Verplichte aanstelling van een interne vertrouwenspersoon in ondernemingen met 50 of meer werknemers

De volledige tekst van de wet is beschikbaar op de website van het Belgisch Staatsblad: 5 november 2023: Wet houdende diverse arbeidsbepalingen.

De hoofdstukken 5 en 6 van deze wet (die in werking treden op 1 december 2023) hebben betrekking op de nieuwe verplichting tot het aanstellen van een vertrouwenspersoon:

• Hoofdstuk 5 wijzigt artikel 32sexies van de Welzijnswet van 4 augustus 1996 en verplicht voortaan de aanstelling van een vertrouwenspersoon voor werkgevers die 50 of meer werknemers tewerkstellen. Bovendien moet in deze ondernemingen minstens één vertrouwenspersoon deel uitmaken van het personeel.
• Hoofdstuk 6 wijzigt artikel 122/3 van het Sociaal Strafwetboek, dat de inbreuken met betrekking tot de vertrouwenspersoon bestraft, om het aan te passen aan de nieuwe verplichting.

Deze wijziging maakt deel uit van de maatregelen ter uitvoering van het Federaal Actieplan Mentaal Welzijn op het Werk en heeft als doel de aanwezigheid van vertrouwenspersonen in de ondernemingen te vergroten.

De vertrouwenspersoon heeft een belangrijke eerstelijnsfunctie in de informele interne procedure, die toelaat dat er zonder formalisme en op vertrouwelijke wijze naar oplossingen kan worden gezocht. De verplichte aanduiding van een minstens één interne vertrouwenspersoon garandeert dat de werknemers steeds toegang hebben tot een vertrouwenspersoon die voldoende kennis heeft van de structuur, de werking en de cultuur van de onderneming.

De vertrouwenspersoon die wordt aangeduid om te voldoen aan deze nieuwe verplichting, hoeft niet noodzakelijk de vereiste opleiding te hebben gevolgd op het moment van zijn aanduiding. De codex over het welzijn op het werk bepaalt namelijk dat de verplichte opleiding binnen twee jaar na de aanduiding van de vertrouwenspersoon moet zijn voltooid.

In ondernemingen met minder dan 50 werknemers blijft de aanstelling van een vertrouwenspersoon een mogelijkheid. De werkgever is enkel verplicht een vertrouwenspersoon aan te stellen wanneer alle leden van de vakbondsafvaardiging, of bij ontstentenis, alle werknemers zelf hierom verzoeken bij de werkgever.

Kiest deze werkgever ervoor om een vertrouwenspersoon aan te stellen (op eigen initiatief of op verzoek van de vakbondsafvaardiging of de werknemers), dan zal minstens één vertrouwenspersoon verplicht deel moeten uitmaken van het personeel van de onderneming wanneer er 20 of meer werknemers in de onderneming werken en beroep wordt gedaan op een preventieadviseur psychosociale aspecten van een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. In een onderneming met minder dan 20 werknemers mag de vertrouwenspersoon dus een aan de onderneming externe persoon zijn.

De procedure voor het aanstellen en verwijderen van de vertrouwenspersoon uit de functie is ongewijzigd gebleven, net als de wettelijke onverenigbaarheden voor het uitoefenen van deze functie.