De geleidelijke ontwikkeling van musculoskeletale aandoeningen (MSA) en verscheidenheid van de klachten bemoeilijkt de analyse van de risicofactoren. Slechts in uitzonderlijke gevallen veroorzaakt een geïsoleerde factor een letsel. De aanwezigheid van omgevingsgebonden factoren kan de biomechanische belasting nog verergeren. Omgevingsfactoren zijn onder andere mechanische druk en schokken, trillingen en koude.

Mechanische druk en schokken

Elk contact van het lichaam met een hard voorwerp in de werkomgeving leidt tot druk op de lichaamsstructuren waar dit contact plaatsvindt. Afhankelijk van de intensiteit, kan deze druk plaatselijk leiden tot letsels van de huid en de onderliggende structuren zoals de zenuwen, de slijmbeurzen en de bloedvaten. De handen, schouders, ellebogen, polsen en knieën worden het vaakst getroffen.

Voortdurende druk op een hard oppervlak

Voortdurend op een hard oppervlak duwen, kan leiden tot aandoeningen zoals bursitis van de elleboog of het carpaal tunnelsyndroom aan de polsen.
Voorbeeld: op een toetsenbord typen
Op een toetsenbord typen
Op een toetsenbord typen (Copyright Prevent)

Schok

Schokken ten gevolge van grote impactkrachten kunnen aan de oorsprong liggen van aandoeningen aan de bloedvaten. Dit geldt onder andere voor het gebruik van toestellen die plots kunnen stoppen of harde slagen produceren.
Voorbeelden: slagwerktuigen, pneumatische of elektrische werktuigen
Gereedschap dat schokken opwekt
Gereedschap dat schokken opwekt (Copyright Prevent/Vanhout)

Trillingen

Trillingen hebben ofwel een impact op het gehele lichaam (lichaamstrillingen) ofwel meer specifiek op de handen en onderarmen (hand-armtrillingen).

Meer informatie over dit onderwerp is beschikbaar in het thema Fysische agentia > Trillingen.

Koude en verlichting

De omgevingsomstandigheden (aanwezigheid van tocht, koude,…) kunnen het risico op de ontwikkeling van MSA verhogen. Bij koude, bijvoorbeeld, moeten de spieren van de onderarmen meer kracht gebruiken en worden de pezen meer gebruikt, wat ertoe leidt dat gereedschap slecht vastgegrepen wordt en de spiercoördinatie minder goed is.

Meer informatie over dit onderwerp is beschikbaar in het thema Fysische agentia > Thermische omgeving.

Een defecte verlichting zorgt ervoor dat obstakels en niveauverschillen minder goed opgemerkt worden. Dat maakt verplaatsingen gevaarlijker en het risico op letsels groter.

Meer informatie over dit onderwerp is beschikbaar in het thema Fysische agentia > Verlichting.

Naar het thema
Alle publicaties
Naar het thema

  • Campagnes

  • Europese campagne ‘Gezond werk: verlicht de last!'

    De campagne voor een gezonde werkplek 2020-2022 van het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, met als thema “Gezond werk: verlicht de last!”, ging op 29 september 2020 van start. De campagne biedt werknemers en werkgevers ondersteuning en richtlijnen om werkgerelateerde aandoeningen aan het bewegingsapparaat te herkennen en effectief aan te pakken en promoot het gebruik van praktische hulpmiddelen.

    Lees meer

  • Campagne: Welzijn op het werk in de Federal Truck (2015-2016-2017-2018)

    Om welzijn op het werk te promoten trokken de medewerkers van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) in november 2015 voor het eerst het land door in een volledig ingerichte vrachtwagen, die de naam ‘Federal Truck’ meekreeg.

    Lees meer
Alle campagnes
Naar het thema
Alle goede praktijken
Naar het thema

  • Musculoskeletale aandoeningen (MSA) - Regelgeving

    Een specifieke wetgeving in verband met werkgebonden musculoskeletale aandoeningen bestaat niet in België.

    Volgens de welzijnswet is de werkgever verplicht het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen (Wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, BS 18/9/1996).

    De werkgever dient er voor te zorgen dat het werk is aangepast aan de fysieke mogelijkheden van de mens en dat overmatige professionele fysieke en mentale vermoeidheid voorkomen wordt.

    Om deze doelstellingen te bereiken houdt hij rekening met:

    • de werkorganisatie en de werk- en productiemethoden (bv. minder monotone en tempo gebonden arbeid);
    • de inrichting van de arbeidsplaats en arbeidspost (ergonomie);
    • de keuze en het gebruik van de arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen;
    • de psychosociale belasting.

    De Codex voor de reglementering van het Welzijn op het Werk bevat wel onder meer delen over trillingen, het manueel hanteren van lasten, arbeidsmiddelen, beeldschermwerk, werkzitplaatsen en rustzitplaatsen.

    Een uitgebreide toelichting over deze wetgeving is beschikbaar op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg:

Alle regelgeving
Naar het thema

  • Parlementaire vragen

  • 55036904C Kamer (06/06/2023) - De aanpassingen van de werkplek voor MS-patiënten

    Lees meer

  • 55035131C Kamer (18/04/2023) - De musculokeletale aandoeningen op het werk

    Lees meer

  • 55033297C Kamer - De ambitie van het nationaal actieplan welzijn op het werk inzake musculoskeletale aandoeningen

    Lees meer

  • 1083 Kamer - De aanpak van spier en skeletaandoeningen

    Lees meer

  • 55032212C Kamer - De inspectiecampagne bij dienstenchequebedrijven

    Lees meer

  • 55026288C Kamer - De arbeidsongeschiktheidsgraad in de dienstenchequesector

    Lees meer

  • 466 Kamer - Impact van het telewerk op de werkgelegenheid

    Lees meer

  • 55003336C Kamer - De impact van het dienstenchequesysteem op de werkgelegenheid en de gezondheid op het werk

    Lees meer

  • 2047 Kamer - Ziekteverzuim

    Lees meer

  • 838 Kamer - Werkbaar werk - Psychosociale risico's

    Lees meer

  • 830 Kamer - Musculoskeletale aandoeningen - Preventiecampagne

    Lees meer

  • 335 Kamer - Europese bedrijvenenquête naar nieuwe en opkomende risico's

    Lees meer

  • 21608 Kamer - Het maximum toegelaten gewicht dat door arbeiders mag worden getild

    Lees meer
Alle parlementaire vragen
Naar het thema

  • Onderzoeken

  • Interventietypologieën voor preventie van musculoskeletale aandoeningen en psychosociale risico’s (FOD Werkgelegenheid - België - 2013)

    Lees meer

  • DinBelg 2005 (Motmans R – België – 2005/2006)

    Lees meer

  • Fit For Work? Musculoskeletale aandoeningen en de Belgische arbeidsmarkt (The work foundation & Prevent – België – 2009)

    Lees meer

  • Fysieke activiteit: verbanden en gevolgen voor de gezondheid – samenvatting en aanbevelingen (Institut national de la santé et de la recheche médicale / INSERM – Frankrijk – 2008)

    Lees meer

  • Organisationele en psychosociale factoren bij de ontwikkeling van musculoskeletale aandoeningen aan de bovenste ledematen (UCL – België – 2004)

    Lees meer

  • Publicaties over onderzoeken van de Unité Hygiène et Physiologie du Travail (UCL - België)

    Lees meer

  • Rugaandoeningen in het arbeidsmilieu: welke risicofactoren en welke preventiemaatregelen? (Institut national de la santé et de la recherche médicale / INSERM – Frankrijk – 2000)

    Lees meer

  • Spier- en skeletaandoeningen in de Europese Unie – Feiten en cijfers (Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk EU-OSHA – EU – 2010)

    Lees meer

  • Studie over chronische lage rugpijn (KCE – België – 2007)

    Lees meer

  • Work-related neck and upper limb musculoskeletal disorders (Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk EU-OSHA – EU – 1998)

    Lees meer
Alle onderzoeken
Naar het thema

  • Musculoskeletale aandoeningen (MSA) - Sensibiliseringsmateriaal

    3 animatiefilms MSA

    Musculoskeletale aandoeningen (MSA) zijn de belangrijkste oorzaak van afwezigheid op het werk in België. Maar wat zijn MSA? En wat kunt u eraan doen? Ontdek een 5-stappenplan voor een duurzame en doeltreffende preventie van MSA en hoe dit in de praktijk kan toegepast worden, aan de hand van 3 animatiefilms die de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD Werkgelegenheid) hiervoor ontwikkelde.

    De films zijn beschikbaar op de het Youtube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: MSA.

    Film “Preventie van musculoskeletale aandoeningen”

    In deze film wordt uitgelegd hoe deze aandoeningen ontstaan en wat we kunnen doen om ze te voorkomen. Deze aandoeningen nemen alsmaar in aantal toe. Ze treffen een grote groep Belgische werknemers: zowel mannen als vrouwen, jongeren als ouderen. Ze komen voor in alle beroepen en sectoren. Hoewel deze aandoeningen niet levensbedreigend zijn, hebben ze een grote impact op het werk en het privéleven. Preventie is daarom belangrijk!

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van de FOD Werkgelegenheid: Preventie van musculoskeletale aandoeningen.

    Musculoskeletale aandoeningen handig in kaart gebracht

    Musculoskeletale aandoeningen nemen alsmaar in aantal toe en treffen een grote groep Belgische werknemers. Wat zijn MSA? Wat zijn de gevolgen en oorzaken van MSA? Wat zijn oplossingen om MSA te voorkomen en welke tools zijn er voorhanden?

    Deze vragen worden op een ludieke manier beantwoord aan de hand van 52 kaarten.

    Ontdek de kaarten op de campagnewebsite: www.preventievanmsa.be. 

    De Flexaminator: een educatief spel

    In dit spel voor leerlingen uit de derde graad van het secundair onderwijs gaat de stuntelige held “De Flexaminator” de strijd aan met musculoskeletale aandoeningen (MSA).

    Het spel wil jongeren bewustmaken en informeren over de risico’s van MSA en wat men kan doen om ze te voorkomen: een goede houding, hulpmiddelen en technieken gebruiken, de omgeving optimaal inrichten, …

    Het spel bestaat uit een handleiding voor de spelcoördinator en een reeks van educatieve opdrachten.

    Het spel kan gratis gedownload worden op de website van de FOD Werkgelegenheid: De Flexaminator: een spel over het belang van een goede houding en de preventie van musculoskeletale aandoeningen.

    Sensibiliserings- en preventiewebsite Preventievanmsa.be 

    Deze website geeft essentiële informatie en sensibiliseert op een praktische en heldere manier over MSA. Daarnaast komen er heel wat goede praktijken aan bod in de module “Preventie van MSA” in 6 arbeidsactiviteiten: 

    • Langdurig dezelfde houding
    • Herhaalde bewegingen
    • Langdurig zitten
    • Tillen
    • Trekken/duwen
    • Personenzorg (zorg voor kinderen of zorg voor volwassenen)

    De website: www.preventievanmsa.be.

    Film “Preventie van rugklachten in de land- en tuinbouwsector”

    Musculoskeletale aandoeningen nemen alsmaar in aantal toe en treffen een grote groep Belgische werknemers. De film is bedoeld om in de land- en tuinbouwsector het bewustzijn met betrekking tot MSA te vergroten, daarover te informeren en goede preventiepraktijken te promoten.

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van BeSWIC: Preventie van rugklachten in de land- en tuinbouwsector.

    Film “Preventie van rugklachten in de sector van de thuishulp”

    Musculoskeletale aandoeningen nemen alsmaar in aantal toe en treffen een grote groep Belgische werknemers. De film is bedoeld om in de sector van de thuishulp het bewustzijn met betrekking tot MSA te vergroten, daarover te informeren en goede preventiepraktijken te promoten.

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van BeSWIC: Preventie van rugklachten in de sector van de thuishulp.

    Film “Preventie van rugklachten in de bouwsector”

    Musculoskeletale aandoeningen nemen alsmaar in aantal toe en treffen een grote groep Belgische werknemers. De film is bedoeld om in de bouwsector het bewustzijn met betrekking tot MSA te vergroten, daarover te informeren en goede preventiepraktijken te promoten.

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van BeSWIC: Preventie van rugklachten in de bouwsector.

    Film “Zorg vandaag voor je rug, morgen kan het te laat zijn”

    Statische houdingen leggen een zware last op uw spieren en gewrichten. Zeker als u dan nog eens een verkeerde houding aanneemt.

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van BeSWIC: Zorg vandaag voor je rug, morgen kan het te laat zijn.

    Film “Wissel van houding, spieren kan je niet wisselen”

    Heffen en tillen, dat komt overal wel voor. Als u dit op een verkeerde manier doet, neemt de rugbelasting enorm toe.

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van BeSWIC: Wissel van houding, spieren kan je niet wisselen.

    Film “Hou je pezen in de hand : vermijd repetitief werk”

    Dezelfde beweging uitoefenen, opnieuw en opnieuw en opnieuw.... Repetitieve bewegingen: uw pezen zijn er niet gelukkig mee.

    Bekijk de film op het YouTube kanaal van BeSWIC: Hou je pezen in de hand : vermijd repetitief werk.

Alle sensibiliseringsmateriaal
Naar het thema

  • Musculoskeletale aandoeningen (MSA) - Tools

    Lees meer
Alle tools