Keuze van de arbeidssituatie

 

70. Hoe het eerste “probleem” kiezen waarvoor voor het eerst een Déparis-vergadering in de onderneming zal worden belegd ?

Zoals uiteengezet in sectie 8.2 van het SOBANE-document, zal de preventieadviseur – facilitator, om de SOBANE-strategie met de grootste slaagkans in de onderneming ingang te doen vinden, er goed aan doen als eerste toepassing eerder een gunstig geval te “kiezen”, dit wil zeggen een toestand zonder open conflicten waar er reeds een zeker engagement van de directie en van de hiërarchie bestaat, waar bepaalde mogelijkheden tot verbetering bestaan…

Indien deze eerste toepassing vruchtbaar is, zal het nadien – wegens de aanstekelijkheid – gemakkelijker zijn om moeilijkere gevallen aan te pakken.

71. Door wie moet de arbeidssituatie die het voorwerp is van de Déparis-vergadering worden gekozen? Wie moet daartoe het initiatief nemen? De bedrijfsarts, de interne PA, een externe PA, …?

In de overgrote meerderheid van de gevallen ligt het initiatief voor de introductie van de SOBANE-strategie en de Déparis-gids bij de interne PA. In de kleine ondernemingen ligt een externe PA (zeer vaak, de bedrijfsarts) aan de basis. Deze introductie gebeurt niet in het wilde weg, maar ter gelegenheid van een “probleem” dat zich aandient (vraag 70).

72. Hoe moet de arbeidssituatie worden afgebakend ? Verschilt deze van de werkpost ?

Dit punt wordt gedetailleerd besproken in sectie 1.1 “Arbeidssituatie vs. Werkpost” en 8.6 “Er wordt een arbeidssituatie gedefinieerd” van het SOBANE-document.

73. Hoe de groepen organiseren wanneer de arbeidssituatie sterk varieert in de tijd (verwarmingstechnicus, bouw, schoonmaak, ….) ?

De arbeidssituatie is des te gemakkelijker te bestuderen naarmate ze weinig evolueert in de tijd.

Wanneer ze varieert en voor zover het personeel hetzelfde blijft in de loop van de tijd, blijft de situatie analyseerbaar zonder bijkomende moeilijkheden tenzij de noodzaak om verschillende scenario’s voor gereedschap, houding en zelfs fysieke factoren in aanmerking te nemen. De psychosociale omstandigheden blijven evenwel vaak dezelfde.

Wanneer bovendien ook het personeel verandert, zoals dat het geval is in de bouwsector, wordt een “arbeidssituatie” moeilijker te definiëren. Niettemin werd voor deze sector een Déparis-“dochtergids” ontwikkeld en met een zeker succes gebruikt voor de creatie op de bouwplaats en op andere in de toekomst, van arbeidsomstandigheden met het geringste risico op ongevallen. In het geval van deze vergadering werden de psychosociale aspecten, hoewel ze op het programma staan, nog steeds niet besproken wegens het veranderende karakter van de teams, maar eveneens wegens de weinige gelegenheden tot overleg in deze sector.

In het geval van de bouwwerkplaatsen werden in de groepen, zoals in de andere gevallen, sleutelwerknemers, lagere kaderleden (werfleiders) en een werfcoördinator of PA opgenomen.

74. Hoe de groepen organiseren wanneer mensen exact hetzelfde werk doen, maar in een zeer verschillende omgeving of, omgekeerd, zich in eenzelfde lokaal bevinden, maar met een verschillende hiërarchie en dito werk ? Wat doen wanneer men de vergaderingen niet met nog eens twee uren wil rekken ?

Dit geval doet zich bijvoorbeeld voor in een bank die de arbeidssituatie in haar talrijke agentschappen wil verbeteren of in een ziekenhuis waarvan de verschillende diensten sterk op elkaar gelijken. Uiteraard was het uitgesloten in al deze agentschappen Déparis-vergaderingen te beleggen. We moesten dus een vergadering per groep agentschappen van dezelfde omvang en dezelfde structuur organiseren of 5 niet al te zeer verschillende ziekenhuisdiensten groeperen (het is bijvoorbeeld beter verloskunde en orthopedie niet in eenzelfde vergadering te groeperen).

Het is dan moeilijk de vergadering op te starten en te leiden:

  • mensen die elkaar niet of nauwelijks kennen en de inleiding (vraag 100) is a fortiori belangrijk;
  • ze hebben de neiging hun problemen lokaal te bekijken zonder toe te geven dat ze algemeen zijn: het is dan de rol van de coördinator om de anderen aan het woord te laten en een meer algemeen debat te voeren.

De discussie blijft evenwel rijk, ook voor de algemene aspecten van de psychosociale factoren (met uitzondering van een gedeelte van de tabel betreffende de werkrelaties binnen het personeel en met de lokale hiërarchie).

Er stelt zich een probleem voor de opvolging. De resultaten en voorstellen moeten worden besproken op het niveau van de onderneming EN van elke dienst, zelfs indien deze weinig of zelfs niet was vertegenwoordigd op de vergadering. De directie moet duidelijk en expliciet haar wil tonen om de resultaten concreet te maken en dan nog is het aan de PA om de dienstchefs te motiveren op meer lokaal niveau te bekijken hoe deze voorstellen kunnen worden gematerialiseerd.

75. Hoe de groepen organiseren wanneer het aantal personen laag is ?

Een arbeidssituatie werd gedefinieerd als groep van posten of functies die voortdurend interageren.

In een kleine onderneming werkt het voltallige personeel (arbeiders, secretaresse, commerciële medewerkers, …) voortdurend samen en vormt het dus deze “situatie”.

Bij aparte werknemers moet de arbeidssituatie misschien worden bekeken in twee fasen: lokaal met de werknemer(s) betreffende de materiële arbeidsomstandigheden, globaler in de zetel van de onderneming voor de algemene organisatie van het werk.

Zo ontwikkelden we met het team dat instaat voor het onderzoeksproject PROXIMA een dubbel instrument ten behoeve van de thuishulpdiensten: een Déparis-overleggids voor de centrale organisatie van de dienst, samen met een checklist voor evaluatie van de arbeidsvoorwaarden bij de begunstigen.

Risicoanalyse - Externe documentatie

Steunpunt RI&E-instrumenten (Nederland)

Het Steunpunt RI&E-instrumenten bestaat uit een werkgroep van de Stichting van de Arbeid en een uitvoerend secretariaat, ondergebracht bij de Organisatie voor toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO). Het Steunpunt is met steun van het Ministerie van Sociale zaken en Werkgelegenheid (SZW) tot stand gekomen.

De website biedt actuele en betrouwbare informatie, waaronder de laatste stand van zaken wat betreft het overzicht van de Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) instrumenten en de erkenningen daarvan. Hierdoor kunnen werkgevers snel en relatief eenvoudig een geschikt RI&E-instrument vinden en daarmee mede aan hun verplichting voldoen.

Meer informatie op de website van het Steunpunt RI&E.

Dossier “Évaluation des risques professionnels" (INRS – Frankrijk)

Op de website van het ’Institut national de recherche et de sécurité pour la prévention des accidents du travail et des maladies professionnelles’ (INRS), in het Frans, het dossier “Évaluation des risques professionnels”.

Tak preventie SuvaPro (SUVA - Zwitserland)

De SUVA is een zelfstandige onderneming van publiek recht die ongeveer 123 000 ondernemingen, dit zijn 1,97 miljoen werknemers en werklozen, verzekert tegen de gevolgen van ongevallen en beroepsziektes.

Meer informatie op de website van SUVA (in het Frans, Engels, Duits of Italiaans) in de rubriek Suva > Prévention > Travail: Le travail en sécurité.

Risicoanalyse - Tools

SOBANE risicoanalyse strategie (FOD Werkgelegenheid - België)

De rubriek SOBANE risicoanalyse strategie biedt op zeer volledige wijze toelichting bij de SOBANE-strategie, haar verschillende niveaus en de inhoud van de voorgestelde tools. De verschillende tools zijn beschikbaar en kunnen worden vervolledigd en aangepast volgens de noden van de preventieadviseur en de werkelijkheid van het terrein waarmee hij of zij wordt geconfronteerd.

Opsporingstools per sector

De Deparis-gidsen (SOBANE) maken het mogelijk om het geheel van een arbeidssituatie op een participatieve manier te benaderen, op basis van de reële arbeidsactiviteit, teneinde acties te bepalen waardoor de arbeidsomstandigheden kunnen worden verbeterd. Het gaat om instrumenten om een ergonomische aanpak in te voeren.

De gidsen zijn beschikbaar in de rubriek Opsporing per sector: Tools.

De Sobane methodes per risicofactor

De methodes zijn beschikbaar in de rubriek Observatie – Analyse – Expertise: Tools > De Sobane methodes per risicofactor.

Andere specifieke tools voor diverse risico’s zijn beschikbaar in de verschillende thema’s van BeSWIC, in de module Tools.

OiRA-tools (EU-OSHA – Europese Unie)

De OiRA-tools kunnen kleine ondernemingen helpen om een risicoanalyse uit te voeren en preventieacties te bepalen.

Meer informatie is beschikbaar op de website van het OiRA project: Online Interactive Risk Assessment - OiRA.

E-learning welzijn op het werk (e-campus – België)

Door middel van animaties, afbeeldingen, video's, ... kan men met deze gebruiksvriendelijke tool de wetgeving inzake welzijn op het werk en de belangrijkste principes daarvan op een eenvoudige manier begrijpen om de bewustwording te vergroten en beroepsrisico's in elk bedrijf te voorkomen.

Meer info daarover is beschikbaar in de module Tools > E-learning om de eerste stappen op vlak van welzijn op het werk te zetten (gezondheid, veiligheid, PSR, MSA…) (e-campus – België).

Risicoanalyse - Publicaties

De risicoanalyse (FOD Werkgelegenheid – België – 2021)

Deze brochure behandelt het concept risicoanalyse en de wijze waarop dit concept kan gehanteerd worden om preventiemaatregelen vast te stellen op het vlak van veiligheid en gezondheid op het werk.

De wetgeving over het welzijn op het werk legt deze aanpak op, met als voornaamste betrachting het behalen van de doelstellingen van een veilig en gezond werk. Na een omschrijving van het begrip dynamisch risicobeheersingssysteem gaat de brochure dieper in op de uitvoering van de risicoanalyse. Bij een dergelijke analyse kunnen verschillende methoden worden aangewend voor de opsporing van gevaren, de bepaling van risicofactoren en de evaluatie van risico's.

Deze brochure is beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties > Risicoanalyse (De).

De reeks publicaties SOBANE-strategie (FOD Werkgelegenheid – België)

De SOBANE-strategie voor het beheer van beroepsgebonden risico’s werd ontwikkeld voor een dynamisch en doeltreffend risicobeheer. Zij omvat vier interventieniveaus: Opsporing (Screening), OBservatie, ANalyse, Expertise.

Alle publicaties van de SOBANE-strategie zijn ook in moduleerbare versie beschikbaar op BeSWIC in de rubriek Sobane risicoanalyse strategie.

  • SOBANE-strategie en opsporingsmethode DEPARIS

Deze brochure is beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties > SOBANE-strategie en opsporingsmethode DEPARIS.

  • Overleggidsen Deparis

De Deparis-gidsen (SOBANE) maken het mogelijk om het geheel van een arbeidssituatie op een participatieve manier te benaderen, op basis van de reële arbeidsactiviteit, teneinde acties te bepalen waardoor de arbeidsomstandigheden kunnen worden verbeterd. Het gaat om instrumenten voor het invoeren van een ergonomische aanpak.

De Deparis overleggidsen per sector zijn beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties:

  • Reeks SOBANE-strategie: het beheer van beroepsgebonden risico’s

De brochures per risicofactor zijn beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de module Publicaties:

Parlementaire vragen

  • 379 Kamer - Veiligheid productie elektrisch aangedreven voertuigen

Risicoanalyse - Regelgeving

Meer informatie daarover en de reglementaire teksten staan op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema’s > Welzijn op het werk > Algemene beginselen > Algemene principes betreffende het welzijnsbeleid.

In de praktijk

  • OIRA / Risicoanalyse

    OiRA in België: ontdek de nieuwe functies

    Op 10 november 2023 organiseerde het Belgisch Focal Point van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk (EU-OSHA) een colloquium rond het 10-jarig bestaan in België van OiRA, de tool voor een online interactieve risicoanalyse.
  • OIRA / Risicoanalyse
    Administratieve en ondersteunende diensten / Openbaar bestuur, verenigingen en extraterritoriale organisaties

    OiRA Bureau

    In mei 2023 werd een nieuwe tool voor een online interactieve risicoanalyse (OiRA) rond bureauwerk gelanceerd. OiRA Bureau is vooral bestemd voor organisaties met hoofdzakelijk kantoorwerk zoals notariaten, advocatenkantoren, uitzendkantoren, bank- en verzekeringskantoren, boekhoudkantoren, IT-...
  • Risicoanalyse
    Industrie / Groot- en detailhandel / Vervoer en opslag

    OSHwiki-artikel over intern transport en de behandeling van goederen

    Leveringen, overslag van goederen, verzending of opslag maken deel uit van de processen op veel werkplekken. Daarnaast omvat de logistieke sector een breed scala aan activiteiten, zoals containerontvangst, transport en logistieke centra.
  • OIRA / Risicoanalyse
    Landbouw, bosbouw en visserij

    Nieuwe OiRA-tool voor de sierteelt gelanceerd

    Een nieuwe tool voor een online interactieve risicoanalyse (OiRA) geeft KMO’s in de sierteeltsector de mogelijkheid om de risico’s inzake welzijn op het werk (onder ander op het vlak van veiligheid en gezondheid) te beoordelen. OiRA Sierteelt kwam tot stand door een intensieve samenwerking tussen...
  • Musculoskeletale aandoeningen (MSA) / Beroepsziekten / OIRA / Risicoanalyse
    Kappers

    Niet-bindende richtlijnen voor kappers

    Het Directoraat-Generaal Werkgelegenheid (DG EMPL) van de Europese Commissie (EC) heeft een reeks niet-bindende richtlijnen voor kappers en kapsters uitgebracht. De richtlijnen bieden algemene informatie over risicoanalyse, specifieke richtsnoeren op het vlak van veiligheid en gezondheid op het...
  • Ergonomie / Risicoanalyse

    Praktijkrichtlijn risicoanalyse ergonomie

    De beroepsvereniging voor ergonomie VerV heeft een praktijkrichtlijn ontwikkeld die aan de hand van 5 stellingen beschrijft hoe de risicoanalyse ergonomie er uit ziet, welke elementen ze bevat en welke actoren betrokken zijn.
  • Risicoanalyse

    Risico’s op de werkvloer? Werk eenvoudig samen aan veiligheid met de Pharius RiskReporter app

    Het is belangrijk om iedereen op de werkvloer te betrekken in het veiliger maken van de werkplek. Maar hoe krijgt men iedereen effectief mee in het melden van deze risico’s? Juist door het melden van risico’s zo eenvoudig mogelijk te maken en dit voor iedereen in de organisatie beschikbaar te...
  • covid19
    covid19
    Biologische agentia / OIRA / Risicoanalyse

    OiRA-tool voor risicobeoordeling met betrekking tot COVID-19 op de werkplek

    De COVID-19-maatregelen worden nu in Europa beetje bij beetje versoepeld. Bedrijven en organisaties maken plannen voor een veilige terugkeer naar de werkplek. Het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA) heeft via zijn online interactieve platform voor...
  • afstand bewaren
    afstand bewaren
    Biologische agentia / Risicoanalyse

    ‘Social distancing’ in de bedrijven

    De overheidsmaatregelen om de verspreiding van het coronavirus te beperken legt een cascade van maatregelen op aan bedrijven. Voor ondernemingen die de continuïteit van hun activiteiten wensen veilig te stellen, is het daarom cruciaal om de ‘social distancing’ regels voor de afstand van 1,5 meter...
  • coronavirus
    coronavirus
    Biologische agentia / Risicoanalyse

    Coronavirus: checklist preventie op de werkvloer

    Een mogelijke besmetting met het coronavirus vormt op de werkvloer een arbeidsrisico waar de werkgever zijn werknemers tegen moet beschermen. Om dat risico te evalueren heeft de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) een checklist voor zelfcontrole...

Nieuws en evenementen

Webinar: nieuwe wetgeving rond ergonomie en de preventie van MSA

20.03.2024 14:03 to 30.06.2024 14:06
Op 27 mei 2024 organiseert de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid (AD HUA) van de FOD Werkgelegenheid een webinar naar aanleiding van de...
29.02.2024

Op de blog – Op jacht naar risico’s: een alternatieve manier van sensibilisatie en communicatie rond risico’s

In de reeks “Napo voor leraars” legt Napo, de held van een reeks animatiefilms over veiligheid en gezondheid op het werk van het Europees Agentschap...

Lancering nieuwe “Datamining”-website van de FOD Werkgelegenheid met meer dan 500 indicatoren over beroepsrisico’s en arbeidsomstandigheden in België

27.02.2024 10:02 to 31.05.2024 10:05
Binnen de Algemene Directie Humanisering van de Arbeid (AD HUA) van de FOD Werkgelegenheid heeft de Directie van het Onderzoek over de Verbetering...
09.02.2024

Ergonomie en MSA: advies van de Hoge Raad en update van BeSWIC-berichten

Op 12 januari 2024 bracht de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk een advies uit over het ontwerp van koninklijk besluit (OKB) tot...

Herbeleef het colloquium “10 jaar OiRA in België: een stand van zaken en nieuwigheden”

13.11.2023 10:11
Op 10 november 2023 organiseerde het Belgisch Focal Point van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk (EU-OSHA) een...
12.10.2023

Internationale Dag van het Zicht

Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en de ‘International Agency for the Prevention of Blindness’ (IAPB) hebben wereldwijd 13 miljoen...
14.06.2023

Op de blog – “Safety street”: een andere manier van communicatie rond veiligheid voor contractoren

Werken met contractoren vergt een goede communicatie, die zowel verbaal als non-verbaal kan zijn. Naast communicatie, spelen ook informatie,...
12.05.2023

Lancering van de nieuwe OiRA-tool “Bureau"

Op 12 mei 2023 werd tijdens een webinar de nieuwe OiRA-tool Bureau voorgesteld. OiRA Bureau is vooral bestemd voor organisaties met hoofdzakelijk...
13.04.2023

De ESENER-enquête en VGW in de horecasector

Personen die in de horecasector werken, worden blootgesteld aan tal van risico’s op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk (VGW):...

Lancering van de nieuwe OiRA-tool “Bureau"

12.05.2023 13:05
Op 12 mei 2023 werd tijdens een webinar de nieuwe OiRA-tool Bureau voorgesteld. OiRA Bureau is vooral bestemd voor organisaties met hoofdzakelijk...