Hand-arm trillingen zijn trillingen die van de handpalm naar de handen en armen worden overgebracht. De trillingen worden overgedragen vanaf het contactpunt, de handen naar de polsen en de onderarmen op de schouders. Als de handen regelmatig zijn blootgesteld aan hand-arm trillingen kan het weefsel van handen en armen schade oplopen, hetgeen leidt tot symptomen die bekend staan als hand-armvibratiesyndroom.

Werknemers in tal van sectoren en beroepen zijn aan de risico’s van hand-arm trillingen blootgesteld. De risico’s doen zich in versterkte mate voor bij het gebruik van trillende machines die hoge trillingen genereren en bij langdurig en regelmatig gebruik van deze arbeidsmiddelen.

De hand-arm trillingen komen van draaiende of kloppende machines die we in de hand houden. Veel machines vallen daaronder: drilboor, boormachine, slijpmachine, schuurmachine, klinkhamer, handcirkelzaag, pneumatische schroevendraaier.

In de tuin- en bosbouw hebben we bosmaaiers, kettingzagen, heggenscharen, grasmaaiers, bladblazers, enz.

Er kan ook trillingsoverdracht optreden door rechtstreeks een trillend toestel aan te raken of door contact ermee via een machinaal te bewerken product, bijvoorbeeld het afschuren van een schoenzool.

Onderzoek heeft evenwel aangetoond dat de risico’s van trillingen kunnen worden beheerst en dat een goed beheer de risico’s kan beperken.

Tevens is gebleken dat de kosten van maatregelen ter beheersing van trillingen niet hoog hoeven te zijn en gewoonlijk worden gecompenseerd door de voordelen die verbonden zijn aan het feit dat de werknemers in goede gezondheid blijven. Bovendien hebben de maatregelen ter beheersing van trillingen vaak geleid tot een verhoogde efficiëntie.

  • Trillingen - Externe documentatie

    Dossier Trillingen (HSE – Verenigd Koninkrijk)

    De website van de ‘Health and Safety Executive’ (HSE) biedt verschillende gegevens in het Engels: rubriek Vibration at Work.

    Website Human vibrations (Universiteit van Southampton - Verenigd Koninkrijk)

    Verschillende gegevens zijn in het Engels beschikbaar: website Human Vibration.

    Dossier Trillingen (INRS - Frankrijk)

    Het Franse nationaal onderzoeksinstituut voor het onderzoek en de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziektes stelt op zijn website een specifiek dossier betreffende trillingen voor (in het Frans): Dossier Vibrations.

    Onderzoeksprojecten VIBRISKS et VINET (Europese Unie)

    In het kader van de Europese onderzoeksprojecten VIBRISKS en "Vibration Injury Network" (VINET), zijn er procedures en goede praktijken ontwikkeld voor het onderzoek van blootgestelde werknemers en de goede opvolging van werknemers met symptomen te wijten aan mechanische trillingen.

    Die verschillende gegevens zijn in het Engels beschikbaar op de volgende websites:

    Rubriek Rugklachten” (NVAB - Nederland)

    De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB) verschaft op haar website verschillende gegevens, zoals richtlijnen en documentatie, in het Nederlands of in het Engels: rubriek Rugklachten.

  • Trillingen - Regelgeving

    Titel 3 van boek V van de codex over het welzijn op het werk bepaalt wat er in een bedrijf moet worden gedaan als er werknemers aan mechanische trillingen worden blootgesteld. Die regelgeving geeft actie- en grenswaarden en verplicht tot het uitvoeren van een risicobeoordeling. Als er risico’s zijn moet de werkgever preventiemaatregelen nemen.

    Meer informatie daarover en de reglementaire teksten staan op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg, in de rubriek Thema's > Welzijn op het werk > Omgevingsfactoren en fysische agentia > Trillingen.

    Actiewaarde

    De actie- en de grenswaarde worden uitgedrukt in m/s² (de frequentie- en tijdgewogen versnelling van de trilling in de drie assen) en worden steeds bepaald als een gemiddelde over een werkdag van 8 uur. Als de blootstellingsduur kleiner is dan 8 uur, dan moet men een herberekening maken voor een gemiddelde over 8 uur.

    Voor hand-arm trillingen is de actiewaarde 2,5 m/s² en de grenswaarde 5 m/s². Voor lichaamstrillingen is de actiewaarde 0,5 m/s² en de grenswaarde 1,15 m/s².

    Uit onderzoek weten we dat bij blootstelling boven de actiewaarde er al hinder, verminderd comfort en gezondheidsschade kan optreden. De doelstelling is derhalve er voor te zorgen dat voor elke werkdag de blootstelling lager is dan de actiewaarde.

  • Onderzoeken

  • Draagbare spijkermachines – vereenvoudigen van evaluatiemethodes van de blootstelling aan lawaai en trillingen (IRSST – Canada – 2018)

    Het Canadeze onderzoeksinstituut "Institut de recherche Robert-Sauvé en santé et en sécurité de travail" (IRSST) heeft de resultaten gepubliceerd van een onderzoek dat pistes voorstelt om de evaluatiemethodes te vereenvoudigen van lawaai en trillingen die worden veroorzaakt door spijkermachines die frekwent worden gebruikt door timmerlui en dakwerkers, teneinde hun blootstelling hieraan te verminderen in het kader van hun werk. Dit gereedschap veroorzaakt lawaai en trillingen op niveaus waardoor de gebruikers ervan risico lopen op beroepsdoofheid of het hand-armvibratiesyndroom.

  • Trillingen - Sensibiliseringsmateriaal

    Napo in "vertil je niet!" - Slechte trillingen (EU-OSHA)

    De animatiefilm "Napo in vertil je niet!" wijst op het belang van een geïntegreerde aanpak voor het vermijden van musculoskeletale aandoeningen. Centraal staat het omgaan met de volledige belasting op het lichaam, van alle druk en overbelasting, omgevingsfactoren, risico’s op de werkplek en het werkritme tot de lasten die moeten worden verplaatst.

    De film werd gemaakt in het kader van de Europese campagne van 2007 en bestaat uit 11 korte fragmenten. Het 8e fragment gaat over trillingen.

    Op de Napo-website: Aflevering 08: Slechte trillingen.