie-eisen) waaraan hij het hoofd moet bieden.
Meer informatie over de vragenlijst om de werkbaarheid te meten is beschikbaar in de module Tools > De VOW / QFT: Meetinstrument voor de werkbaarheid.
Ervaringsfonds
Het Ervaringsfonds is een ondersteunende beleidsmaatregel om oudere werknemers op de arbeidsmarkt te houden. Het werd opgericht om ondernemingen ertoe aan te zetten acties te ondernemen om de arbeidsvoorwaarden en de arbeidsorganisatie te verbeteren voor hun werknemers van 45 jaar of ouder.
Meer informatie hierover:
- voor het Vlaams gewest werd op 31 december 2015 de Ervaringsfondsmaatregel stopgezet; meer info op de website “Werk.be” van de Vlaamse Overheid, in de rubriek Online diensten > Ervaringsfonds;
- voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest, op de website ‘Brussel Economie en Werkgelegenheid’ van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel, in de rubriek Steun & subsidies > Subsidies voor ondernemers > Ervaringsfonds;
- voor het Waals gewest op de website van FOREM, de Waalse overheidsdienst voor tewerkstelling en opleiding in het FransEntreprises > Aides financières > Aides à la formation > Fonds de l'Expérience professionnelle.
Overgangspremie
Sinds 1 mei 2010 kunnen werknemers ouder dan 50 jaar een tijdelijke premie aanvragen om hun loonverlies te compenseren als zij vrijwillig van zware naar lichte arbeid overstappen. De voorwaarde is dat de werknemer gedurende ten minste vijf jaar zware arbeid heeft verricht.
Meer informatie hierover is beschikbaar op de website van de Rijksdienst voor arbeidsvoorziening (RVA) die de premie aan de werknemer uitbetaalt, in de rubriek Documentatie > Infobladen > Infobladen Werknemers > T121: Heeft u recht op de overstappremie bij overstap naar lichter werk?.
Werkgelegenheidsplan (CAO 104)
Sinds 1 januari 2013 moeten ondernemingen met meer dan 20 werknemers een werkgelegenheidsplan opstellen voor werknemers van 45 jaar en ouder. Dat werd bepaald in de collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) nr. 104 die algemeen bindend werd verklaard. In dat plan stelt de werkgever de maatregelen vast om het aantal werknemers ouder dan 45 jaar in zijn onderneming te behouden of te verhogen.
Meer informatie over de werkgelegenheidsmaatregelen voor oudere werknemers, alsook de reglementaire teksten, is beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema's > Werkgelegenheid > Werkgelegenheidsmaatregelen > Werkgelegenheidsplannen voor oudere werknemers.
