Combinatie van privé- en beroepsleven

Een ander belangrijk punt op het vlak van telewerk is het evenwicht tussen het privé- en het beroepsleven. Als de werknemers om steeds meer telewerk vragen, dan is dit in de eerste plaats om hun privéleven zelfstandiger en flexibeler te kunnen organiseren: door het vermijden van verplaatsingen tussen woon– en werkplaats kunnen ze tijd winnen, maar zijn de uurroosters ook flexibeler, waardoor privé-activiteiten beter kunnen worden georganiseerd. Zo kan men bijvoorbeeld:

  • aan het werk blijven ondanks gezondheidsproblemen die de werknemer bijvoorbeeld beletten zich makkelijk te verplaatsen of waarvoor dagelijks zorgen nodig zijn die moeilijk kunnen worden toegediend in de onderneming;
  • zorgen voor de kinderen ‘s morgens, hen naar school brengen en daar afhalen, waardoor vaak vermeden wordt dat de kinderen vele uren in de kinderopvang of op school moeten doorbrengen;
  • op bepaalde momenten van de dag zorgen voor andere personen of er eenvoudigweg zijn voor iemand die meer aandacht nodig heeft: bejaarde ouders, gezinsleden die bepaalde zorgen nodig hebben …
  • sport beoefenen of deelnemen aan eender welke culturele activiteit, hetzij vroeg in de ochtend, over de middag of zodra de telewerkdag ten einde loopt;

Deze flexibiliteit op vlak van telewerk kan mettertijd echter tot gevolg hebben dat het beroepsleven een deel gaat uitmaken van het privéleven, wat kan leiden tot:

  • vooral psychosociale problemen (PSR: stress, minder duidelijke scheiding/pauze met het werk, problemen die te maken hebben met het werk, zijn altijd aanwezig en worden belangrijker dan eventuele privéproblemen);
  • fysieke problemen (MSA); deze kunnen sneller opduiken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de smartphone om op elk moment van de dag mails te beantwoorden of de PC ’s avonds in de sofa gebruiken. Dit zijn geen goede en correcte houdingen om te werken, vooral als deze werkperiodes steeds langer en frequenter worden;
  • problemen die te maken hebben met de uurroosters: studies tonen aan dat de arbeidstijd van de telewerker en/of zijn werk zal toenemen (minder korte pauzes, bijvoorbeeld).

Het onderzoek van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg van 2019 over de impact van de nieuwe arbeidsvormen op het welzijn (2019 - Studie van de impact van de nieuwe arbeidsvormen op het welzijn) is tot de volgende conclusies gekomen die wijzen op wat sommige de “paradox van het telewerk” noemen:

  • voor de relaties tussen de nieuwe arbeidsvormen en de arbeidskwaliteit: thuiswerk en andere vormen van flexibiliteit in termen van werkplek worden niet in grote mate geassocieerd met een betere kwaliteit van de werktijden;
  • voor de relaties tussen de nieuwe arbeidsvormen en het welzijn en de gezondheid op het werk:
    • Flexibele werktijden en welzijn op het werk lijken dikwijls tegengesteld.
    • Verschillende nieuwe vormen van arbeidsorganisatie hangen samen met een grotere tevredenheid met de arbeidsomstandigheden, maar blijken daarnaast ook samen te gaan met hoge stressniveaus en een grotere kans op werk-privé-interferentie.

De enquête van de FOD Mobiliteit en Vervoer en het Vias institute van oktober 2020 (telewerken.be) toont deze paradox ook aan tussen een grotere flexibiliteit in de organisatie van het privéleven en de moeilijkheid om dit gescheiden te houden van het beroepsleven: voor iets meer dan een derde (38.7%) van de telewerkers is de scheiding tussen werk en privé niet zo’n evidente zaak. Nochtans geeft 3 op 4 telewerkers aan dat zij door het telewerk een aantal privézaken beter kunnen organiseren.

De problemen van PSR en MSA worden besproken in de rubrieken Thema’s > Telewerk > Fysieke aandoeningen (MSA, beeldschermwerk) en Thema’s > Telewerk > Psychosociale risico’s (PSR).

Dit (on)evenwicht tussen het privéleven en het beroepsleven moet transversaal gezien worden, want het zal een impact hebben op alle problemen die te maken hebben met telewerk: MSA en PSR zoals reeds toegelicht, maar ook op het aantal dagen telewerk per week, het management, de inrichting van de werkplek en de omgeving thuis, de werkuren, de onkosten en kostprijs voor het gezin (kinderopvang, tweede wagen, ….), het isolement van de werknemer, het cybergeweld, de cyberintimidatie, het cyberpesten, het verbaal of psychisch geweld binnen het gezin, …).

Zoals de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) stelt in haar gids “Telewerk tijdens en na de Covid-19-pandemie” verergert de onduidelijke grens tussen het beroepsleven en het privéleven de moeilijkheden met betrekking tot het beheer van deze situatie, meer bepaald het feit dat men niet kan stoppen met werken om zich te ontspannen, vooral in het geval van de werknemers die familiale verplichtingen hebben, zoals ouders met leerplichtige kinderen die thuis zijn.

Deze gids raadt het volgende aan om het privéleven en het beroepsleven beter op elkaar af te stemmen:

  • De grens tussen werk en privéleven makkelijker vastleggen door duidelijke doelstellingen te bepalen voor de telewerkers, waarbij hen de gewenste flexibiliteit wordt geboden om hun uurrooster aan te passen aan hun individuele behoeften.
  • Ervoor zorgen dat de werknemers weten dat ze zich op bepaalde tijdstippen mogen afmelden om zich te ontspannen en tijd te maken voor hun privéleven, zonder dat ze moeten vrezen voor negatieve gevolgen voor hun loopbaan.
  • Een transparante communicatie en samenwerking aanmoedigen tussen de werknemers en de kaderleden wat de werkuren en de beschikbaarheid betreft en het bepalen van grenzen binnen de teams.
  • Bijzondere aandacht schenken aan de werknemers met jonge kinderen of andere familiale verantwoordelijkheden die het vaak moeilijk hebben om hun werk uit te voeren en tegemoet te komen aan de verwachtingen van hun werkgever. Hiertoe kan de werkgever doelgerichte maatregelen nemen, zoals de speciale regelingen voor ouderschapsverlof die zijn ingevoerd in meerdere landen, dankzij de sociale dialoog en het overleg tussen werkgevers en werknemers, zowel voltijds als deeltijds.

Een andere belangrijke dimensie die in aanmerking moet worden genomen, is diegene van het geslacht en de verdeling van het werk en de huishoudelijke taken tussen mannen en vrouwen. Zoals de gids van de IAO stelt:

  • Een belangrijk aspect moet benadrukt worden: het voltijds permanent telewerk dat werd opgelegd omwille van de lockdown en de social distancing, mag geen reden zijn voor een grote terugval in de vooruitgang die werd geboekt inzake de gelijkheid van de geslachten en mag evenmin de inspanningen inzake diversiteit en inclusie in de ondernemingen belemmeren.
  • De werkgevers zouden het beleid en de maatregelen ten voordele van het gezin moeten blijven aanmoedigen, meer bepaald door mannen te vragen de huishoudelijke taken en de onbetaalde arbeid gelijk te verdelen. Hiertoe kunnen de werkgevers creatieve maatregelen nemen die gericht zijn op de mannelijke werknemers: voorbeelden van goede praktijken die worden gegeven door de mannelijke kaderleden, campagnes via sociale netwerken; publicatie van foto’s of video’s op de blog van de onderneming, enz. De gelijke kansen tussen mannen en vrouwen inzake telewerk moeten ingevoerd worden en er moeten hen haalbare opties worden voorgesteld om hun werk en gezinsleven te combineren.

Deconnectie

Het recht op deconnectie is een debat dat momenteel sterk wordt gevoerd in onze maatschappij.  

In België moet dit recht besproken worden tijdens sociaal overleg in de ondernemingen. De wet van 26 maart 2018 betreffende de versterking van de economische groei en de sociale cohesie regelt in afdeling 2 dit Overleg over deconnectie en gebruik van digitale communicatiemiddelen”. Artikel 16 luidt als volgt:

Met het oog op het verzekeren van het respect voor de rusttijden, jaarlijkse vakantie en andere verloven van de werknemers en het vrijwaren van de balans tussen werk en privéleven, organiseert de werkgever in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk als bedoeld in artikel I.1-3, 14° van de codex over het welzijn op het werk, op regelmatige tijdstippen, en telkens wanneer de werknemersvertegenwoordigers in het Comité erom verzoeken, een overleg over deconnectie van het werk en het gebruik van digitale communicatiemiddelen. Het Comité kan op basis van dit overleg aan de werkgever voorstellen formuleren en adviezen uitbrengen.

In de praktijk is het onmogelijk alle ondernemingen en werknemers een vast uurrooster op te leggen waarin alle connecties met het informaticasysteem van de onderneming (e-mail, intranet, webinar…) afgesloten zou worden. Hoewel een dergelijke deconnectie voor sommige werknemers beter zou zijn voor hun gezondheid, zou dit voor anderen net tot meer stress en gezondheidsproblemen leiden. Net zoals voor het telewerk in zijn geheel zal de deconnectie ook hier afhangen van de activiteitsector van de onderneming en bijgevolg van de activiteit/het werk van de telewerker; persoonlijke en/of privéfactoren moeten echter ook in aanmerking worden genomen om de mogelijke impact van deze deconnectie te beoordelen: wanneer men voor een telewerker de flexibiliteit beperkt qua tijd om het werk te hervatten zodra de kinderen in bed liggen, zou dit hem meer slecht dan goed kunnen doen.

Daarom is binnen elke onderneming overleg noodzakelijk en belangrijk om te bepalen of deze deconnectie al dan niet mogelijk, al dan niet wenselijk is en zo ja, om deze zo goed mogelijk te organiseren.

Europese wetgeving betreffende de combinatie van privéleven en beroepsleven en mogelijke evolutie

In het rapport van 2020 “Telework and ICT-based mobile work: Flexible working in the digital age” (Telewerken en op ICT gebaseerde mobiele werkzaamheden: flexibel werken in het digitale tijdperk) van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound) staat het volgende te lezen:

  • Het Europese kaderakkoord van 2002 over het telewerk is de belangrijkste Europese tekst. Dit akkoord lag aan de basis van de CAO 85 (zie de rubriek Thema’s > Telewerk > Definitie en wetgeving).
  • De Europese richtlijn 2003/88/EG van 4 november 2003 betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de arbeidstijd, die ten dele is overgenomen in titel 1 van boek X van de codex over het welzijn op het werk, kan ook relevant zijn, meer bepaald:
    • door het bepalen van de arbeidstijd, rusttijd, passende rusttijd, …
    • door de minimumrust vast te leggen in periodes van 11 opeenvolgende uren per periode van 24u. en door wekelijkse rustperiodes vast te leggen,
    • door de maximale wekelijkse arbeidstijd te bepalen: de gemiddelde arbeidstijd in elk tijdvak van zeven dagen, inclusief overwerk, bedraagt niet meer dan achtenveertig uur,
    • wat het werkpatroon betreft: De lidstaten treffen de nodige maatregelen opdat werkgevers die voornemens zijn de werkzaamheden volgens een bepaald rooster in te delen, vooral wat de pauzes tijdens de arbeidstijd betreft, rekening houden met het algemene beginsel van de aanpassing van de arbeid aan de mens, met name teneinde monotone en tempogebonden arbeid, afhankelijk van het soort werk en de veiligheids- en gezondheidseisen, te verlichten,
  • Richtlijn (EU) 2019/1158 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voor ouders en mantelzorgers en tot intrekking van de richtlijn 2010/18/EU van de Raad:
    • bepaalt de begrippen “vaderschapsverlof”, “ouderschapsverlof”, “zorgverlof”, “mantelzorger”, “familielid”, “flexibele werkregelingen”,
    • bepaalt dit laatste begrip “flexibele werkregelingen” als ”de mogelijkheid voor om hun werkpatronen aan te passen, onder meer door middel van telewerkregelingen, flexibele werkschema's of verminderde werkuren”,
    • stelt het recht de werknemers voor om te kunnen verzoeken om flexibele werkregelingen voor zorgdoeleinden,
  • Richtlijn (EU) 2019/1152 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden in de Europese Unie:
    • beoogt de arbeidsvoorwaarden te verbeteren door meer transparante en beter voorspelbare werkgelegenheid te bevorderen en tegelijkertijd te zorgen voor aanpassingsvermogen op de arbeidsmarkt,
    • vraagt dat de werkgevers worden verplicht hun werknemers informatie te bieden over de belangrijkste aspecten van de arbeidsverhouding; enkele van deze belangrijkste aspecten zijn de plaats van het werk, de arbeidsduur (naargelang het feit of het werkpatroon al dan niet voorspelbaar is), het recht op opleiding, het loon, …
    • bevat ook de aspecten inzake minimale voorspelbaarheid van het werk of het recht van de werknemer om een overgang naar een andere vorm van werk te vragen …

De rubriek Thema’s > Telewerk > Aanbevelingen voor de telewerker bevat enkele aanbevelingen die ook betrekking hebben op de combinatie van privéleven en beroepsleven: afgescheiden werkruimte, planning van de werkdag, meer bepaald met rustpauzes, …

Telewerk - Sensibiliseringsmateriaal

Sensibiliseringsfilmpje “Werk thuis als je kan” (FOD Werkgelegenheid – België - 2020)

De Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) sensibiliseert via dit filmpje over een goede organisatie van het telewerk. Het is belangrijk om de telewerkplek op een gezonde en comfortabele manier te organiseren.

Het sensibiliseringsfilmpje over veilig aan het werk thuis staat op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: Werk thuis als je kan.

Webinar-video: Telewerk, hoe musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s voorkomen? (FOD Werkgelegenheid – België –2020)

Deze webinar wil:

  • het wetgevend kader schetsen, waaronder de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 van 26 januari 2021 over het aanbevolen of verplicht telewerk als gevolg van de COVID-19-crisis;
  • instrumenten en goede praktijken aanreiken om de arbeidsomstandigheden van telewerkers te verbeteren, musculoskeletale aandoeningen en psychosociale klachten te voorkomen of te verminderen.

De webinar-video staat op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: WEBINAR: Telewerk, hoe musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s voorkomen?

Algemene video die de preventie van musculoskeletale aandoeningen toelicht (FOD Werkgelegenheid – België - 2017)

In deze film wordt uitgelegd hoe deze aandoeningen ontstaan en wat we kunnen doen om ze te voorkomen. Deze aandoeningen komen steeds vaker voor. Ze treffen een grote groep Belgische werknemers, zowel mannen als vrouwen, jongeren als ouderen. Ze komen voor in alle beroepen en sectoren. Hoewel deze aandoeningen niet levensbedreigend zijn, hebben ze een grote impact op het werk en het privéleven. Preventie is daarom belangrijk!

Bekijk de film op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: Preventie van musculoskeletale aandoeningen.

Algemene video die de preventie van psychosociale risico’s toelicht (FOD Werkgelegenheid – België - 2018)

Elk bedrijf of elke organisatie moet voor zijn werknemers een preventiebeleid rond psychosociale risico’s ontwikkelen. Deze film toont op basis van interviews met experts wat psychosociale risico’s zijn en hoe men ze kan voorkomen.

Meer informatie daarover in de module Psychosociale risico's - Sensibiliseringsmateriaal: Film over psychosociale risico’s op het werk.

E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (FOD Werkgelegenheid – België - 2019)

Door middel van animaties, afbeeldingen, video's, ... kan men met deze gebruiksvriendelijke tool de wetgeving inzake welzijn op het werk en de belangrijkste principes daarvan op een eenvoudige manier begrijpen om de bewustwording te vergroten en beroepsrisico's in elk bedrijf te voorkomen.

Deze e-learning is beschikbaar in de rubriek Tools > E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (gezondheid, veiligheid, PSR, MSA…) (e-campus – België).

Napo is … aan het telewerken om de pandemie te stoppen (Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk – Spanje - 2020)

Vanwege de maatregelen om het coronavirus in bedwang te houden, moeten veel mensen vanuit thuis werken. Dat is misschien niet altijd even goed als werken op kantoor. Er zijn veel nieuwe factoren waarmee rekening moet worden gehouden, zoals de werkplek, het alleen werken, gezin en kinderen om je heen, allerlei onderbrekingen en het vinden van een nieuwe werkroutine.

In dit animatiefilmpje wil ‘Napo’ ervoor zorgen dat iedereen productief en zo veilig en gezond mogelijk thuis kan werken. Met de steun van de baas en collega ‘Napette’ geeft Napo een goed advies: “Stop de pandemie, werk thuis ... en werk veilig!”

Bekijk de film op de Napo-website: Napo is … aan het telewerken om de pandemie te stoppen.

Telewerk - Tools

Een paar tips om efficiënt te telewerken, met aandacht voor uw welzijn (FOD Werkgelegenheid – België - 2020)

Dagelijks telewerken in plaats van af en toe 1 of 2 dagen per week te telewerken, zoals de huidige situatie vereist, vraagt een aanpassing van uzelf en een aanpassing van de werkomgeving. Hier zijn een aantal tips die u verder kunnen helpen.

Deze tips zijn beschikbaar in de rubriek Thema’s > Telewerk > Aanbevelingen voor de telewerker.

Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel (FOD Werkgelegenheid – België - 2012)

In het merendeel van de dienstverlenende sectoren zijn de werknemers blootgesteld aan het risico op musculoskeletale aandoeningen. Daarom werd er een reeks van praktische brochures opgesteld voor de preventie van dergelijke aandoeningen. De brochure voor het administratief personeel kadert in deze reeks. De brochure geeft een antwoord op drie vragen:

  • Wat is een musculoskeletale aandoening?
  • Wat zijn de risico’s voor MSA?
  • Hoe kan men MSA voorkomen?

Deze publicatie is toegankelijk en kan vrij worden gedownload op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid), in de rubriek Publicaties > Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel.

Actiemiddelen voor de werknemers (PSR) (FOD Werkgelegenheid – België - 2020)

Naast de preventie die tot doel heeft de druk en de risicofactoren te beperken, moeten er procedures worden ingevoerd om zich te ontfermen over personen die zich slecht in hun vel voelen. Sommige interne of externe actoren moeten hierbij een rol spelen.

Dit wordt toegelicht in de rubriek Thema’s > Psychosociale risico's (PSR) > Actiemiddelen voor de werknemers.

Brochures van de reeks SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid – België - 2021)

De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld als hulpmiddel voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier interventieniveaus: Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise.

Alle publicaties van de SOBANE-strategie zijn beschikbaar in moduleerbare versie in de rubriek Tools > Risicoanalyse - Tools.

Deze publicaties zijn vrij toegankelijk en kunnen ook worden gedownload op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de rubriek Publicaties > Strategie Sobane.

De publicaties die betrekking hebben op het telewerk, zijn:

De gids “Telethuiswerk” biedt uw onderneming de mogelijkheid participatieve vergaderingen te organiseren om oplossingen over problemen betreffende kantoorwerk te vinden, rekening houdend met het telewerk. Deze publicatie bevat een checklist die de telewerker de mogelijkheid biedt na te denken over zijn arbeidsvoorwaarden, na te gaan wat er door hemzelf aangepast kan worden en de resterende problemen te identificeren. Voor deze problemen kan hij om een overleg vragen met zijn onderneming (verantwoordelijke, preventieadviseur, …).

E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (FOD Werkgelegenheid – België - 2019)

Door middel van animaties, afbeeldingen, video's, ... kan men met deze gebruiksvriendelijke tool de wetgeving inzake welzijn op het werk en de belangrijkste principes daarvan op een eenvoudige manier begrijpen om de bewustwording te vergroten en beroepsrisico's in elk bedrijf te voorkomen.

Deze e-learning is beschikbaar in de rubriek Tools > E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (gezondheid, veiligheid, PSR, MSA…) (e-campus – België).

Website telewerken.be (FOD Mobiliteit en Vervoer en VIAS – België - 2021)

Ben je geïnteresseerd in telewerken? Op het internet is zoveel informatie te vinden dat men soms door de bomen het bos niet meer ziet. Maar wat is nu juist nuttige informatie om een telewerkbeleid uit te stippelen? Deze toolbox helpt u op weg. Vias institute en de FOD Mobiliteit en Vervoer geven zoveel mogelijk antwoorden op uw vragen. Daarnaast biedt de website een aantal praktische hulpmiddelen.

Informatie en tools over telewerken zijn beschikbaar op de website telewerken.be:

Praktische gids over telewerken tijdens de COVID-19 pandemie en daarna (IAO – Zwitserland - 2020)

Deze gids bevat in de bijlagen ervan een checklist die verscheidene krachtlijnen omvat:

  • arbeidsduur en -organisatie;
  • beheer van de prestatie;
  • digitalisering;
  • communicatie;
  • veiligheid en gezondheid op het werk;
  • juridische en contractuele impact;
  • opleiding;
  • combinatie werk/gezinsleven;
  • vertrouwen en bedrijfscultuur;
  • genderkwesties.

Deze gids is beschikbaar op de website van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO):

Telewerk - Publicaties

Brochures van de reeks SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid – België - 2021)

De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld als hulpmiddel voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier interventieniveaus: Screening (Opsporing), OBservatie, ANalyse, Expertise.

Alle publicaties van de SOBANE-strategie zijn beschikbaar in moduleerbare versie in de rubriek Tools > Risicoanalyse - Tools.

Deze publicaties zijn vrij toegankelijk en kunnen ook worden gedownload op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid), in de rubriek Publicaties > Strategie Sobane.

De publicaties die betrekking hebben op het telewerk, zijn:

Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel (FOD Werkgelegenheid – België - 2012)

In het merendeel van de dienstverlenende sectoren zijn de werknemers blootgesteld aan het risico op musculoskeletale aandoeningen. Daarom werd er een reeks van praktische brochures opgesteld voor de preventie van dergelijke aandoeningen. De brochure voor het administratief personeel kadert in deze reeks. De brochure geeft een antwoord op drie vragen:

  • Wat is een musculoskeletale aandoening?
  • Wat zijn de risico’s voor MSA?
  • Hoe kan men MSA voorkomen?

Deze publicatie is toegankelijk en kan vrij worden gedownload op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de rubriek Publicaties: Preventie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) voor administratief personeel.

Studie van de impact van de nieuwe arbeidsvormen op het welzijn (FOD Werkgelegenheid – België - 2019)

De doelstelling van dit onderzoeksproject is het bestuderen van de impact van de nieuwe vormen van tewerkstelling en arbeid op het welzijn op het werk (gezondheid, veiligheid) en in het bijzonder op het verschijnen van muscoloskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s.

Meer info daarover, alsook het onderzoeksrapport en de samenvatting ervan, zijn beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, in de module Onderzoeksprojecten > 2019 - Studie van de impact van de nieuwe arbeidsvormen op het welzijn.

Praktische gids over telewerken tijdens de COVID-19 pandemie en daarna (IAO – Zwitserland - 2020)

Deze gids biedt praktische en haalbare aanbevelingen voor doeltreffend telewerken die van toepassing zijn op een breed scala van actoren, ter ondersteuning van beleidsmakers bij de actualisering van bestaand beleid en om particuliere bedrijven en organisaties in de publieke sector een flexibel kader te bieden voor de ontwikkeling of actualisering van hun eigen telewerkbeleid en -praktijken.

Deze gids is beschikbaar op de website van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO):

Telewerk en op ICT-gebaseerde mobiele werkzaamheden: flexibel werken in het digitale tijdperk (Eurofound – Luxemburg - 2020)

In dit rapport worden de arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden van werknemers met TICTM-regelingen (‘telework and ICT-based mobile work’ – TICTM) geanalyseerd. De nadruk ligt hierbij op hoe de werkomgeving en de organisatie van het werk in verband met TICTM invloed hebben op het evenwicht tussen werk en privéleven, de gezondheid, prestaties en vooruitzichten van werknemers.

Deze publicatie en de samenvatting ervan in 22 talen, waaronder het Nederlands, zijn toegankelijk en kunnen vrij worden gedownload op de website van de Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden (Eurofound): Telework and ICT-based mobile work: Flexible working in the digital age, New forms of employment series.

Telewerk in tijden van COVID-19: uitdagingen & aanbevelingen (Prof. Tim Vantilborgh (VUB), Eva De Winter (VOCAP), Prof. Donatienne Desmette (UCL), Prof. Jonas Lang (UGent), Prof. Florence Stinglhamber (UCL), Prof. Anja Van den Broeck (KULeuven), Prof. Marijke Verbruggen (KULeuven) – België - 2020)

Eind oktober 2020 werd telewerk opnieuw de norm in België om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan. Deze maatregel heeft echter vergaande gevolgen voor zowel werkgevers als werknemers en kan een impact hebben op individuen, organisaties, en de gehele maatschappij. Om deze maatregel succesvol te maken is het belangrijk om verder te kijken dan de gevolgen voor de economie en de gezondheid van de bevolking. Inzichten uit de arbeids- en organisatiepsychologie helpen om de uitdagingen die gepaard gaan met telewerk te begrijpen en om “evidence-based” management praktijken te implementeren.

Deze publicatie is toegankelijk en kan vrij worden gedownload:

Télétravail à domicile (CARSAT Nord Picardie – Frankrijk - 2012)

Deze gids geeft stof tot nadenken voor werkgevers en werknemers die telethuiswerk willen invoeren en een evaluatie van de daaraan verbonden risico's wensen uit te voeren.

De gids van CARSAT Nord Picardie is beschikbaar op de website van de ‘Service de Santé au Travail de Valence’, in de rubriek Pratique > Documentation: Télétravail à domicile (PDF, 3,46 MB).

Dossier “Covid-19 et prévention en entreprise - Du télétravail imposé en situation exceptionnelle à un télétravail qui se prolonge” (INRS – Frankrijk - 2021)

In het licht van de pandemie zijn veel bedrijven op telewerk overgeschakeld om hun activiteiten verder te zetten. In deze uitzonderlijke omstandigheden kan de invoering van telewerk risico’s met zich meebrengen voor de gezondheid en veiligheid van werknemers. Sommige punten vereisen een speciale waakzaamheid.

Dit dossier is beschikbaar op de website van het ‘Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et de maladies professionnelles’ (INRS): Covid-19 et prévention en entreprise - Du télétravail imposé en situation exceptionnelle à un télétravail qui se prolonge.

Parlementaire vragen

  • 55037383C Kamer (27/06/2023) - De herziening van het kader voor telewerk

  • 1192 Kamer (01/03/2023) - Herziening van het kader voor telewerk

  • 55001934P Kamer - Het nieuws dat de telewerkvergoeding door amper 6 % van de bedrijven toegekend wordt

  • 55028558C Kamer - De omkadering van telewerk

  • 55027958C Kamer - Surveillancesoftware op de werkvloer

  • 55026116C & 55026308C Kamer - Telewerk

  • 925 Kamer - Besprekingen over telewerk bij de Nationale Arbeidsraad

  • 768 Kamer - De uitvoering van advies nr. 1.528 van de Nationale Arbeidsraad over de omkadering van structureel telewerk

  • 55023377C Kamer - Het conflict bij AG Insurance en structureel telewerk

  • Actualiteitsdebat 18/01/2022 Kamer - De naleving van de coronamaatregelen op de werkvloer

  • 334 Kamer - Toename van het telewerk

  • 55020228C, 55020684C, 55020709C en 55020736C Kamer - Het wettelijk kader voor telewerk

  • 466 Kamer - Impact van het telewerk op de werkgelegenheid

  • 435 Kamer - Naleving coronamaatregelen door ondernemingen - Controles

  • 55018772C Kamer - De omkadering van het telewerk en het risico op een burn-out

  • 55001488P, 55001494P, 55001502P, 55001507P Kamer - Het telewerk en de extra verplichtingen

  • Actualiteitsdebat 27/04/2021 Kamer - Besmetting op de werkvloer

  • Actualiteitsdebat 27/04/2021 Kamer - Telewerk

  • Actualiteitsdebat 09/03/2021 Kamer - Telewerk

  • Actualiteitsdebat 26/01/2021 Kamer - Arbeidsinspectie en flitscontrole op telewerk

  • 55017951C & 55017994C Kamer - Het recht op deconnectie

  • 55013610C e.v. Kamer - Het telewerk tijdens de coronacrisis

  • 55009729C Kamer - De aanpak van COVID-19 op het werk

  • 6-2001 Senaat - Telewerk - Stimuleren in de privésector - Federale acties en maatregelen - Aparte codering in de loonadministratie - Mogelijke aanpassing van de wetgeving

  • 55001280P Kamer - Het telewerk tijdens de coronacrisis

  • 55001212P Kamer - Het verplichte telewerk en de nood aan extra controles

  • 55000877P Kamer - De gevolgen van telewerk

  • 683 Kamer - Telewerken - Nood aan verbondenheid en deconnectie

  • 22946, 23868, 24733 Kamer - Telewerken

  • 512 Kamer - Telewerken en thuiswerken voor werknemers met een beperking

  • 115 Kamer - Federale overheidsadministraties - Experimenten inzake telewerken

  • 31 Kamer - Administratieve diensten - Overheidsbedrijven - Mexicaanse griep - Preventief occasioneel telewerken

  • 4-3798 Senaat - Welzijn op het werk - Onderzoek - Maatregelen zoals telewerken

  • 6490 Kamer: Juridische knelpunten inzake telewerken

  • 8039 Kamer: De juridische knelpunten inzake telewerken

  • 7355 Kamer: De juridische knelpunten inzake telewerken

  • 299 Kamer: Juridische knelpunten inzake telewerken. - Thuisstrijksters. - Welzijnsreglementering

  • 3-6855 Senaat: Overheidsdiensten - Mogelijkheid tot telewerken

Telewerk - Regelgeving

Meer informatie ter zake en de reglementaire teksten staan op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg in de rubriek Thema’s > Arbeidsovereenkomsten > Telewerk.

In de praktijk

  • Telewerk / Musculoskeletale aandoeningen (MSA)

    Hoe de musculoskeletale gezondheid van telewerkers beschermen: enkele praktijkvoorbeelden

    De voorbije jaren hebben veel bedrijven risicopreventiemaatregelen voor telewerkende werknemers ingevoerd. De aanpak verschilt in Europa van land tot land, waarbij sommige landen vooral op wetgeving steunen om telewerk te reguleren en de balans tussen werk en privéleven te bevorderen, en anderen de...
  • Telewerk / Musculoskeletale aandoeningen (MSA)

    Praktische tips en checklists van EU-OSHA voor gezond en doeltreffend thuiswerken

    Drie OSHwiki-artikelen van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) bieden inzicht in thuiswerken en beroepsgerelateerde aandoeningen aan het bewegingsapparaat.
  • Telewerk / Musculoskeletale aandoeningen (MSA)

    Veilig en gezond telewerken

    Zelfs nu werknemers vaker naar kantoor terugkeren, lijkt telewerk een steeds belangrijkere plaats in het werkleven in te nemen. Werknemers zullen naar alle waarschijnlijkheid ook in de toekomst vaker van thuis uit werken, sommigen zelfs voltijds. Daarom is het essentieel dat telewerkers de juiste...
  • telethuiswerken
    telethuiswerken
    Telewerk / Musculoskeletale aandoeningen (MSA)

    Praktische tips voor telethuiswerken en gezond blijven

    Door de lockdown maatregelen vanwege de COVID-19-pandemie, zijn miljoenen Europese werknemers genoodzaakt om thuis te werken om het risico op besmetting met het virus te beperken. Lange perioden van zittend werk, gebrek aan lichaamsbeweging, werken in afzondering, vervaging van de grenzen tussen...
  • Telewerk
    Telewerk
    Telewerk / Ergonomie

    Ergonomie en telewerken

    De Vlaamse Ergonomie Vereniging (VerV) lanceerde op 19 september 2019 haar praktijkrichtlijn over ergonomie en telewerken: “Telewerk is ook beeldschermwerk. Ergonomie thuis is een gedeelde verantwoordelijkheid.”
  • telewerk
    telewerk
    Telewerk

    Vias institute en de FOD Mobiliteit beantwoorden al uw vragen over telewerken

    Vias institute en de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer (FOD Mobiliteit) geven zoveel mogelijk antwoorden op uw vragen over het principe van telewerken. Daarnaast bieden ze ook een aantal praktische hulpmiddelen.

Nieuws en evenementen

11.08.2023

Rapport van Eurofound over hybride werk: theorie en praktijk

Sinds de COVID-19-pandemie en de opkomst van het telewerk heeft ook de term “hybride werk” zijn intrede gedaan. De term wordt vaak gebruikt om te...
12.01.2023

Rapport van de IAO over de balans tussen werk en privéleven

Een nieuw rapport van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) biedt een uitgebreid overzicht van de twee belangrijkste aspecten van arbeidstijd –...
16.12.2022

Rapport van Eurofound over Telewerk

Een nieuw rapport stelt het onderzoek naar telewerk tijdens de COVID-19-pandemie in 2020 en 2021 voor van de Europese Stichting tot verbetering van...
23.05.2022

Op de blog: nieuwe manieren, plaatsen en tijdstippen van werken: enkele gezondheidsrisico’s

De digitalisering van de economie heeft de manier waarop werk in Europa wordt georganiseerd aanzienlijk veranderd. Deze verandering heeft er niet...
13.04.2022

Op de blog: getuigenissen over de positieve en negatieve kanten van telewerk

Het is belangrijk om werknemers voor wie telewerk een deel is van hun werkleven aan het woord te laten. Daarom werd in Spanje, Frankrijk en Italië...
30.03.2022

Op de blog: veranderende regels rond telewerk: wat moeten werkgevers weten?

Het percentage aan telewerk mag het voorbije decennium dan wel zijn toegenomen, toch heeft de COVID-19-pandemie sinds maart 2020 voor een ongekende...
02.03.2022

Thuiswerkers veilig en gezond houden: publicaties van EU-OSHA over beleid, regelgeving en preventie

De trend van thuiswerken zal zich na de pandemie waarschijnlijk doorzetten. Bij toekomstig beleid moet in het belang van het welzijn van werknemers...
28.02.2022

Op de blog: telewerk en het risico op MSA

Telewerk is sinds de COVID-19-pandemie enorm toegenomen en zal de manier waarop werknemers hun werk uitoefenen waarschijnlijk blijvend veranderen...
17.02.2022

Informatieblad en tips van EU-OSHA over telewerk en MSA

Telewerk heeft heel wat voordelen, maar als het niet in goede banen wordt geleid, kan het de gezondheid van werknemers schaden en musculoskeletale...
14.02.2022

Synthesenota van de IAO en de WHO over telewerk

Een nieuwe studie van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt een aantal aanbevelingen voor veilig...