Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)

Een persoonlijk beschermingsmiddel (PBM) is iedere uitrusting die bestemd is om door de werknemer gedragen of vastgehouden te worden om hem te beschermen tegen één of meer risico's die zijn veiligheid of gezondheid op het werk kunnen bedreigen. Hieronder vallen ook alle aanvullingen of accessoires die daartoe kunnen bijdragen.

PBM moeten altijd voldoen aan volgende voorwaarden:

  • geschikt zijn voor de te voorkomen risico's, zonder zelf een vergroot risico in te houden;
  • in overeenstemming zijn met de omstandigheden op de arbeidsplaats;
  • aanpasbaar zijn aan de drager. Zo heeft een werknemer met slechte ogen recht op een veiligheidsbril met correctieglazen. Een ander voorbeeld zijn veiligheidsschoenen: die moeten orthopedisch aanpasbaar zijn aan de voet van de drager;
  • afgestemd zijn op de ergonomie, de gezondheid en het comfort van de drager. Om dit na te gaan kan er best een zogenaamde “fit-test” worden voorzien. Bij zo’n test moet blijken of het PBM wel behoorlijk past.

Als er meerdere PBM tegelijkertijd moeten worden gedragen, moeten die met elkaar compatibel zijn zonder in te boeten aan efficiëntie.

Volgende zaken worden niet gedekt door het KB van 13 juni 2005 betreffende het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, en zijn dus géén PBM:

  • gewone werkkledij en uniformen die niet specifiek bedoeld zijn om de veiligheid en de gezondheid van de werknemer te beschermen;
  • PBM die specifiek bedoeld zijn voor militairen, politieagenten en personeel van de ordediensten (bv. schilden);
  • PBM van wegvervoermiddelen (gordels);
  • sportuitrusting;
  • zelfverdedigings- of afschrikkingsmateriaal (bv. spuitbussen);
  • draagbare apparaten voor het opsporen en het signaleren van risico's en belastingsfactoren (bv. dosimeters).

Let op! PBM zijn in principe persoonlijk. Dat wil zeggen dat ze niet achtereenvolgens door verschillende werknemers mogen worden gebruikt, behalve wanneer ze bij elke verandering van gebruiker voldoende gereinigd, ontstoft of gedesinfecteerd worden.

Beschermingsmiddelen - Externe documentatie

Technisch en Wetenschappelijk Centrum voor de Belgische Textielnijverheid (Centexbel - België)

Centexbel is het Technisch en Wetenschappelijk Centrum voor de Belgische Textielnijverheid. Centexbel staat bedrijven uit de textielindustrie, dus ook producenten van persoonlijke beschermingsmiddelen(PBM), bij met het testen en de certificatie van hun producten. Het centrum doet bovendien aan onderzoek en ontwikkeling.

Brochures en publicaties over PBM en textieleigenschappen zijn beschikbaar in het Nederlands, Frans en Engels op de website van Centexbel.

Constructiv (België)

Het voormalige Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) werd omgevormd tot ‘Constructiv’ en is het preventie-instituut van de bouwsector. Constructiv heeft als doelstelling om welzijn in de bouw te bevorderen.

Rapporten over veiligheid en gezondheid, zoals een dossier over persoonlijke beschermingsmiddelen in de bouwsector, zijn beschikbaar in het Nederlands en het Frans op de website van Constructiv.

Het Europees comité voor Normalisatie (CEN - EU)

CEN is het Europese Comité voor Normalisatie (Comité Européen de Normalisation), waar ook het Belgisch Bureau voor Normalisatie (NBN) deel van uitmaakt.
CEN publiceert maandelijks een lijst met de meest recente normen. Een zoekmotor waarmee men Europese normen kan opzoeken, is eveneens beschikbaar op de website van CEN (in het Engels).

Europese commissie (EU)

Op de website van de Europese Commissie staat er een lijst van de Europese normen voor PBM. Op deze website zijn bovendien andere nuttige documenten terug te vinden, zoals een praktijkgids voor werken op hoogte.

Meer informatie in het Engels op de website van de Europese commissie, in de rubriek European Commission > Growth > The European Single Market > European Standards.

European Safety Federation (ESF - Europa)

De “European Safety Federation” (ESF) is het Europees overkoepelend orgaan van nationale verenigingen van PBM-leveranciers. De federatie vervult dezelfde rol als het Belgische Febelsafe, maar dan op Europees vlak.

Meer informatie in het Engels op de website van de ESF.

Belgische Federatie van leveranciers van PBM (Febelsafe - België)

Febelsafe is de Belgische Federatie van leveranciers van PBM. De leden van Febelsafe kunnen bedrijven bijstaan in de selectie, het gebruik en onderhoud van PBM. Febelsafe engageert zich ook voor veiligheid en welzijn in het algemeen. Zo organiseert de beroepsfederatie lezingen, seminaries en beurzen over beschermingsmiddelen en veiligheid.

Meer informatie in het Nederlands en het Frans op de website van Febelsafe.

Het Britse arbeidsveiligheidsagentschap (HSE – Verenigd Koninkrijk)

Het Britse arbeidsveiligheidsagentschap “Health and Safety Executive” (HSE) stelt tal van brochures en infomateriaal over PBM ter beschikking. De website van HSE bevat voorbeelden van risicoanalyses, case studies, brochures, folders, ...

Meer informatie in het Engels op de website van HSE.

Belgisch Bureau voor Normalisatie (NBN – Belgique)

NBN is het Belgische Bureau voor Normalisatie. Via de website kunnen normen worden opgezocht en besteld. Het NBN heeft ook een bibliotheek waar normen gratis kunnen worden geraadpleegd.

Meer informatie in het Nederlands, het Engels en het Frans op de website van het NBN.

Suva (Zwitserland)

Suva is een Zwitserse ongevallenverzekeraar die regelmatig rapporten publiceert over beschermingsmiddelen. Suva stelt bovendien gratis e-learning modules ter beschikking, bv. over werken op bouwplaatsen.

Meer informatie in het Frans, het Duits, het Engels en het Italiaans op de website van Suva.

Inspiratiegids “Hoe kan je jouw werknemers stimuleren om gehoorbescherming te dragen?” (Arteveldehogeschool – België – 2023)

Gehoorbescherming wordt vaak niet (consequent) gedragen. Nochtans is de impact voor de werknemers, de ondernemingen en de maatschappij groot. Bedrijven geven aan de oorzaak voor het niet gebruiken van deze Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) niet te kennen, noch de beste aanpak.

Het onderzoeksproject “EarCovered at work” ging op zoek naar een efficiënte en onderbouwde aanpak om gehoorbescherming op de werkvloer te stimuleren. In de praktijk wordt er namelijk vaak gewezen op de verantwoordelijkheid van de werknemer om gehoorbescherming te dragen. Toch kunnen onderneming zelf ook stappen ondernemen om een correct gebruik te promoten.

Het onderzoeksproject probeerde daarom de theorie om te zetten in de praktijk in 20 Vlaamse KMO’s / grote ondernemingen uit onder andere de grafische, hout-, bouw-, metaal-, voedings-, kunststof-, chemie-, en textielsector. Het deed dit aan de hand van een aantal stappen:

  • Stap 1: de redenen voor (non-)use van gehoorbescherming in de onderneming nagaan.
  • Stap 2: opstellen van de veranderdoelen op maat.
  • Stap 3: juiste methodes en technieken selecteren.

Tijdens een inspiratiedag in juni 2023 werden de onderzoeksresultaten van ongeveer 1.000 werknemers en de inspiratiegids die voortvloeide uit het onderzoek voorgesteld. De gids, die een aantal aanbevelingen doet, is beschikbaar op de website van het project, in de rubriek Ga zelf aan de slag!.

Parlementaire vragen

  • 529 Kamer - Schoonmaakproducten met sproeiers

Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) - Regelgeving

Titel 2 van boek IX van de codex over het welzijn op het werk regelt het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en richt zich tot werkgevers, hiërarchische lijn en werknemers. Bijlage IX.2-2 is bijzonder belangrijk en preciseert waar het gebruik van PBM verplicht is.

Het is de omzetting in Belgisch recht van de Europese Richtlijn 89/656/EEG.

Meer informatie daarover en de reglementaire tekst staan op de website van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, in de rubriek Thema's > Welzijn op het werk > Collectieve bescherming en individuele uitrusting > Persoonlijke beschermingsmiddelen.

Het KB van 31 december 1992 betreffende het op de markt brengen van persoonlijke beschermingsmiddelen richt zich tot de producenten van PBM.

Dat KB bepaalt dat PBM moeten voldoen aan fundamentele veiligheids- en gezondheidsvoorschriften en dat ze moeten vergezeld zijn van een nota die de gevaren omschrijft waartegen het PBM beschermt. Bovendien moet de nota gebruiks- en onderhoudsinstructies omvatten. PBM die aan dit besluit voldoen, dragen het CE-label.

Dat KB werd in het Belgisch Staatsblad op 4 februari 1993 gepubliceerd en is de omzetting in Belgisch recht van de Europese Richtlijn 89/686/EEG.

Op 31 maart 2016 werd de verordening 2016/425/EU van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2016 betreffende persoonlijke beschermingsmiddelen en tot intrekking van Richtlijn 89/686/EEG van de Raad gepubliceerd. Deze wordt van toepassing op 21 maart 2018.

Meer informatie daarover en de reglementaire tekst staan op de website van de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie onder de rubriek Ondernemingen & Zelfstandigen > Veiligheid van goederen en diensten > Veiligheid van persoonlijke beschermingsmiddelen.

In de praktijk

  • Lawaai / Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) / KMO
    Landbouw, bosbouw en visserij / Industrie / Bouw

    “EarCovered at Work”: inspiratiegids rond gehoorbescherming

    In juni 2023 stelde de Arteveldehogeschool in Gent tijdens een inspiratiedag de onderzoeksresultaten van “EarCovered at work”, het onderzoeksproject rond het gebruik van gehoorbescherming op het werk, voor.
  • Online training
    Online training
    Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)

    Online-Training TV: Persoonlijke beschermingsmiddelen

    In het Online-Training TV aanbod met interactieve videocursussen van Prevent is er een opleidingsvideo beschikbaar over persoonlijke beschermingsmiddelen. In de video komt ook ademhalingsbescherming aan bod.

Nieuws en evenementen

16.01.2024

Op de blog - De risico’s van vallende voorwerpen: codes van goede praktijk en andere initiatieven

De risico’s van vallende voorwerpen of objecten, bijvoorbeeld op bouwplaatsen of tijdens constructiewerkzaamheden, worden vaak onderschat. Daarom...
18.12.2023

BeSWIC-blogberichten uit de periode 2010-2015 geactualiseerd

In het najaar 2022 is het update-proces voor BeSWIC-berichten gestart. Enkele sectoren en bepaalde risicovelden werden geactualiseerd. Nu zijn de...
06.11.2023

Op de blog: fermentatieprocessen kunnen dodelijk zijn

In de voedingsindustrie past men wel vaker het proces van fermentatie met behulp van bacteriën toe, bijvoorbeeld voor de conservering van...
16.10.2023

Op de blog: certificering van personeel voor spoorwegwerken

Uit een reeks dodelijke ongevallen op de spoorwegen is het belang van een standaardisering van trainingsprocedures gebleken. Daarom hebben de...
12.10.2023

Internationale Dag van het Zicht

Volgens de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en de ‘International Agency for the Prevention of Blindness’ (IAPB) hebben wereldwijd 13 miljoen...
26.06.2023

Inspectiecampagne Arbeidsinspectie – Toezicht op het welzijn op het werk: vallen van hoogte blijft het belangrijkste risico voor de veiligheid op bouwplaatsen

Op dinsdag 6 juni 2023 voerde de Arbeidsinspectie - Toezicht op het Welzijn op het Werk van de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en...

Inspiratiedag veilig gedrag op het werk: gehoorbescherming

17.05.2023 11:05
Op 27 juni 2023 organiseert de Arteveldehogeschool in Gent een inspiratiedag rond het gebruik van gehoorbescherming op het werk. Tijdens de dag...
03.05.2023

Op de blog: Exoskeletten in de bouw en update van BeSWIC-berichten over diverse nieuwe technologie

Het gebruik van Exoskeletten is de voorbije jaren enorm toegenomen. Ze worden in diverse sectoren gebruikt, en dus ook in de bouwsector.
27.04.2023

Updates van BeSWIC-berichten over risico’s in de bouwsector

Op 14 april 2023 verscheen in het Belgisch Staatsblad het koninklijk besluit (KB) van 7 april 2023 tot vaststelling van een basisveiligheidsopleiding...
18.04.2023

Op de blog – Veilig onderhoud van hydraulische en pneumatische installaties: richtlijnen van CETOP

Het ‘Comité Européen des Transmission Oléohydraulique et Pneumatiques’ (CETOP) heeft een competentieschema ontwikkeld voor het veilig onderhouden van...