Dit artikel geeft meer informatie over deze studie, het onderwerp menopauze in de actualiteit en relevante organisaties. Tenslotte wordt er verwezen naar wetenschappelijk onderzoek, studiedagen en wetgevende initiatieven rond de materie.
Studie Securex
Securex voerde in 2021 en 2022 een online welzijnsbevraging uit bij 6.525 werknemers, actief bij 44 organisaties uit de openbare en privésector. 3.253 van de bevraagde werknemers waren vrouwen. 2.408 van hen namen deel aan de bijkomende menopauzestudie. De factor “herstelbehoefte” en de burn-outscore werden gemeten met de WelzijnsWijzer-tool. Deze tool is ontwikkeld op basis van de SOBANE-methodologie en is samengesteld uit internationale wetenschappelijk gevalideerde vragenlijsten.
29,2% van de ondervraagden bevond zich op het moment van de enquête in de menopauze en 87,6% van hen kampte op dat moment of in het verleden met menopauzale symptomen. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan de helft (55,3%) van de werkende vrouwen die vandaag menopauzale symptomen ervaren daardoor hinder ondervindt tijdens het werk. Zij hebben een hogere herstelbehoefte en een hogere burn-outscore. Bijna een kwart (23,4%) van hen stelt dat menopauze niet bespreekbaar is op de werkvloer.
De Belgische arbeidsmarkt is in de voorbije decennia sterk vervrouwelijkt. Naarmate de pensioenleeftijd stijgt, neemt bovendien ook het aantal oudere werknemers op de werkvloer gestaag toe. Doorgaans start de menopauze bij een vrouw tussen de leeftijd van 45 en 55 jaar, gemiddelde op de leeftijd van 51 jaar. Meer dan 4 op 10 (43,3%) vrouwelijke werknemers in België zit in de leeftijdscategorie van 45 jaar en ouder: een groep van 914.354 vrouwen die goed zijn voor een vijfde (21,5%) van de totale werkende bevolking in België.
Meer informatie over het onderwerp is beschikbaar in volgend communiqué op de website van Securex: Helft van vrouwen met menopauzale symptomen ondervindt daardoor hinder op het werk.
Ook anderen hebben dit bericht overgenomen:
- vrtNWS: Meer dan helft van vrouwen met menopauze-klachten ondervindt hiervan hinder op werkvloer;
- ‘HR square’: Meer dan de helft vrouwen met menopauzale symptomen ondervindt hinder op het werk;
- HRmagazine: menopauze taboe op de Belgische werkvloer;
- Genderklik: Wie menopauze-klachten heeft ondervindt hinder op werkvloer ;
- VDAB: Menopauze op het werk;
- Visie:
- Plusmagazine: Waarom praten we niet over menopauzeklachten op het werk?
In de actualiteit
Het onderwerp “menopauze” is de laatste maanden sterk aanwezig in de actualiteit. Zo spreekt het Laatste Nieuws op 29 januari 2024 in een artikel van 2 bladzijden over de “big business” die er mee gepaard gaat: Plots is de menopauze ‘big business’: “De vorige generatie vrouwen had er geen behoefte aan om met hun baas over hun cyclus te praten”?.
Nieuw is het niet. Het artikel verwijst onder andere naar het programma en boek uit 2004 van Mimi Smith. Ook de comédienne An Nelissen bracht in 2005 haar menopauzemonoloog. De trailer is nog beschikbaar op het YouTube-kanaal van ‘Comedy Station’: An Nelissen - Menopauze Monoloog Trailer. Er zijn ook recente voorbeelden, zoals het boek “meisjes van 50 en meer” van Christel Geerts, VUB professor gerontologie, uit eind 2020, en recenter de getuigenis van Minister Gwendolyn Rutten, die begin oktober 2023 haar ervaringen deelde. Meer informatie over haar getuigenis op de website van vrtNWS: Gwendolyn Rutten getuigt over de "perimenopauze": wat is dat precies? En bestaat er een behandeling voor?.
Daarnaast organiseert Peggy de Prins, professor aan de ‘Antwerp Management School’, sinds februari 2024 een bevraging rond taboes op de werkplek, waarbij de 3 M’s (menstruatie, moederschap en menopauze) aan bod komen. Meer informatie in volgend nieuwsartikel van het Nieuwsblad: De professor die de taboes op de werkvloer wil doen sneuvelen: “Ze leiden tot burn-outs”.
De menopauze zal ook één van de 10 onderwerpen zijn in de derde reeks Taboe van Philippe Geubels, die in 2024 wordt uitgezonden. Meer informatie op vrtNWS: Philippe Geubels zoekt kandidaten voor derde seizoen "Taboe": "Genoeg thema's om nog te behandelen".
Meer Nederlandstalige nieuwsberichten van de laatste maanden kunnen gevonden worden via de tag menopauze op de website Nieuwskoppen.
Ook in de Franstalige pers is de menopauze aan bod gekomen:
- ‘En marche’: Bien vivre la ménopause au travail;
- RTBF: La ménopause : un sujet encore tabou au boulot;
- ‘National Geographic’: La ménopause transforme le corps, et la science commence enfin à le comprendre.
Organisaties, wetenschappelijk onderzoek en studiedagen
Naast hogervermelde studie van Securex zijn er nog een aantal andere initiatieven het vermelden waard.
België
De ‘Belgian Menopause Society’ verschaft informatie en organiseert ook regelmatig congressen. Meer informatie op de website van De ‘Belgian Menopause Society’.
De Vlaamse Vereniging voor obstetrie en gynaecologie (VVOG) biedt de publicatie “Wat is menopauze? Hoe treft het mij?”, met een directe link naar de Visuele e-Gids van de Patiënt: menopauze.
Eos Wetenschappen heeft een thema over menopauze.
Sofélia (‘La Fédé militante des Centres de Planning familial solidaires’) heeft op haar website een dossier la ménopause: des informations complètes et pratiques pour mieux la comprendre et l’appréhender.
Het Franstalige onafhankelijke ziekenfonds Partenamut bespreekt het onderwerp dan weer in volgend artikel: Préménopause et ménopause : reconnaître les symptômes.
Ook opleidingsinstellingen organiseren activiteiten rond het thema:
- Vives: podcast wil menopauze uit taboesfeer halen;
- Universiteit Vlaanderen: Is de menopauze vergelijkbaar met de pubertijd?;
- Thomas More: Vrouwen in de menopauze voor onderzoek naar lichaamsbeweging.
De Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Arbeidsgeneeskunde organiseerde op 15 december 2022 een studienamiddag over “De vrouwelijke werknemer”. De presentaties zijn te downloaden via de website van de vereniging:
- Dr. Inge Tency: Welzijn en mentale gezondheid van (toekomstige) ouders op de werkvloer: ervaringen uit het PATH-project en de rol van de arbeidsarts (PDF, 2,20 MB);
- Dr. Wim Van Hooste: de menstruatie (PDF, 4,79 MB);
- Prof. dr. Herman Depypere: de menopauze (presentatie niet beschikbaar);
- Dr. Philippe Kiss en Dr. Marc De Meester: menopauzeklachten en werk (PDF, 430 KB).
Op de website Gezondheid en Wetenschap kan men in twee talen een richtlijn over menopauze vinden.
Tenslotte kan men volgende recente artikels in het Nederlands en het Frans vinden op de website van:
- Verzuimbeleid: De menopauze en verzuim: een overgang op en naast de werkvloer;
- Kadermagazine: Menopauze blijft taboe op het werk.
Nederland
In Nederland is onder andere volgende informatie rond het onderwerp beschikbaar:
- bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), in het themanummer Menopauze (volume 133 februari 2020) (PDF, 2,38 MB);
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM): Literatuurverkenning naar overgangsklachten en werk;
- Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB): het standpunt overgang en werk;
- Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO): Helft werknemers in overgang ondervindt hinder op werk;
- Arboportaal: overgang en werk;
- de website Vuurvrouw;
- Christelijk Nationale Vakverbond (CNV): CNV-onderzoek: meerderheid vrouwen in menopauze zit klem op het werk;
- het eindwerk van Vera van de Scheur, beschikbaar op de website van de universiteit van Wageningen (in het Engels): Support for menopausal women in the workplace (PDF, 998 KB).
Frankrijk
De MGEN-groep en de ‘Fondation des Femmes’ hebben eind 2019 een enquête uitgevoerd rond de menopauze. Lees de communiqués hierover in het Frans op de website van:
- MGEN: « Les Français et la Ménopause »: Une enquête MGEN / Fondation des Femmes;
- ‘Fondation des Femmes’: Une enquête MGEN / Fondation des Femmes.
Midden 2023 werd deze studie herhaald. Lees de communiqués hierover in het Frans op de website van:
- MGEN: Ménopause, 80 % des Françaises et des Français estiment qu’il faut libérer la parole;
- ‘Fondation des Femmes’: ménopause, d’une étape intime de la vie à un véritable sujet sociétal.
Daarnaast verschenen volgende artikels:
- ‘Assurance maladie’: Ménopause : définition, symptômes et diagnostic;
- ‘Radio France’: de podcast Comment accepter psychologiquement sa ménopause?;
- ‘Inserm’: Ménopause: Une meilleure sécurité d’utilisation des traitements hormonaux.
Verenigd Koninkrijk
In het Verenigd Koninkrijk zijn er ook verschillende initiatieven lopende. In 2017 was er een onderzoeksrapport over de effecten van de menopauze op de economische status van vrouwen. Het rapport is beschikbaar in het Engels op de website van de Britse overheid: Menopause transition: effects on women’s economic participation.
Uit een onderzoek dat in 2019 werd uitgevoerd door het ‘Chartered Institute for Personnel and Development’ (CIPD) bleek dat drie op de vijf vrouwen in de menopauze negatieve gevolgen ondervonden op het werk en dat bijna 900.000 vrouwen in het Verenigd Koninkrijk hun baan voor onbepaalde tijd opzegden vanwege overgangsverschijnselen. Meer informatie over het onderzoek is beschikbaar in het Engels op de website van de CIPD: The CIPD launch policy manifesto for menopause at work.
In juli 2021 vroeg de Britse Minister van Werkgelegenheid aan leden van haar rondetafelconferentie over oudere werknemers om te kijken naar menopauze en werk. De ‘Women and Equalities Committee’ van het Lagerhuis (‘House of Commons’) publiceerde op 28 juli 2022 een rapport met 12 aanbevelingen, waarop de regering op 24 januari 2023 antwoorde. Meer informatie (inclusief vragen in het parlement in 2023 hierover) op de website van het Britse parlement (in het Engels):
Aan negen van de 12 aanbevelingen werd positief gevolg gegeven. Eén van de aspecten die gevolgd werd, was het invoeren van een “menopause employment champion” (Helen Tomlinson) en het houden van rondetafelgesprekken om goede praktijken te destilleren. Meer informatie hierover is beschikbaar in het Engels op de website van de Britse overheid: Policy paper: No Time to Step Back: the government’s Menopause Employment Champion.
Deze Britse studies kwam ook aan bod in de (Franstalige) Zwitserse media. Lees hierover volgend bericht in het Frans op de website van ‘Radio Télévision Suisse’ (RTS): Les femmes britanniques veulent briser le tabou de la ménopause.
Daarnaast zijn volgende initiatieven en documenten het vermelden waard (in het Engels):
- ‘Wellbeing of Women’: Menopause Workplace Pledge;
- campagne Let’s Talk Menopause;
- The Menopause Charity;
- ‘National Institute for Health and Care Excellence’ (NICE): Menopause: diagnosis and management;
- ‘Fawcett’: onderzoeksrapport menopause and the workplace;
- ‘NHS Employers’: Menopause and the workplace;
- ‘Faculty of Occupational Medicine’ (FOM): Advice on the menopause;
- Davina's Menopause documentaries on All4
- ‘Trades Union Congress (TUC): menopause at work;
- BSI: BS 30416 - Menstruation, menstrual health and menopause in the workplace.
Internationale organisaties
Tenslotte nog enkele berichten uit andere landen en internationale organisaties (in het Engels en het Frans):
- Internationale Arbeidsorganisatie (IAO): The future of work podcast: Is the menopause a workplace issue?;
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): Menopause;
- de International Menopause Society;
- ‘European menopause and andropause society’ (EMAS): Menopause in the Workplace;
- ‘Centre canadien d’hygiène et de sécurité au travail’ (CCHST): La ménopause en milieu de travail.
Ieder jaar is 18 oktober de internationale dag van de menopauze. Zie hierover de berichten op:
- ‘Zijkant’: golden girls doorbreekt taboe rond ouder worden;
- in ‘de wereld van Sofie’: Gynaecoloog Herman Depypere: “70% van de vrouwen heeft klachten tijdens de menopauze”;
- de ‘International Menopause Society’: World Menopause Day.
Binnen de Internationale Organisatie voor Standaardisatie (ISO) is men tenslotte bezig met ISO/NP 45010: “Menstruation, menstrual health and menopause in the workplace — Guidance ISO/NP 45010”.
Wetgevende initiatieven
Het onderwerp ligt ondertussen ook op de tafel in diverse parlementen in België.
In de Belgische Senaat zijn er in 2023 hoorzittingen begonnen met als doel een voorstel van resolutie teneinde een menopauzebeleid uit te stippelen. Lees de dossierfiche hierover op de website van de Senaat: Dossierfiche: Voorstel van resolutie teneinde een menopauzebeleid uit te stippelen.
Het verslag van de vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie van 15 juni 2023 in het Vlaams Parlement verwees naar de hogervermelde studie van Securex: Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie donderdag 15 juni 2023.
Op federaal vlak werden in de Kamer van Volksvertegenwoordigers volgende resoluties, die beschikbaar zijn op de website van de Kamer, ingediend:
- Voorstel van resolutie betreffende de menopauze
- Voorstel van resolutie betreffende bewustwording rond en aanpak van (peri)menopauzeklachten
In het federale parlement werden volgende vragen gesteld, waarbij de eerste ook verwijst naar de Securex-studie:
- Schriftelijke vraag en antwoord nr : 1342 - Zittingsperiode : 55
- Bulletin nr : B108 - Schriftelijke vraag en antwoord nr : 1961 - Zittingsperiode
Tenslotte verdient volgend wetgevend initiatief een vermelding: op 15 februari 2024 verwierp de Franse Senaat het wetsvoorstel “Proposition de loi visant à améliorer et garantir la santé et le bien-être des femmes au travail". Hiermee zou Frankrijk het zevende land worden (na Japan, Zuid-Korea, Indonesië, Zambia, Spanje en Taiwan) dat in het arbeidsrecht bepalingen zou hebben opgenomen rond menstruatieverlof. Meer informatie is beschikbaar in het Frans op de website van de Franse Senaat, in het wetgevend dossier “Santé et bien-être des femmes au travail”: Proposition de loi visant à améliorer et garantir la santé et le bien-être des femmes au travail.
Hierover verscheen volgend bericht op de website van ‘Tissot éditions’: Bien-être des femmes : la proposition de loi a été rejetée.